پنجشنبه‌های مدارس در برزخ بی‌پولی

دو سال است که این 2150 مدرسه در کشور روزهای پنجشنبه را صرف فوق‌برنامه‌ها می‌کنند از ورزش و کلاس‌های تقویتی گرفته تا بازدیدهای علمی و برنامه‌های مفرح اما بقیه مدارس (بجز تعدادی از مدارس دوره متوسطه دوم که پنجشنبه‌ها دایر است) تعطیل است و درشان بسته.

این بسته بودن از چهار سال قبل همواره محل چالش و بحث بوده، یک سویش مسئولان وزارتخانه و شورای عالی آموزش و پرورش و سوی دیگرش مسئولان آموزش و پرورش دولت قبل.

شورای عالی آموزش و پرورش حرفش این است که «تعطیلی» به‌اشتباه به مصوبه سال 89 چسبیده و یک جور تفسیر غلط از مصوبه ساماندهی زمان آموزش رخ داده، در عوض مسئولان آموزش و پرورش دولت قبل معتقد بودند و هستند که تاکید شورای عالی بر ساماندهی زمان آموزش در پنج روز اول هفته دقیقا به معنی تعطیل شدن مدارس در روز پنجشنبه است.

این تقابل نظرات هنوز هم وجود دارد حتی فراتر از این دو جبهه، به طوری که معلمان که بیشترین نفع را از این تعطیلی می‌برند نیز دو گروه شده‌اند؛ عده‌ای مخالف تعطیلی و عده‌ای موافق آن.

به نظر می‌رسد وزارتخانه نیز تمایل به دایر بودن مدارس در روزهای پنجشنبه دارد که البته اجرای آزمایشی طرح بازگشایی در2150 مدرسه در 750 منطقه آموزشی شاهد خوبی بر این تمایل است، مازاد بر همه اظهارنظرهای مسئولان عالیرتبه وزارت آموزش و پرورش که بارها گفته‌اند روز پنجشنبه زمانی برای گسترش فعالیت‌های پرورشی، فوق برنامه‌ها و تقویت انگیزه و نشاط در دانش آموزان است؛ اینها قطعا خواستار احیای مصوبه سال 89 شورای عالی آموزش و پرورش هستند .

چالش مشکلات اعتباری

همه چیز اما به این سادگی نیست. اگر قرار باشد مدارس حدود 36 پنجشنبه‌ای را که در طول یک سال تحصیلی وجود دارد به شکلی واقعی غنی‌سازی کنند باید برای این روز هزینه کنند، حتی اگر بخش عمده هزینه‌ها را خانواده دانش آموزان بپردازند.

همین موضوع بود که معاون پرورشی وزارت آموزش و پرورش را دو سال قبل به بیان وعده‌ای واداشت که مطابق آن وزارتخانه سالانه به هر مدرسه مجری طرح، دو میلیون تومان خواهد پرداخت.

این قول و قرار اما دو سال است برزمین مانده و حمیدرضا کفاش، معاون پرورشی وزیر، به صراحت بر آن اذعان دارد. او به ایسنا توضیح داده که از بابت طرح بازگشایی پنجشنبه مدارس، وزارتخانه تا امروز چهار میلیارد تومان به 2150 مدرسه بدهکاراست و این بدهی‌ها عمده‌ترین چالش پیش روست.

از این گفته‌ها یک نتیجه بیشتر بیرون نمی‌آید، این که با وضع کنونی بودجه آموزش و پرورش (که به قول وزیر از 28 هزار میلیارد تومان تعیین شده 24 هزار میلیارد آن صرف حقوق و دستمزد می‌شود) اجرای طرح بازگشایی مدارس آن هم از نوع باکیفیتش هزینه‌بر است و دردسرساز، هرچند بسته بودن مدارس و بی‌هدف شدن دانش‌آموزان نیز دردسری است برای خودش.

بازگشایی حتمی نیست

هنوزهم به پشتوانه این استدلال که دایرنشدن مدارس در روزهای پنجشنبه تبعات منفی زیادی برای جامعه دانش آموزی دارد کسانی مثل فریبرز حمیدی، معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران خواستار برپا بودن مدارس در روزهای پنجشنبه‌اند.

او درگفت‌وگو با ما البته اصراری بر بازگشایی اجباری مدارس در این روز نداشت بلکه به همین شیوه داوطلبانه فعلی رضایت داشت و معتقد بود مدارس بهتر است روزهای پنجشنبه دایر باشد و طبق مصوبه شورای‌ عالی مشغول انجام کارهای فوق‌برنامه شوند تا طبق سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، دانش‌آموزان بجز آموزش‌های رسمی با پرداختن به فعالیت‌های متنوع فوق برنامه، حوزه‌های مختلف یادگیری را نیز تجربه کنند .

با ابراهیم سحرخیز، مشاور کمیسیون آموزش مجلس نیز که گفت‌وگو کردیم، او موافق فعال بودن مدارس در این روز بود اما نه به صورت اجباری و رسمی مثل آنچه پیش از این رسم بود بلکه به صورت داوطلبانه که هم‌اکنون مرسوم است.

سحرخیز دردولت قبل معاون متوسطه وزیر آموزش و پرورش بوده و در گفت‌وگو با ما یادآوری می‌کند که پنجشنبه‌ها به این دلیل تعطیل شد تا اولا پاسخی باشد به نیازمعلمان دوره ابتدایی که شش روزهفته را مشغول بودند و فرصتی برای استراحت و مطالعه و پژوهش نداشتند و نیز برای رفع تبعیض کاری میان آنها و معلمان دوره متوسطه که حداقل دو روز در هفته بیکار بودند و محقق شدن اهداف برنامه درسی ملی که ساعات آموزشی را فقط در پنج روز هفته ساماندهی کرده است.

سحرخیز با این دفاعیات به این نکته می‌رسد که روزهای پنجشنبه برای مدارس باید انعطاف داشته باشد یعنی نه تعطیل و نه دایر اجباری. او برای هزینه‌های این کار نیز پیشنهاد مشارکت‌های مردمی را دارد یعنی همین هزینه‌هایی که خانواده‌ها بابت فوق برنامه‌ها می‌پردازند و تاکنون در این دو سال طرحِ یک روز بانشاط را در مدارس پایلوت پیش برده است .

البته دغدغه‌ای که همچنان گوشه ذهن منتقدان وجود دارد دغدغه کوچکی نیست وقتی که می‌گویند با حجم زیاد کتاب‌های درسی، تعطیل بودن پنجشنبه‌ها منطقی نیست.

پس اگر قرار باشد پنجشنبه‌ها تعطیل بماند باید پاسخی برای این دغدغه و راهی برای خروج از مشکل کمبود زمان در نظام آموزشی پیدا کرد. اگر به گفته‌های حمیدرضا کفاش، معاون پرورشی وزیر بسنده کنیم ظاهرا باید منتظر نتایج پژوهشی باشیم که درباره اثربخش بودن تعطیلی پنجشنبه‌ها در دست تهیه است (نتایج خرداد 95 اعلام می‌شود)؛ پژوهشی که می‌تواند زوایای پنهان این طرح، اثرات مخفی‌اش برنظام تعلیم و تربیت و فشرده شدن زمان آموزش را آشکار کند .

مریم خباز - جامعه