دانشگاه های ایرانی واستانداردهای بین المللی

با آن که بسیاری از موسسات خصوصی سالانه اسامی برترین دانشگاه های دنیا را اعلام می کنند؛ اما هیچ دانشگاهی در ایران طی سالهای گذشته در هیچ کدام از این فهرست ها حضور نداشته است.

کد خبر: ۸۹۷۸۹

البته بسیاری از کارشناسان حوزه آموزش عالی معتقدند این فهرست ها چندان دقیق و علمی نیستند و نمی توان به علت نبودن نام ایران در میان آنها به دانشگاههای کشور خرده گرفت.
این اظهارات در حالی بیان می شود که بسیاری از کارشناسان حوزه آموزش عالی ، کیفیت آموزش دانشگاه ها را در حال حاضر قابل بحث می دانند؛ بحثی که سالهاست وزارت علوم آن را رد و کیفیت دانشگاه های کشور را مطلوب ارزیابی کرده است.
با این همه به نظر می رسد انتشار چنین فهرست هایی - که بازتاب فراوانی هم در رسانه های خارجی پیدا می کند - گاه باعث نگرانی خانواده دانشجویان و بعضا دانشجویان می شود.
بحث کیفیت آموزش عالی در ایران ، هر چند با انتشار فهرست های موسسات خصوصی در خارج از کشور نمود بیرونی پیدا می کند؛ اما به گفته کارشناسان با توجه به مقاصد سیاسی بعضی مسوولان این موسسات نمی توان اتکای چندانی به آنها کرد و اگر قصد آسیب شناسی آموزش در ایران است ، باید ریشه ای تر با آن برخورد شود.
معاون فرهنگی وزارت علوم ، تحقیقات و فناوری در این باره به «جام جم» می گوید: اگر بخواهیم درباره این فهرست ها اظهارنظر کنیم ، در رد یا تایید آن صحبت بسیار است. اما بر اساس تحقیقات داخلی این فهرست ها چندان وجاهتی ندارند.
دکتر محمد باقر خرمشاد می افزاید: اگر دانشگاه های ما از سطح علمی خوبی برخوردار نیستند، پس چرا کشورهای خارجی این همه برای رفتن دانشجویان ایرانی به کشورشان از خود علاقه نشان می دهند؛
خرمشاد از کانادا مثال می آورد و می گوید: در این کشور که سلیقه آموزش عالی آن مورد تایید اکثر محققان برجسته دنیاست ، مدرک دانشگاه های ایران بسیار معتبر است و فارغ التحصیلان ایرانی براحتی در آن کشور به مقطع بعدی یا بازار کار راه می یابند.
معاون وزیر علوم که دانشگاه های ایرانی را در سطح استانداردهای دنیا می داند، می افزاید: باید پذیرفت که بعضی دانشگاه های ایرانی باید کمی کاربردی تر شوند و ما سعی داریم این مشکل را با تاسیس رشته های بین رشته ای حل کنیم.
خرمشاد این حرف را در مقابل نظرگاهی می زند که معتقد است دانشگاه های ایرانی نیروی کار تربیت نمی کنند و باعث افزایش بیکاری می شوند.
معاون وزیر علوم اما در ادامه حرفهایش می گوید: به هر حال باید پذیرفت یکی از مشکلات بزرگی که در تمام دنیا وجود دارد، بیکاری است. ما هم سعی داریم روزبه روز با برنامه هایی آن را در کشور کمتر کنیم و در کنار آن ، ابزارهای آموزشی خوبی را هم به سیستم آموزش عالی کشور اضافه کنیم.

بالا رفتن کیفیت آموزش با خصوصی سازی
در کنار انتقادهایی که به کیفیت آموزش عالی در کشور می شود، بعضی معتقدند گسترش آموزش عالی خصوصی در کشور، از آن نظر که موجب رقابت در صحنه دانشگاهی می شود، باعث پیشرفت دانشگاه های کشور خواهد شد.
این نظرگاه هر چند طی سالهای گذشته حتی مورد توجه کشورهایی مانند انگلیس بوده است ؛ در ایران اما طراحان آن ، به بضاعت مالی خانواده ها که می تواند پاشنه آشیل این ماجرا باشد، اشاره ای نمی کنند.
این راهکار که در شهرستان ها با استقبال مواجه بوده ، بیش از هر چیز در دانشگاه های علمی - کاربردی مورد توجه واقع شده است ؛ توجهی که رئیس دانشگاه علمی - کاربردی استان کرمانشاه آن را سبب رقابتی شدن آموزش و در نتیجه ارتقای کیفیت آن می داند.
مهندس جهانگیر شاهمرادی می افزاید: براساس تصویب شورای گسترش آموزش عالی و به استناد ماده 15اساسنامه دانشگاه ، با تاسیس حدود 200مرکز آموزش غیردولتی علمی - کاربردی در کشور موافقت شده که 7مرکز آن در استان ها تاسیس می شود.
شاهمرادی به نکته دیگری نیز اشاره می کند: زمینه فعالیت این مراکز باید در راستای رشته های آموزشی مورد نیاز منطقه و استان - که عمدتا رشته های فنی و کاربردی است - باشد. صحبت های شاهمرادی نمونه ای بر تصمیماتی است که در این باره گرفته شده و شاید بیش از هر چیز در نگاه مردم باعث ارتقای آموزش عالی شود.
این اتفاق به این علت است که چنین دانشگاه هایی باعث ایجاد حرفه می شوند؛ حرفه ای که شاید بیش از هر چیز بتواند خیل بیکاران کشور را به شوق آورد.

