سلامت زنان؛ پیش‌نیاز سلامت خانواده

با نیم نگاهی به آمارها می‌بینیم که وضعیت سلامت زنان در ایران، تعریف چندانی ندارد. گرچه طی سه سال اخیر و با اجرای طرح تحول سلامت، تلاش شد که شاخص سلامت زنان ایرانی ارتقا پیدا کند و اتفاقا در این حوزه دستاوردهایی هم حاصل شد، اما به دلیل عقب‌ماندگی تاریخی در این حوزه، تا رسیدن به وضعیت استاندارد سلامت زنان ایرانی، فاصله معناداری داریم.

در هفته پیش رو که با عنوان هفته سلامت زنان نامگذاری شده است، آخرین وضعیت سلامت زنان ایرانی واکاوی شده و در گفت‌وگو با مسئولان و کارشناسان، این سوال حیاتی را مطرح کرده‌ایم که چرا سطح سلامت زنان ایرانی از سلامت مردان، جا مانده است؟

یک چشمه از آمارهای قابل تامل

هر چقدر که طی چند دهه اخیر، سطح سواد زنان ایرانی بالاتر رفته است، اما سطح سلامت آنها تعریفی ندارد.

در شرایطی که داشتن جسمی سالم برای زنان، به شدت منوط به تامین ویتامین‌ها و املاح مورد نیاز بدن است، اما بر اساس آمارهای رسمی، حدود 70 درصد از زنان ایرانی با کمبود ویتامین D روبه‌رو هستند.

اما دکتر محمدحسین عزیزی، رئیس انجمن علوم و صنایع غذایی ایران در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند: آمار کمبود املاح و ویتامین‌ها در زنان ایرانی، بالاتر از آمارهای رسمی اعلام شده است، طوری که می‌توان گفت کمبود ویتامین D و کمبود کلسیم در خانم‌ها حدود 80 درصد برآورد می‌شود.

به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، حدود 25 درصد از خانم‌های ایرانی نیز با کمبود «روی» در بدن مواجه هستند و حدود 30 درصد از زنان ایرانی هم با کمبود آهن در بدن، دست و پنجه نرم می‌کنند.

همچنین بر اساس آمارهای رسمی، بیش از 50 درصد زنان ایرانی از اضافه وزن و چاقی رنج می‌برند.

عزیزی بر این باور است که به دلیل تحرک پایین‌تر زنان ایرانی و این‌که زنان ایرانی، بیشتر از مردان در خانه می‌مانند، شاهد کمبود برخی املاح و ویتامین‌های ضروری در بدن آنها هستیم.

افزون بر این، رئیس انجمن علوم و صنایع غذایی ایران تاکید می‌کند که دسترسی نداشتن شمار قابل توجهی از زنان به مکمل‌های مختلف و در پیش گرفتن سبک تغذیه ناسالم در اغلب زنان ایرانی هم مزید بر علت شده است تا سلامت زنان ایرانی از شاخص‌های استاندارد، به دور باشد.

کمبود کلسیم و ویتامین D در زنان ایرانی موجب شده که به گفته عزیزی، بسیاری از زنان ایرانی، بخصوص در سنین بالاتر به پوکی استخوان مبتلا شوند.

وزارت بهداشت: اوضاع بهتر از قبل شده است

پایین بودن سطح سلامت زنان، اصلا به این معنی نیست که سطح سلامت در مردان، بالا باشد. دکتر عبدالرسول اکبریان، عضو هیات مدیره انجمن متخصصان زنان و مامایی ایران در گفت‌وگو با جام‌جم، بر این باور است که هم اکنون به نسبت چند دهه قبل، آزمایش‌های پیشگیرانه بیشتری در اختیار زنان قرار گرفته است که این مساله را نباید فراموش کنیم.

به گفته اکبریان، الان غربالگری برخی بیماری‌های زنانه، مثل سرطان دهانه رحم، به صورت رایگان در مراکز درمانی انجام می‌شود که همین مساله، خودش یک گام جدی در کاهش سرطان‌های زنانه است.

همچنین به اعتقاد اکبریان، باید مصرف شیر، لبنیات، میوه و سبزی در زنان ایرانی افزایش پیدا کند، زیرا رعایت همین مساله ساده می‌تواند تاثیر شگرفی در ارتقای سلامت زنان داشته باشد.

دکتر مطهره علامه، رئیس اداره سلامت میانسالان وزارت بهداشت هم در گفت‌وگو با جام‌جم، یادآوری می‌کند که از حدود دو سال قبل، بسته خدمات سلامت میانسالان در طرح تحول سلامت، تدوین و اجرا شده است که بر اساس آن، تلاش کرده‌ایم که بار بیماری‌های غیرواگیر در زنان را کاهش دهیم و غربالگری سرطان‌های زنانه را با جدیت بیشتری در نقاط مختلف کشور، اجرایی کنیم.

این مقام مسئول، کمبودها در این حوزه را هم کتمان نمی‌کند، اما خاطرنشان می‌کند که باید خود زنان هم خودمراقبتی را جدی بگیرند، ولی شاید به دلیل این‌که سالیان سال، خدمات رایگان بهداشتی و درمانی در اختیار زنان نبوده، هم اکنون بخش قابل توجهی از زنان، نسبت به سلامتشان کم توجه شده‌اند، در حالی که دولت فقط با همکاری خود مردم می‌تواند سطح سلامت زنان را ارتقا دهد.

علامه از منظر دیگری هم به موضوع نگاه می‌کند و می‌گوید: نباید فراموش کنیم که هرچقدر سطح پوشش بیمه‌ها بالاتر برود، زنان از خدمات بهداشتی و درمانی بیشتری برخوردار خواهند بود، بنابراین برای ارتقای سطح سلامت زنان ایرانی، نیازمند حمایت بیشتر بیمه‌های درمانی هستیم.

زنان، مشتری اصلی مراکز مشاوره

ناسالم بودن، فقط به جسم زنان ایرانی محدود نیست و بر اساس آمارهای رسمی، زنان ایرانی بیشتر از مردان در معرض مبتلا شدن به اختلالات روانی هستند.

بر اساس آمارهای رسمی وزارت بهداشت، اختلالات روانی در زنان حدود 26.4 درصد و در مردان حدود 20.8 درصد تخمین زده می‌شود؛ یعنی زنان ایرانی حدود 6 درصد بیشتر از مردان ایرانی در معرض ابتلا به اختلالات روانی قرار گرفته‌اند.

اگر با آمارهای سازمان بهزیستی هم جلو برویم، مخاطبان 80 درصد از مشاوره‌های تلفنی و حدود 63 درصد از مشاوره‌های حضوری را زنان تشکیل می‌دهند.

درگیری با همسر، نداشتن استقلال مالی، حضور کمتر در جامعه و جمع دوستان، تنهایی، تحصیلات پایین‌تر، آموزش ندیدن برای حل مناقشه‌های خانوادگی و اعتیاد شوهر از جمله مهم‌ترین دلایلی است که موجب شده تنش‌های روانی در زنان بیشتر از مردان باشد. با این همه اما گرچه زنان در پذیرش نیاز به مشاوره بسیار انعطاف‌پذیر هستند، ولی همچنان خدمات مشاوره‌ای که باید سلامت روانی‌شان را ارتقا دهد تحت پوشش بیمه نیست و به همین علت بسیاری از زنان از این نوع خدمات نیز نمی‌توانند بهره ای ببرند.

امین جلالوند - جامعه