توسعه ارتباط متوازن با کشورها

توضیحات تخت‌روانچی درباره ماجرای FATF، روابط ایران و عربستان و گفت‌وگوهای حقوق بشری با اتحادیه اروپا، بخش‌های دیگری از این گفت‌وگوست. مشروح این مصاحبه را می‌خوانید:

رهبر انقلاب در دیدار با اعضای هیات دولت بر لزوم توزیع متوازن دیپلماسی تاکید داشتند. در این میان به اعتقاد برخی دولت یازدهم توجه بیشتری به ارتباط با کشورهای اروپایی دارد و به دیگر کشورها توجه کمتری شده است؟

با روی کار آمدن دولت آقای روحانی، بخش مهمی از موضوعات مهم سیاست خارجی، بحث هسته‌ای بود و حدود دو سال تا رسیدن به نتیجه، طول کشید. در طول این مدت با توجه به مسئولیت وزارت خارجه در مذاکرات و همچنین به دلیل این‌که این پرونده، طرح ملی بود توجه بیشتری به آن شد و به این ترتیب زمان و انرژی بسیاری از سوی وزیر خارجه وتیم هسته‌ای صرف این موضوع شد.

شاید یکی از دلایل توجه کمتر به کشورهای دیگر، تمرکز ما به موضوع هسته‌ای بود و در عین حال کشورهای دیگر را نیز فراموش نکرده بودیم. بنده نیز به عنوان مسئول روابط با کشورهای آمریکای لاتین، دو بار به این منطقه سفر داشتم و هیات‌های مختلفی را از کشورهای آمریکای لاتین در ایران پذیرا بودیم و وزرای ما نیز به آن مناطق سفرداشتند. چند سال دوران تحریم را داشتیم و در این مدت شاهد رفت و آمد مقامات کشورهای اروپایی و ایرانی نبودیم. به‌طور طبیعی در مذاکرات و پس از آن، فضای جدیدی شکل گرفت و رفت و‌آمد مقامات اروپایی به ایران و بعکس بیشتر شد.

در مجموع، فرمایش رهبری سرلوحه کارمان قرار دارد و قطعا در این مسیر عمل می‌کنیم. بر همین اساس، سفر آقای روحانی به آمریکای لاتین موقعیت مناسبی است که با سران دیگر کشورها از جمله آمریکای لاتین گفت‌وگوهایی داشته باشد. قطعا توازنی در ارتباط با قاره‌های مختلف برقرار خواهیم کرد و این ارتباط به صورت متوازن با هر کشوری خواهد بود. با کشورهای مختلف براساس احترام متقابل از موضع برابر رابطه خواهیم داشت، البته در این میان دو استثنا وجود دارد: رابطه‌ای با رژیم صهیونیستی که آن را به رسمیت نمی‌شناسیم، وجود ندارد و نخواهد داشت. در مورد آمریکا نیز شرایط خاص آن مشخص است.

بنابراین با توجه به پایان مذاکرات هسته‌ای از این پس در روابط با سایر کشورها توازن بیشتری برقرار خواهد شد.

بین کشورهای اروپایی سیاست کدام کشور در مسائل منطقه‌ای به ایران نزدیک‌تر است؟ آیا برخی اخبار مبنی بر تمایل ایران به نقش‌آفرینی بیشتر آلمان در منطقه به جای فرانسه را تائید می‌کنید؟

چندان با این نوع نگاه که کشوری جایگزین کشور دیگری شود، موافق نیستم. اصولی داریم که براساس آن روابطمان را با دیگر کشورها تنظیم می‌کنیم و ممکن است در منطقه سیاست ما با یک کشور اروپایی نزدیک‌تر و با کشور دیگر دورتر باشد.

چندی قبل اخباری مبنی بر میانجیگری فرانسه میان ایران و عربستان مطرح و بعد تکذیب شد. در این زمینه توضیح می‌دهید؟ آیا اساسا حل مشکلات میان ایران و عربستان نیاز به میانجیگری دارد؟

ما پیشنهادی از سوی دولت فرانسه دریافت نکردیم و نمی‌دانیم چگونه چنین خبری مطرح شد. البته در مورد موضوعات مختلف از جمله مسائل مربوط به منطقه خلیح فارس، یمن و... گفت‌وگو می‌کنیم. در ضمن درباره روابط ایران و عربستان باید بگویم که عربستان باید تصمیم راهبردی بگیرد که آیا خواهان حمایت از تروریست‌هاست یا برقراری رابطه مناسب با همسایگانش؟ عربستان نمی‌تواند این دو را با هم داشته باشد، بنابراین اگر این تصمیم را بگیرد، نیازی به میانجیگری نیست.

جنایاتی که عربستان در منا انجام داد و در یمن در حال انجام دادن است، همچنین ایجاد سد برای اعزام حجاج ایرانی، موضوعاتی نیست که براحتی بتوان از آن گذشت. اما نکته کلیدی این است که عربستان باید تکلیف خود را روشن کند و سر عقل بیاید و رفتارش را اصلاح کند. به هر حال در شرایط فعلی نیازی به میانجیگری نیست.