شاخص های غیر علمی
این اظهارنظرها در حالی بیان می شود که با وجود پاسخ مسوولان درباره پذیرش دانشجویان ایرانی در خارج از کشور نفی پایین بودن کیفیت آموزش در ایران ، بسیاری می گویند: این دیدگاه مختص بعضی دانشگاه های درجه اول کشور مانند صنعتی شریف و امیرکبیر است ، در حالی که سایر دانشگاه ها چنین وضعیتی ندارند.
دکتر حمیدرضا آراسته ، مدیر گروه مدیریت در موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی دراین باره می گوید: من به عنوان کسی که در حوزه آموزش عالی فعالیت می کنم و با دانشگاه شهیدبهشتی همکاری دارم ، باید بگویم حتی در کشورهایی مثل امریکا و انگلیس که دانشگاه های بسیار معروفی هم دارند شما می توانید دانشگاه های ضعیفی هم پیدا کنید، اما در ایران به هر حال سعی شده است دانشگاه ها در سطح خاصی قرار داشته باشند.
آراسته در رد فهرست های دانشگاه های برتر دنیا قدمی فراتر می گذارد و می گوید: در این نوع اعتبارسنجی ها که مخصوصا از سوی چینی ها و امریکایی ها انجام می شود، از یک سری شاخص ها استفاده می شود که علمی نیست.
شما هیچ وقت نمی توانید این اندازه قاطع درباره رتبه بندی دانشگاه ها اظهار نظر کنید و درباره کیفیت آنها نظر بدهید. آراسته بار دیگر به این نکته که تنوع دانشگاه ها در تمام دنیا وجود دارد، اشاره و تصریح می کند: در ایران هم این گونه است ؛ مثلا دانشگاه صنعتی شریف برای یک طیف است و توانمندی خاصی را می طلبد.
همین طور دانشگاه های دیگر کشور. ما نمی توانیم ادعا کنیم همه دانشگاه های ما در یک سطح هستند. در هیچ جای دنیا هم این گونه نیست و این نشان کیفیت پایین نظام آموزش عالی نمی تواند باشد.

اوضاع اسفناک است
با این همه ، دکتر منصور وصالی ، استاد دانشگاه شهید رجایی معتقد است ، بیش از معیارسنجی سطح آموزش دانشگاه های کشور باید به خود آن سنجش توجه کرد.
وی با بیان این که سطح مطلوب بودن در کشورهای مختلف متفاوت است ، می گوید: مثلا زمانی تست زدن مطلوب است و یک وقتی هم پاسخ به سوالات تشریحی ، اما به هر حال اگر بخواهیم با توجه به همه این جوانب و به صورت آماری نگاه کنیم ، وضعیت آموزشی دانشگاه های ما اسفبار است.
وصالی ادامه می دهد: ما نمی توانیم به همه فهرست هایی که در دنیا منتشر می شود، بدبین باشیم، چون بعضی موسسات واقعا مستقل هستند و ما در همان ها رتبه ای بهتر از 500نصیبمان نمی شود.
وی در پایان می گوید: برای اصلاح این وضعیت باید نگاه ما تغییر کند. برای مثال متاسفانه تازه ما چند سال است که فهمیده ایم پژوهش هم در دانشگاه ها مهم است. الان مسوولان باید متوجه شوند که به همه چیز به حسب کمیت توجه نکنند و کمی به کیفیت اهمیت بدهند. در حال حاضر، کیفیت دانشگاه های کشور مطلوب نیست.

باز هم ضرورت کارشناسی
حرفهایی که در این گزارش آمد، همه حاکی از آن است که گزارش خارجی ها نباید تنها معیار ما برای ارزیابی دانشگاه ها باشد و برای حرکت به سوی جلو و افزایش کیفیت آموزش در کشور نباید کار کارشناسی فراموش شود.
در صورت کار کارشناسی و تصمیم گیری درست با وجود دانشگاه آزاد که سالانه هزاران نفر به دانشجویانش اضافه می شود و همین طور حضور فعال دانشگاه های سراسری و غیرانتفاعی می تواند رقابت به وجود آورد.
رقابتی که روز به روز باعث پویاتر شدن دانشگاه های کشور شود و دیدن هیچ موسسه ای به نیت اهداف سیاسی نتواند دانشگاه ها و دانشجویان ایرانی را از قلم بیندازد.