به گزارش جام جم کلیک،اما اگر نگاه دیگری به کیبورد بیندازید، احتمالا سوالات دیگری هم درباره چیدمان کلیدها در صفحه‌کلید به ذهن‌تان می‌رسد: آیا QWERTY تنها چینش موجود است؟
چرا در بعضی کیبوردها کلید Enter بزرگ و در بعضی کوچک است؟ آیا زبان‌های دیگر هم از همین چینش استفاده می‌کنند؟
بیایید نگاهی به چینش کلیدها و ماجراهای کیبوردهای مختلف داشته باشیم تا پاسخ این پرسش‌ها و پرسش‌های دیگر را بیابیم.
انواع چینش
مساله‌ای که همین ابتدا باید روشن کنیم این است که چینش کیبوردها دو نوع است: چینش مکانیکی و کاربردی.
چینش مکانیکی همان‌طور که از نام آن پیداست، نحوه چیدمان فیزیکی کلیدها در صفحه‌کلید است. در مقابل چینش کاربردی، چینشی است که سیستم‌عامل در نظر می‌گیرد.
برای مثال وقتی فارسی تایپ می‌کنید، از یک چینش کاربردی متفاوت بهره می‌برید، در حالی‌که چینش مکانیکی کیبوردتان تفاوتی نکرده است.تنها حالتی که چینش مکانیکی کیبورد تغییر کند این است که یک کیبورد دیگر بخرید!
چینش‌های مکانیکی
امروزه بیشتر کیبوردها از یکی از سه چینش مکانیکی ISO، ANSI یا JIS استفاده می‌کنند که نامشان متناسب با سازمان‌‌های استانداردی است که آنها را ارائه کرده‌اند؛ یعنی استاندارد بین‌المللی، استاندارد آمریکا و استاندارد ژاپن.
نخستین نکته‌ای که باید در مورد این سه چینش در نظر داشته باشید این است که چیدمان کیبوردها در هر سه به‌صورت QWERTY است. حتما می‌پرسید پس تفاوت آنها چیست؟
تفاوت اصلی این سه چیدمان در ساختار فیزیکی کلیدهاست: ساختار ANSI چیدمان آشنایی است که در آن کلید Enter به صورت افقی طراحی شده است و کلید Shift چپ به صورت بزرگ.
چیدمان ISO را هم احتمالا دیده‌اید: کلید Enter در این چیدمان به‌صورت بزرگ و عمودی (در دو سطر) طراحی شده است.
علاوه بر این، کلید Shift چپ نیز به‌صورت کوچکتر است تا فضا برای دیگر کلیدها فراهم شود. اما چیدمان JIS که ما کمتر با آن برخورد داشته‌ایم پایه کیبورد ژاپنی به شمار می‌رود.
در این چینش برخلاف چیدمان ISO، کلید Shift راست کوچکتر است. همچنین کلیدهای Backspace و حتی Space هم کوچکتر از دو ساختار دیگر طراحی شده‌اند تا فضا برای کلیدهای اضافه (مربوط به زبان ژاپنی) ایجاد شود.
جالب است بدانید این سه ساختار ISO، ANSI و JIS در حالت کامل (با تمام کلیدها)، به‌ترتیب 110، 109 و 112 کلید دارند.
چینش‌های کاربردی
اما قضیه در مورد چینش‌های کاربردی مختلف جالب‌تر است. همان‌طور که بیان شد، این چینش‌ها فقط به‌صورت مجازی هستند و تفاوتی در ساختار فیزیکی آنها (یعنی همان چیدمان QWERTY) نیست.
در حالت کلی، چیدمان‌های گوناگون کیبورد را معمولا با نام ساخته‌شده از ترتیب شش کلید اول سطر بالای آن می‌شناسند. (مثل QWERTY)
QWERTY
این چینش در حال حاضر مرسوم‌ترین چینش کاربردی برای تایپ انگلیسی (و زبان‌های نزدیک) است و البته چینش استاندارد در چیدمان مکانیکی کیبورد در سراسر دنیا.
اما چرا این صفحه کلید به این صورت است؟ چرا کلیدهایی که ترکیبشان در انگلیسی بسیار کم به کار می‌رود کنار هم قرار گرفته‌اند؟ بهتر نبود مثلا حروف پرکاربردی مانند E و A یا S یا H کنار هم گذاشته می‌شد؟ برای فهمیدن دلیل این چیدمان، باید تاریخچه جالب آن را مرور کنیم.
چیدمان QWERTY بسیار قدیمی است؛ این چیدمان برای اولین بار در ماشین تایپ‌های Remington No.2 در سال 1878 استفاده شد.
در نسخه اول این ماشین تایپ، کلیدها به‌صورت الفبایی و طبیعی کنار هم چیده شده بود. اما پس از استفاده، یک مشکل جدی پیدا شد: وقتی دو کلید با هم یا با فاصله زمانی بسیار کم زده می‌شد، ماشین‌تایپ گیر می‌کرد!
بنابراین سازندگان این دستگاه به فکر افتادند تا ترکیب کلیدهای پراستفاده (مثل th یا st) را کنار هم قرار ندهند تا احتمال گیر کردن به حداقل برسد. بعد از چند تغییر، ساختار نهایی همین چینش QWERTY شد که امروزه به استاندارد چیدمان صفحه‌کلید تبدیل شده و زبان انگلیسی با این چیدمان تایپ می‌شود.
