سوژه‌های بکری که ناشناخته مانده اند

قصه خاطرات تکاوران نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی در 34 روز مقاومت خرمشهر،‌ قصه شگفتی است که نه‌تنها سینماگران و فیلمنامه‌نویسان بلکه حتی خاطره‌نویسان نیز پس از 30 سال هنوز سراغ آن نرفته‌اند. نشان به همین نشان که باوجود گذشت سه دهه از آن حادثه شگرف، ما حتی یک کتاب مستقل در باب خاطرات آن تکاوران نداریم. حال آن‌که تکاوران نیروی دریایی ارتش با تعداد 600 نفر وارد خرمشهر شدند و تنها 270 نفر آنها زنده و سالم از آن خارج شدند.

تا آنجا که با دوستان نویسنده‌ام صحبت داشته‌ام،‌ هیچ نویسنده‌ای را سراغ ندارم که مخالف فیلم شدن کتابش باشد.

سینما و رسانه ملی چنان پر مخاطب و جذاب است که کمتر کسی می‌تواند در مقابل آن مقاومت کند اما نکته تاسف باری که باید به آن اشاره کرد، این است که غالب کارگردانان سینما، کتاب‌ها و خاطرات جنگی را کمتر می‌شناسند و کمتر مطالعه می‌کنند. همین شناخت ناکافی باعث شده است تا خود را از یک گنج بزرگ محروم کنند.

اگر تعامل و ارتباط مناسبی بین نویسندگان و خاطره نگاران جنگ و اصحاب سینما ایجاد شود، سینمای دفاع مقدس تکان خورده و چند گام به جلو خواهد رفت. طبیعی است که فیلمنامه منطق خاص خودش را دارد و نمی‌تواند صد در صد یک اثر ادبی را تحت پوشش خود قرار دهد. به همین دلیل است که مثلا ما در مغرب زمین شاهد برداشت‌های متعدد و متفاوتی از رمان‌های بزرگی همچون «بینوایان» و «جنگ و صلح» هستیم اما فیلمنامه نباید برخلاف جهت اصلی متن کتاب حرکت کند.

از آنجا که سینما و رسانه ملی در حال حاضر پر مخاطب‌ترین رسانه عصر مدرن به‌شمار می‌رود، در یک نمایش تلویزیونی یا سینمایی، میلیون‌ها نفر را به خود فرا‌می‌خواند. اما همه می‌دانیم تیراژ یک کتاب در ایران به‌طور متوسط 2500 نسخه است. بر پایه همین اصل، سینما و تلویزیون می‌توانند مروج و مشوق کتاب و کتابخوانی باشند به طوری‌که خود من بیش از صد رمان خواندم که ابتدا فیلم‌هایشان را دیده بودم.

اگر امور فرهنگی کشور دست من بود، بخشنامه صادر می‌کردم و به مدت ده سال ساخت و نمایش هرگونه فیلم دفاع مقدس را ممنوع اعلام می‌کردم، تا ذهن‌ها وضعیت موجود را فراموش کرده و خود را آماده تماشای یک فیلم واقعی از اصل‌های دفاع‌مقدس کنند.

سید قاسم یاحسینی

پژوهشگر و نویسنده دفاع مقدس