نقش ایران در منطقه غیرقابل کتمان است

وی که در این گفت‌وگو تاکید داشت به‌عنوان یک مشاهده‌گر سخن می‌گوید، نه به عنوان یک بازیگر فعال، اظهار کرد به هیچ‌وجه نقش و حضور منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران قابل کتمان نیست. مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید:

بدعهدی آمریکا در عمل به تعهداتش در برجام، باعث انتقاداتی نه تنها از سوی ایران بلکه از سوی متحدان آمریکا و از جمله اروپایی‌ها شده است. آیا ادامه این روند باعث بی‌اعتمادی کشورها به آمریکا نخواهد شد؟

شکی نیست که کاخ سفید به چالش موجود در زمینه تحریم‌ها و روابط بانکی بعد از برجام واقف است و خودشان می‌دانند که این مساله برای ایران و ادامه برجام، مشکل ایجاد کرده است. شاهد بودیم که کاخ سفید گام‌های فوق‌العاده‌ای برای اجرایی کردن برجام برداشته است. نمونه آن هواپیمایی بود که 400 میلیون دلار پول نقد را به ایران آورد. این یک اقدام بی‌سابقه‌ای بود که تلاش آمریکا را برای حل مشکلات نشان می‌دهد.

اما همین مساله نشان می‌دهد که آمریکا به تعهدش برای رفع مشکلات بانکی عمل نکرده و به همین دلیل الان باید با هواپیما، پول نقد را به ایران بفرستد؟ آنها متعهد به رفع تحریم‌ها بودند اما این اتفاق نیفتاده است.

تحریم‌هایی که آمریکا علیه ایران وضع کرد به لحاظ حقوقی به‌گونه‌ای تدوین شده بود که ‌می‌توان گفت‌ برداشتن آنها تقریبا ناممکن بود. کاخ سفید در چارچوب قوانین آمریکا باید کار کند که بخشی از این قوانین، می‌گوید تحریم‌های غیرهسته‌ای باید ادامه یابد. آنها در حال لابی کردن هستند و به کشورهای اروپایی می‌روند و تلاش می‌کنند که تجار اروپایی را برای کار با ایران راضی کنند. بنابراین باید گفت کاخ سفید در حال تلاش است که توافق هسته‌ای جلو برود اما در واشنگتن گروه‌های خیلی قوی وجود دارند که سنگ‌اندازی می‌کنند تا توافق به فرجام نرسد.

بیش از یک‌سال از امضای برجام گذشته و انتظار است آمریکا به نوعی مشکلات داخلی خودش را حل کند؟

اگر از زاویه دید کاخ سفید به این قضیه نگاه کنیم، مطمئن باشید آنها این‌قدر دلیل دارند که تمام تلاششان را برای به فرجام رسیدن برجام انجام دهند، زیرا این میراث دولت اوباما خواهد بود.

ادعاهایی که از سوی ترامپ مبنی بر پاره کردن برجام مطرح می‌شود، آیا به نظرتان عملی است؟

از لحاظ حقوقی، شدنی است و یک رئیس‌جمهور جدید می‌تواند معاهده را به هم بزند و بگوید از توافق خارج می‌شوم اما عملا این اتفاق نخواهد افتاد و به نظر من، این حرف‌ها بیشتر شعار تبلیغاتی است، زیرا این توافق در بیشتر ابعاد آن در حال اجراست و فقط آمریکا نیست که آن را امضا کرده‌ است. اعضای 1+5 و در آن‌سو، ایران این توافق‌نامه را امضا و دنیا از این توافق حمایت کرده است و تاکنون هیچ سیاستمدار آمریکایی هم جایگزین مناسبی برای آن معرفی نکرده است. تنها جایگزین، جنگ است و بنابراین خیلی سخت خواهد بود که روسیه و سایر کشورها را به لغو این توافق‌نامه متقاعد کنیم. دلیل این مساله هم روشن است، زیرا ایران در حال انجام تعهداتی است که پذیرفته و آنها را انجام داده، بنابراین حتی اگر کسی مثل ترامپ هم رئیس‌جمهور شود، توافق را لغو نخواهد کرد.