بعد از برجام، اروپا بین ایران و عربستان کدام‌یک را ترجیح داد؟

کشورهای اروپایی مثل سایر کشورها خواهان ارتباط با تمام کشورها هستند. البته در گفت‌وگوهایی که با اروپایی‌ها داریم به آنها تذکر می‌دهیم که هیچ کشوری نمی‌تواند چشمش را بر اقداماتی که در یمن صورت می‌گیرد و ارائه تسلیحات پیشرفته به سعودی‌ها که به کشتار مردم در یمن منجر می‌شود، ببندد. کشورهایی که ادعای حقوق بشری دارند، چطور رضایت می‌دهند تسلیحات پیشرفته‌شان به سعودی‌ها داده شود؟ ما بدون هیچ‌گونه تعارفی این بحث‌ها را با آنها داریم که شما اگر می‌گویید در منطقه‌ای نگران اوضاع آوارگان هستید، بنابراین چرا نگران اوضاع آوارگان یمن نیستید؟ اگر کشوری درگیر جنگ است آیا مردم یمن در مضیقه نیستند؟

یعنی بین ایران و عربستان هیچ‌کدام را ترجیح نداده‌اند؟

در این ارتباط موضع چندان روشنی از این‌که بخواهند کشوری را ترجیح دهند، مشاهده نشده است.

در مذاکرات، آیا کشورهای اروپایی هم به جنایات عربستان و حمایت این کشور از ترویست‌ها اذعان می‌کنند؟

برخی مواقع آنقدر آش شور می‌شود که به هیچ وجه نمی‌توان اتفاقات را توجیه کرد و در موضعگیری‌های علنی و خصوصی، قابل کتمان نیست. اوضاع یمن و جنایات عربستان در این کشور، مشخص است، اما متاسفانه بسیاری از کشورهایی که واقعا صاحب نفوذ هستند، عملا کار خاصی در این زمینه نمی‌کنند اما در هر صورت واقعیت روشن است.

پرونده شکایت ایران از آمریکا در دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه به‌دلیل برداشت این کشور از دارایی‌های ایران در چه مرحله‌ای است؟

این پرونده در جریان است و وکلای ما لایحه را در این زمینه به لاهه تقدیم کرده‌اند و آنها نیز این لایحه را تسلیم آمریکایی‌ها کرده‌اند. براساس آیین‌نامه کاری، حدود چند ماه به طرف مقابل فرصت می‌دهند که لایحه قابل دفاع خود را ارائه کنند و پس از آن چند ماهی فرصت داده می‌‌شود تا وکلای طرفین خود را برای رفتن به دادگاه آماده کنند. این اقدامات معمولا ممکن است چند سال به زمان نیاز داشته باشد، اما سرانجام به گرفتن حق ملت ایران امیدوار هستیم.

جزئیات گفت‌وگوهای حقوق بشری ایران و اتحادیه اروپا به چه شکلی است و چه نهادهایی مسئول این مذاکرات هستند؟

در این گفت‌وگوها انتقادهای خود را به اوضاع حقوق بشر در اروپا مطرح خواهیم کرد از جمله بحث اسلام‌هراسی و دولت‌های اروپایی باید بگویند در مقابل این موضوع چه اقداماتی انجام می‌دهند.

این گفت‌وگوها آغاز شده است؟

خیر. در حال برنامه‌ریزی هستیم و هدف این است که مشخص شود برای ارتقای حقوق‌بشر در سطح جهانی چه کار می‌توانیم انجام دهیم. ما از گفت‌وگو هراس نداریم و آنقدر ادله قوی داریم که نیاز به نگرانی نیست. قطعا زمان شروع این گفت‌وگوها، هیات ما ترکیبی از وزارت خارجه، قوه قضاییه و شاید برخی از محققان و استادان کشورمان است که هیاتی جامع‌الاطراف خواهد بود، زیرا قصد نداریم صرفا بحث سیاسی داشته باشیم و می‌خواهیم گفت‌وگوهای عمیق حقوق بشری انجام دهیم. گفت‌وگوها از دید ما هدفمند است و باید به این برسیم که با هم چگونه کار خواهیم کرد، اما این‌که عملکرد اروپایی‌ها در گفت‌وگوها روال فعلی را داشته باشد و سراغ قطعنامه‌ها و محکومیت ایران بروند، فایده‌ای ندارد. باید گفت‌وگوها هدفمند و در جهت نزدیک کردن مواضع (البته جاهایی که امکانش باشد) صورت گیرد. به دلیل این‌که در مورد برخی موضوعات امکان همسویی مواضع وجود ندارد مثلا آنها در قوانین خود اعدام ندارند ولی ما در این زمینه دستور قرآنی داریم و نمی‌توانیم موضع خود را با آنها همسو کنیم. در عین حال در برخی حوزه‌ها می‌توان به تفاهم رسید. اماچنانچه همزمان با این گفت‌وگوها آنها به سیاست جاری خود ادامه بدهند، صحیح نیست و گفت‌وگو با فشار همخوانی ندارد.

زمانی برای آغاز این گفت‌وگوها و مکان آن مشخص شده است؟

هنوز تاریخ قطعی نداریم، اما احتمال دارد ظرف پاییز این کار انجام شود و مقر آن بروکسل یا تهران خواهد بود.

در مورد قرارداد FATF مباحث مختلفی مطرح می‌شود. آیا زمانی که مذاکرات هسته‌ای در حال انجام بود، بنا شد که ایران به قرارداد ملحق شود یا پس از انجام مذاکرات این موضوع مطرح شد؟

در مذاکرات هسته‌ای موضوع تحریم‌ها مطرح شد که یکی از بحث‌های آن به همکاری بانکی مربوط می‌شود. در حال حاضر در همکاری‌های بانکی بین‌المللی FATF بخشی از کار است. در مذاکرات هسته‌ای اشاره‌ای گذرا به این موضوع شد، اما بعد از مذاکرات این موضوع دقیق‌تر مطرح شد که ادامه بحث را می‌بینید.

به دلیل اختلافات و انتقادات فعلی این موضوع به شورای عالی امنیت ملی ارجاع داده شد؟

موضوعاتی با چنین محتوایی برای کشورمان جنبه حیاتی دارد و طبیعی است که در شورا مطرح شود، مانند سایر مسائل از جمله موضوعات هسته‌ای.

مریم شریف‌زاده

گروه سیاسی