ترکیه، تاوان تیمارداری تروریست‌ها

در بعد خارجی نیز در آن برهه زمانی، شاهد بودیم که ترکیه مذاکرات و روابط بسیار خوبی را با روسیه، عراق، سوریه، ایران و کشورهای منطقه برقرار کرد. شاید یادآوری این مثال خالی از لطف نباشد که قبل از سال 2011، در پی مذاکراتی که اردوغان با بشار اسد انجام داد، برنامه همکاری راهبردی میان دو کشور امضا و تصمیم گرفته شد روادید میان دو کشور لغو شود. اما از سال 2011 سیاست خارجی و منطقه‌ای ترکیه شاهد یک چرخش اساسی بود؛ چرخشی که براساس آن ترکیه از سیاست دوستی با همسایگان و «تنش صفر» با آنها که تز اصلی احمد داوود اوغلو بود، دوری کرد. به این ترتیب ترکیه با نگرانی از انقلاب‌های عربی و جنبش‌های بیداری اسلامی در خاورمیانه و شمال آفریقا این تصور را پیدا کرد که در حال از دست دادن موقعیت منطقه‌ای خویش است و برای تقویت جایگاه خود به عنوان امپراتوری عثمانی جدید، به سیاست‌های امنیت محور و تهاجمی در منطقه روی آورد و مقامات این کشور مولفه‌های اصلی سیاست خارجی خود در منطقه را روی همکاری با گروه‌های افراطی و تروریستی گذاشتند.

نتیجه این شد که ترکیه به یک کشور ترانزیتی برای تروریست‌ها برای عبور به سمت سوریه و عراق تبدیل شد. آن زمانی که ترکیه این سیاست‌ها را انجام می‌داد، شاید دچار این اشتباه محاسباتی بود که تصور نمی‌کرد اعزام تروریست‌ها به کشور دیگر می‌تواند دامنه بحران و تروریسم را به داخل خود گسترش بدهد. اما اتفاقاتی که به خصوص در آنکارا و استانبول افتاد نشان می‌دهد که نه تنها ترکیه از لحاظ وفاق ملی دچار یک نوع شکاف قومیتی و نژادی شده، بلکه از لحاظ مسائل منطقه‌ای هم به‌خاطر حمایت از تروریست‌ها گرفتار بحران شده است.

آنچه که امروز باعث چنین حوادثی شده این است که تسهیلات و امکاناتی که ترکیه در سال‌های گذشته برای تروریست‌های تکفیری فراهم کرده باعث شده که آنها بتوانند در بخش‌های مختلف ترکیه رخنه کنند و از کوچک‌ترین اختلافی که پیش می‌آید برای ضربه زدن استفاده کنند. همچنین در توضیح اقدام داعش برای انفجار در فرودگاه استانبول این نظر مطرح است که به خاطر اقدامات اخیری که ترکیه در جهت عادی‌سازی روابط با روسیه انجام داده، تکفیری‌ها از این موضوع نگران شده و با این انفجارها قصد داشتند این پیام را برسانند که بخش‌های مختلف ترکیه ازجمله در شهری همچون استانبول آن‌قدر نفوذ دارند که می‌توانند چنین هزینه‌هایی را به‌بار آورند. آنچه که مشخص است این که بازگشت ترکیه به سیاست‌های قبل از سال 2011 می‌تواند ترکیه را از تشدید این بحران و ناامنی نجات دهد.

دکتر احمد کاظمی

کارشناس مسائل ترکیه