رسانه‌های آمریکایی، اخبار حقوق بشری در ایران، چین و روسیه را بشدت پیگیری می‌کنند اما به نظر می‌رسد همین مسائل در عربستان و غزه، خیلی اولویت رسانه‌های آمریکایی نیست. دلیل این استاندارد دوگانه چیست؟

البته باید بگویم بحث حقوق بشر عربستان در محافل سیاسی واشنگتن، خیلی مطرح می‌شود، زیرا در دو سال اخیر احساسات ضدعربستان در محافل سیاسی واشنگتن در حال افزایش است. مثال‌های زیادی در این زمینه باعث نگرانی عربستان شده است که نمونه آن گزارش 28 صفحه‌ای درباره 11 سپتامبر بود و اخیرا هم می‌بینیم که دولت آمریکا بیشتر از گذشته نسبت به آنچه عربستان در یمن انجام می‌دهد، انتقاد می‌کند. بنابراین باید گفت احساسات ضد سعودی که الان مشاهده می‌شود در طول سال‌های گذشته بی‌سابقه بوده است و به همین دلیل در رسانه‌های آمریکا، موج انتقادی قوی‌تری را نسبت به عربستان شاهد هستیم. البته باید گفت همیشه آن معیار دوگانه‌ای که اشاره کردید تا حدودی وجود داشته اما الان این شرایط تا حدودی در حال تلطیف است. وقتی شرایط را با پنج یا ده سال گذشته مقایسه کنید، می‌بینید گزارش‌هایی که درباره عربستان و اسرائیل نوشته می‌شود، اصلا قابل مقایسه با گذشته نیست. همین اتفاق را درباره گزارش‌هایی که در مورد ایران نوشته می‌شود، می‌توان دید.

ارزیابی شما از جایگاه منطقه‌ای ایران به لحاظ مولفه‌های مختلف از جمله مولفه‌های داخلی مانند دموکراسی و امنیت و همچنین مولفه‌های خارجی مانند توان دفاعی و نفوذ منطقه‌ای چیست؟

چیزی که باعث تعجب همگان شده این است که ایران انقلابی، امن‌ترین کشور منطقه است. از برخی جهات باید گفت که ایران از اتفاقاتی که در 15 سال اخیر در منطقه افتاده، منتفع شده است.

آمریکایی‌ها طالبان و صدام را برداشتند و این دو موضوع به نفع ایران شد. در مساله سوریه تاریخ نشان داده که ایران توانست نتایجی را که می‌خواست به‌دست آورد. ایران به دنبال حفظ نظام حاکم سوریه بوده و در سال‌های اخیر تاکید کرده که حضور بشار اسد برای حفظ امنیت منطقه لازم است. در عین حال اگر با ایرانی‌ها صحبت کنید خیلی از آنها به شما خواهند گفت که اگر ایران و کسی مانند سردار سلیمانی، بموقع در مقابل داعش واکنش نشان نمی‌دادند، بغداد سقوط می‌کرد. اینها کمک می‌کند که ایران قدرت منطقه‌ای خود را به نمایش بگذارد. در مجموع شکی وجود ندارد که ایران نقش مهمی در منطقه دارد و این تاثیر واضحی بر تحولات منطقه خواهد داشت. بنابراین ایران همیشه باید به عنوان بخشی از راه‌حل‌‌های معضلات منطقه، حضور داشته باشد و از هر تحلیلگری بپرسید، قطعا این را به شما خواهد گفت که نقش، حضور و نفوذ ایران در منطقه در پنج سال اخیر بسیار واضح و بیشتر از گذشته شده است.

حسین نیک‌پور

گروه سیاسی