‌همنشینی‌آرتروز و چاقی

به‌علاوه آرتروز نه تنها باعث ناتوانی فرد از نظر حرکتی ‎می شود، بلکه عواقب متعددی در زمینه مشکلات روحی روانی مثل از بین رفتن شادابی و اختلال در خواب را نیز به بیمار تحمیل می‎کند.

خیلی‌ها تصور می‌کنند آرتروز در سنین بالا به جان مفاصل می‌افتد. در حالی که برخلاف عقیده عموم، آرتروز صرفا به دلیل افزایش سن به وجود نمی‎آید و حتی افراد جوان نیز به آن دچار می‎شوند که از شایع‌ترین علل ایجاد آن در جوانان می‌توان به شکستگی‎ها و آسیب‎های وارده به مفصل اشاره کرد. اما آنچه به عنوان عامل اصلی آرتروز در سنین مختلف شناخته می‌شود، چاقی و اضافه وزن بالاست.

دکتر کامران بدیع‌زاده، جراح استخوان و مفاصل با اشاره به این که شایع‎ترین علت درد در افراد بالغ از آرتروز ناشی می‌شود که با درجات گوناگون از محدودیت عملی و کاهش سطح فعالیت و کیفیت زندگی همراه است، می‌گوید: شایع‌ترین مفاصل مبتلا به ترتیب زانو، مفصل ران یا هیپ و انگشتان دست هستند. البته بیشتر بیماران از درد در سایر مفاصل مثل ستون فقرات نیز شکایت دارند.

این متخصص ارتوپدی در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند: استئوآرتریت با تخریب و از بین رفتن غضروف مفاصل مشخص می‎شود که این مساله باعث ایجاد التهاب در مفاصل یا همان آرتریت می‎شود و هرگاه ما می‎گوییم استئوآرتریت، در واقع التهاب مفاصل را بیان می‎کنیم. دلایل متعدد مثل آسیب‌ها و شکستگی‌های داخل مفصلی، آرتریت‌های التهابی، عفونت انحرافات مکانیکی در راستای مفاصل مثل زانوهای پرانتزی و ضربدری درایجاد این عارضه نقش دارند.اما مهم‌ترین علت بروز آرتروز، افزایش وزن است.

چرا آرتروز می‌گیریم‌؟

معمولا چند فاکتور یا عامل در کنار هم باعث بروز آرتروز می‎شود؛ عواملی چون ارث یا ژنتیک، بالارفتن سن، جنس مؤنث، افزایش وزن و چاقی، تراکم زیاد بافت استخوانی و پوکی استخوان (بویژه در مفاصل زانو و ران).

دکتر بدیع‌زاده با بیان مطالب فوق در این باره می‌افزاید‌: همچنین عوامل موضعی مثل صدمات و ضربات حرفه‌ای،کاهش قدرت عضلات، شلی مفاصل و انحرافات راستای مفاصل در ابتلا به آرتروز نقش دارند.

امان از چاقی!

چاقی یا افزایش وزن به عنوان شایع‌ترین و قوی‌ترین عامل خطر در ایجاد آرتروز بخصوص در مفاصلی که وزن را تحمل می‎کنند مثل زانو و ران، شناخته شده است. حتی در گزارش‌های علمی مشخص شده است زنان و مردان چاق چهار تا پنج برابر بیشتر از افراد غیر چاق در معرض خطر هستند.‌ این جراح استخوان با تاکید بر این که چاقی و افزایش وزن باعث فشار بیشتر به مفاصلی که وزن را تحمل می‎کنند، می‎شود، می‌افزاید: البته چگونگی تأثیر افزایش وزن در ایجاد آرتروز هنوز کاملا شناخته و روشن نیست. ولی قطعا می‌دانیم شیوع آرتروز در افراد چاق بسیار بیشتر از افراد غیر‌چاق است و تخریب غضروف مفاصل در این افراد تحت تأثیر عوامل التهابی و بیومکانیکی ناشی از چاقی است.

وزنتان را کم کنید

به گفته دکتر بدیع‌زاده کاهش وزن در مبتلایان به آرتروز مفاصل زانو و ران بسیار حائز اهمیت است. حتی فقط پنج کیلوگرم اضافه وزن، سبب افزایش فشار بر مفاصل به اندازه 15 تا 30 کیلوگرم و در نتیجه تشدید آرتروز زانوها می‌شود. حتی کاهش وزن باعث کمتر شدن خطر عوارض قلبی عروقی در بیماران چاق مبتلا به آرتروز مفاصل می‌شود.در واقع، کاهش وزن بیشتر از 5درصد باعث کم شدن احتمال آرتروز در مفاصل متحمل وزن می‎شود.

درمان آرتروز با ورزش

تمرینات ورزشی در بیماران با وسعت زیاد باعث کاهش درد و بهبود علائم می‌شود. البته این تمرینات می‌تواند مختص به مفصل مبتلا باشد.

این متخصص ارتوپدی در این باره اظهار می‌کند: بتازگی ثابت شده حتی ورزش‎های با شدت بالا نیز می‎تواند در نتیجه تقویت عضلات اطراف مفصل به کاهش درد و علائم منجر شود.البته بعضی افراد عقیده دارند ورزش باعث سایش بیشتر مفاصل یا تشدید آن می‌شود و به این دلیل سبب توقف ورزش در آنها می‎شود، در حالی که درصد بالایی از افراد حتی آنهایی که درگیر آرتروز مفاصل هستند، با انجام ورزش احساس بهبود و درد کمتری می‎کنند.

وی تاکید می‌کند: ورزش‌هایی نظیر دوچرخه سواری، شنا و ورزش‎های هوازی در کاهش علائم بسیار مؤثر است.البته بعضی مبتلایان به آرتروز، به استفاده از مسکن‎های ساده و غیر استروئیدی برای انجام تمرینات ورزشی نیاز دارند. فقط ده درصد کاهش وزن همراه با تمرینات ورزشی، روش مؤثر درمانی و بدون خطر برای بهبود علائم آرتروز است.

بروز علائم آرتروز از سنین یائسگی

در افراد چاق با بالارفتن سن بخصوص از 45 تا 65 سالگی شدت و سرعت آرتروز مفاصل بیشتر می‎ شود.همچنین در افراد چاق 45 تا 65 ساله در عرض چهار سال، احتمال بروز یا پیشرفت استئوآرتریت زانوها نسبت به افرادی که اضافه وزن ندارند، 50 درصد بیشتر است. به علاوه در زنانی که به سن یائسگی‌ رسیده‎اند با افزایش وزن و چاق شدن بعد از چهار سال علائم آرتروز بروز پیدا کرده و پیشرفت می‌کند و این پیشرفت هرچه وزن بالا‎تر برود، بیشتر می‎شود.

پونه شیرازی

دانش و سلامت