QWERTZ
چیدمان QWERTZ عملا همان چیدمان QWERTY است با کمی تفاوت: جابه‌جایی دو کلید Y و Z و جایگزینی بعضی کاراکترهای خاص مثل {و} با کاراکترهای زبان آلمانی.
این چینش چیدمانی پرطرفدار در کشورهای اروپای مرکزی (آلمان، اتریش، سوئیس و کشورهای همسایه) است که البته میان این کشورها نیز تفاوت‌های بسیار اندکی در ساختار آن دیده می‌شود. برای تایپ زبان آلمانی می‌توانید از این چیدمان استفاده کنید.
AZERTY
این چیدمان نیز شبیه به چینش QWERTY است و عملا چیدمانی فرانسوی به شمار می‌آید. چیدمان AZERTY که برای تایپ آسان‌تر زبان فرانسه طراحی شده است، چند تغییر مهم با چیدمان QWERTY دارد:
کلیدهای A و Q، M و نقطه‌ویرگول و همچنین Z و W با هم جابه‌جا شده‌اند، زیرا حرف Z در زبان فرانسه زیاد استفاده می‌شود.
علاوه‌بر‌این، کلیدهای اعداد با این‌که همان کلیدها هستند، اما برای تایپ اعداد باید کلید Shift را نگه دارید.
این کلیدها در حالت عادی برای تایپ علائم خاص زبان فرانسه (accent) در نظر گرفته شده‌اند. این چیدمان در کشورهای فرانسوی زبان اروپا و همچنین آفریقا طرفدار دارد. اگر می‌خواهید به زبان فرانسوی تایپ کنید، استفاده از این چینش توصیه می‌شود.
Dvorak
اما اجازه بدهید کمی از ساختار کلاسیک QWERTY فاصله بگیریم و چیدمان‌های متفاوت‌تر را ببینیم. شاید فکر کنید Dvorak هم ترتیب کلیدهای این چینش است، اما این‌طور نیست؛ Dvorak نام مخترع این چیدمان یعنی August Dvorak است.
جناب Dvorak حسی شبیه به حس هر کس دیگری را داشت که برای اولین بار تایپ سریع روی چینش QWERTY را یاد می‌گیرد: اصلا راحت نیست! بنابراین دورَک به فکر افتاد چینشی اختراع کند که کارایی بیشتری نسبت به چیدمان QWERTY داشته باشد و تایپ روی آن راحت‌تر باشد.
در چینش QWERTY، فقط 32 درصد تایپ روی کلیدهای سطر اصلی (سطری که در حالت طبیعی انگشتان روی آن قرار می‌گیرد) است.
در حالی‌که در چیدمان Dvorak که کاملا متفاوت با چینش QWERTY طراحی شده، این رقم به 70 درصد می‌رسد. دلیل این امر، قرار گرفتن حروف پرکاربرد انگلیسی مانند حروف صدادار همراه S، T و D در سطر اصلی است.
علاوه بر این، در چینش Dvorak، از دست راست بیشتر از دست چپ در تایپ استفاده می‌شود که با توجه به راست‌دست بودن بیشتر مردم، نکته قابل‌توجهی است، اما با تمام این احوال، بجز درصد بسیار کمی از کاربران و همچنین درصدی از برنامه‌نویسان، افراد زیادی از این چینش استفاده نمی‌کنند.
البته این چیدمان به‌صورت پیش‌فرض در بیشتر سیستم‌عامل‌ها وجود دارد که قابل فعال‌سازی است.
چینش فارسی
در بحث چینش کیبوردها، بد نیست نگاهی هم به کیبورد فارسی و چیدمان آن داشته باشیم. اگر کاربر ویندوز 8 به بالا باشید، احتمالا دیده‌اید هنگام افزودن صفحه‌کلید فارسی، دو چینش برای آن وجود دارد:
Persian و Persian Standard. چینشی که با نام فارسی شناخته می‌شود، در اصل چیدمانی است که توسط مایکروسافت طراحی شده (با پایه چیدمان عربی) که استاندارد نیست.
این کیبورد تا پیش از نسخه 8 تنها کیبورد فارسی موجود در ویندوز بود که هنوز هم کاربران زیادی از همین چیدمان استفاده می‌کنند. (در لینوکس و مک‌او‌اس این کیبورد سابقه بیشتری دارد)
اما کیبورد فارسی استاندارد، چینشی است که توسط کمیته ملی استاندارد رایانه ایران ثبت شده و کیبورد اصلی فارسی به شمار می‌آید.
این کیبورد از چند نظر با کیبورد فارسی مایکروسافت تفاوت دارد: جای برخی حروف مانند همزه و انواع آن متفاوت است، اعراب براحتی و از طریق سطر بالا قابل دسترسی است (با Shift) و از همه مهم‌تر، ترکیب Shift-Space در همه برنامه‌ها برای نیم‌فاصله استفاده می‌شود.
با توجه به استاندارد بودن این چینش و برتری آن نسبت به کیبورد مایکروسافت، استفاده از آن برای تایپ فارسی توصیه می‌شود.
نکات مربوط به این کیبورد و لینک دانلود آن را (برای ویندوز 7 یا XP) می‌توانید در این صفحه ببینید:
goo.gl/5m5eok
محمود صادقی
ضمیمه کلیک
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد
