وقتی فرمانده به سربازان خدا قوت می‌گوید

چندی پیش، در بحبوحه برگزاری جشنواره «فیلم عمار»، این برنامه میزبان دو نفر از کارگردانان برگزیده این جشنواره مردمی و نادر طالب‌زاده بود؛ برنامه‌ای که نه‌تنها به‌دلیل خاص بودن موضوع و مهمانانش، بلکه به‌دلیل دیگری بر سر زبان‌ها افتاد. پیام تشکر و قدردانی رهبر معظم انقلاب که بعد از پخش این برنامه از طریق دفتر معظم‌له به تهیه‌کننده برنامه ثریا ابلاغ شد، ‌به این شرح بود: «از قول من از ایشان تشکر کنید، من امشب خیلی خسته بودم، نشستم این برنامه را تماشا کردم، واقعا لذت بردم، هم آقای طالب‌زاده، هم مجری جوان و هم سه فیلم کوتاهی که پخش شد، جالب بود. از چند نفر اشخاصی هم که آنجا بودند (مهمان‌ها) تشکر می‌کنم.» که این خود مهر تائیدی بود بر عملکرد انقلابی و ارزشی برنامه‌سازان این برنامه.

جلسه‌ای که هیچگاه خبری نشد!

عوامل ثریا دو سال قبل در دیدار با رهبر معظم انقلاب از کم و کیف، ضعف‌ها و سوء‌مدیریت‌های موجود بر سر راه تولید این برنامه گفتند. اطلاعات این جلسه در هیچ‌یک از مراجع خبری اعم از مکتوب و رسانه ملی منعکس نشد. تهیه‌کننده ثریا در‌این‌باره می‌گوید: قصد عوامل ثریا بهره‌برداری از چنین رخدادی نبود؛ زیرا این ما بودیم که می‌خواستیم برای گفتمان انقلاب اسلامی و منویات والای رهبری خرج شویم و بنابراین الطاف ایشان به برنامه ثریا را در دیدار سال 92 منتشر نکردیم.

مستندهای هسته‌ای این برنامه یکی از بدیع‌ترین و جذاب‌ترین و در عین حال ازجمله آثار کمتر دیده شده در حوزه فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان بود. دراین خصوص برنامه‌سازان این مجموعه با هوشمندی و در گرماگرم مذاکرات و هجمه رسانه‌ای بیگانه بر روند گفت‌وگوها، حقایقی از ترور دانشمندان و فعالیت‌های صلح‌آمیز اتمی کشور را به تصویر کشیدند و البته با نامهربانی‌هایی از سوی برخی مسئولان و نماینده‌های دولت مواجه شدند و شاهد برخوردهای تندی نیز بودند. در آن زمان گروه برنامه‌ساز ثریا که همواره نقطه تمایز خود را با برنامه‌های صرفا سرگرمی ساز و میانه رو مشخص کرده و حرکت در جریان گفتمانی انقلاب اسلامی را سرلوحه کار قرار داده‌اند، طی نامه‌ای موضوع را به حضور رهبر انقلاب رساندند و نتیجه این بود که ایشان دستور پیگیری این مساله را صادر کردند.

محسن مقصودی می‌گوید: ایشان در جریان کلیت برنامه ثریا بودند؛ بنابراین پیام ایشان درباره ویژه‌برنامه «عمار» برای ما معنایی متفاوت داشت و به نوعی یک دلگرمی بود در مقابل فشارهایی که از سوی بعضی ها در برابر برنامه‌ای چالشی همچون ثریا وارد می‌شود.

سربازان جبهه فرهنگی؛ خداقوت!

نام برنامه‌های چالشی که در میان باشد، اولین نکته‌ای که به ذهن متبادر می‌شود، زد و خوردهای کلامی و تقابل روی آنتن تلویزیون است؛ در این میان ثریا با بهره‌مندی از نقد درون گفتمانی، نه در جهت نقد و تخریب بلکه در راستای بازگو کردن واقعیات، همچنین نقاط خاکستری و کم‌کاری‌های مسئولان در حوزه‌های مختلف زندگی مردم حرکت می‌کند. این برنامه با بهره‌گیری از وجه هنری و کارکردهای مثبت رسانه‌ای، در بعد نرم توانسته یکی از منویات رهبری در حوزه بهره‌مندی از هنر و فرهنگ برای ترویج گفتمان‌سازی انقلاب را پیاده‌سازی کند.

تهیه‌کننده ثریا در این باره به ویژه‌برنامه «فیلم عمار» اشاره می‌کند و می‌گوید: آن برنامه برآیند اقدامات جبهه فرهنگی انقلاب بود و در این قالب هر ساله رویش‌ها و خیزش‌های فرهنگی انقلاب را در مقابل جریان فرهنگی غرب‌زده و شبه‌روشنفکر سینما شاهد هستیم که در قالب برنامه ثریا به نمایش گذاشته شد و ابراز لطف رهبری به ما، در حکم خداقوت یک فرمانده به سربازان جبهه فرهنگی و هنری انقلاب بود.

مقصودی و همکارانش به هیچ عنوان نمی‌خواهند این لطف رهبری را مصادره کنند. این در کلام تهیه‌کننده ثریا بخوبی مشهود است. او گرچه پیام رهبری را به عنوان نظر لطف ایشان و رفع خستگی عوامل برنامه توصیف می‌کند ولی در عین حال می‌گوید: برنامه‌های بسیاری بر آرمان‌های انقلاب ایستادگی می‌کنند و مستقل و غرور‌آفرین هستند و قصد ندارند با دریافت کمک‌های مالی، برنامه‌های مشارکتی و تشریفاتی بسازند. فکر می‌کنم با این پیام، خستگی از تن همه بچه‌های فعال در جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی رخت بر بست.

نمی‌گذاریم آرمان‌ها بر زمین بماند

مقصودی در تشریح اهداف برنامه ثریا می‌گوید که نمی‌خواستیم آرمان‌های انقلاب اسلامی روی زمین بماند و اشاره می‌کند که بعد از پیام حضرت آقا، وظیفه‌ای خطیر‌تر را بر دوش خود احساس می‌کنند.

این را محسن مقصودی می‌گوید و ادامه می‌دهد: امیدواریم به نحوی عمل کنیم که هم ایشان راضی باشند، هم امام زمان(عج) و هم مردم عزیز و خاصه قشر مستضعف و محرومان جامعه که ولی‌نعمتان انقلاب اسلامی هستند و باید در کنار نقاط قوت و دستاوردهای نظام، مشکلات و محرومیت آنان را نیز به نمایش بگذاریم. در شرایطی که مردم بویژه در مناطق محروم تریبونی در دست ندارند و دست‌شان به رسانه‌ها نمی‌رسد، ما باید سخنان مردم را نمایندگی و مطالباتشان را از مسئولان پیگیری کنیم.

برنامه ثریا در هر قسمت به موضوعی خاص اختصاص می‌یابد و گاه یک موضوع بصورت سریالی طی دو یا سه قسمت مورد توجه قرار می‌گیرد. از طرفی ظرفیت‌های محتوایی این برنامه به منظور بهره‌مندی برای مناسبت‌های مختلف فرهنگی و تقویمی در کشور به‌خوبی در ظرف رسانه‌ای نشان داده می‌شود.

مثال بارز این موضوع توجه خاص این برنامه به جشنواره مردمی فیلم عمار بود و کارکرد جدیدتر آن، پرداختن به موضوعات مبتلابه انقلاب اسلامی در ریشه‌یابی افول برخی افراد و باورهایشان در دوره کنونی و تطبیق آن با دوران آغازین انقلاب اسلامی است.

انقلاب ادامه دارد...

تهیه‌کننده ثریا می‌گوید: این ویژه‌برنامه به مناسبت دهه فجر و با عنوان «انقلاب ادامه دارد» تولید و پویشی مردمی نیز با نام «من انقلابی‌ام» راه‌اندازی شده است. امروز شاهد دو دیدگاه در میان رسانه‌ها، مسئولان و... هستیم؛ یکی بر مبنای انقلابیون پشیمان، خسته و رفاه زده است که پیش‌تر انقلابی بوده‌اند، اما تصور می‌کنند انقلاب مخصوص دهه 60 بوده و آرمان‌های سال 57 از جمله عدالت‌طلبی، مبارزه با ظلم، مبارزه با استکبار، رفع فقر و فاصله طبقاتی و آزادی در همان مقطع به اتمام رسیده است.

مقصودی نگاه این قشر را ناظر بر یاد‌بود و صرفا یک نگاه نوستالژیک به انقلاب توصیف می‌کند و ادامه می‌دهد: برنامه ثریا و خیل عظیمی از مردم این نوع نگاه را قبول ندارند و دیدگاهی مخالف با جهتگیری 180 درجه‌ای نسبت به این تلقی را در ذهن دارند. ما معتقدیم انقلاب زنده است و ادامه دارد و حوادث سال 57 فقط بخشی کوچک و شروع انقلاب اسلامی بوده، نه پایان انقلاب اسلامی! اگر در جاهایی نسبت به این آرمان‌ها عقب هستیم، برنامه ثریا تلاش دارد تلنگری بزند تا یادمان باشد برای همین آرمان‌ها جنگیدیم و شهید دادیم، یادمان نرود که امروز هم عده‌ای از جوانان ما برای همین آرمان‌ها در سوریه و عراق شهید می‌شوند.

وی می‌گوید: برنامه ثریا تاکید می‌کند که باید قدر این آرمان‌ها و شعار «ما می‌توانیم» را بدانیم و در کنار آن تلنگر می‌زند تا حواس‌مان باشد از یکسری آرمان‌ها فاصله نگیریم و مسیرمان را گم نکنیم. بدانیم هدفمان چه بوده و در این راستا هم نقاط قوت و دستاوردها در حوزه‌های علمی و صنعتی را نشان می‌دهیم و هم یادآوری می‌کنیم در چه حوزه‌هایی کم‌کاری کرده‌ یا ضعف داشته‌ایم. با این نگاه ما برای انقلاب در ایام دهه فجر مجلس ختم و یادبود نمی‌گیریم، بلکه جشن تولد و احیای آرمان‌های انقلاب را برگزار می‌کنیم. چرا که انقلاب زنده است و با قوت ادامه دارد.

همسویی جشنواره «عمار» و برنامه «ثریا»

برنامه ثریا از حیث پرداخت موضوعی، حوزه‌های متنوعی را شامل می‌شود و این تنوع و تکثر لازمه بهره‌مندی از تیم تحقیقاتی و منسجمی است که با حضور محسن حاج کرمی و همکارانش میسر می‌شود.

حاج کرمی درباره فرآیند تولید میان‌برنامه‌ها و مستندهای برنامه «ثریا» می‌گوید: این روند طی چهار سالی که برنامه روی آنتن است، رشد کرده و تیم تحقیقاتی به صورت تخصصی ورود کرده و پلی‌بک‌های تمایزی تولید می‌کند و یکی از نقاط تمایز این برنامه محتوای عینی بود که از فرایند تحقیقات برنامه پدیدار می‌شود.

مدیر تولید برنامه ثریا با اشاره به رشد کمی و کیفی مستندهای بلند، مراحل پیش‌تولید را ناظر بر تحقیقاتی یک تا دو ساله عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: به‌دلیل نگاه موضوعی به بسیاری از مسائل، گاه مجبور به پیگیری مداوم و طولانی‌مدت هستیم تا جزئیات موضوعی را در قالب مستندها به شکلی دقیق بیان کنیم و این سختی کار را مضاعف می‌کند؛ بنابراین طی این مدت تقریبا حرفی نزدیم که از منظر کارشناسی انتقادی به آن وارد شود. حاج کرمی همچنین اشاره می‌کند که تولیدات مستند و گاه انیمیشن طی چهار سالی که از عمر برنامه گذشته، دائم پخته‌تر شده‌اند.

او این پختگی را متوجه ویژه برنامه‌ای که به جشنواره فیلم عمار اختصاص داشت هم می‌داند و اضافه می‌کند: خود این جشنواره دارای ویژگی خاصی بود؛ چنانچه برای همه افراد با هر نوع سلیقه، نقشی تعریف می‌کند که یکی از نقاط قوت این جشنواره است. ما هم در ثریا هدفی مشابه را دنبال کرده و سعی می‌کنیم موضوعات را به زبان ساده برای مردم بیان کنیم.

تجمیع موضوعات «ثریا» در ویژه برنامه سالگرد

محسن حاج‌کرمی نقش‌پذیری مردم در موضوعات مختلف را به‌عنوان هدفی مطرح می‌کند که برنامه ثریا با طرح موضوعات مختلف در پی آن است و ادامه می‌دهد: عجین شدن جشنواره «عمار» با خصوصیات مردمی و فرهنگی با بحث برنامه ثریا وضعیتی ایجاد کرد که برنامه از حیث تولید و محتوا به یک سمت و سوی خاص حرکت کند. ضمن این‌که از پلی‌بک‌های ویژه‌ای استفاده و تلاش می‌شود از یک جامع‌نگری مبنی بر پیشرفت فرهنگی بهره‌برداری شود.

او حضور نادر طالب‌زاده به‌عنوان دبیر جشنواره عمار و چهره‌ای فرهنگی و هنری در راستای خط سیر گفتمان انقلاب اسلامی را از دیگر مزیت‌های این برنامه می‌داند و می‌افزاید: این مساله شاید منجر شد تا حضرت آقا رغبت بیشتری برای دیدن برنامه پیدا کنند ولی شخصا معتقدم این لطف خدا بود که حضرت آقا بیننده برنامه بودند و نسبت به بن‌مایه و نگاه کلانی که در برنامه وجود داشت، آن پیام زیبا را برای ما بفرستند.

حاج‌کرمی همچنین روند رو به رشد برنامه ثریا در حوزه دیدبانی برای پیشرفت کشور را ادامه‌دار می‌داند و می‌گوید: بعد از ویژه برنامه «انقلاب ادامه دارد» در تلاش هستیم در سالگرد برنامه (12 اسفند) ترکیبی از نگاهی که در این چهار سال ایجاد کرده‌ایم را به نمایش بگذاریم. چنانچه درگیر حوزه‌هایی نظیر علم و فناوری، دانشگاهی، فرهنگی و جهان اسلام بودیم و شاید در ویژه برنامه سالگرد بتوانیم ترکیبی از این برنامه را نشان دهیم.

مدیر تولید «ثریا» ارتباط دو سویه با مخاطب را از نقاط قوت این برنامه عنوان می‌کند و می‌گوید: پیش از این ارتباط با مردم فقط از طریق تلفن و پیامک میسر بود ولی امروز با ارتقای این ارتباط در شبکه‌های مجازی، تعامل با مخاطب افزایش یافته. ضمن این‌که سایت برنامه ثریا یکی از سایت‌های ویژه است و تقریبا هر روز پس از اتمام هر برنامه، پلی‌بک‌ها، اخبار و فایل تصویری را برای مخاطب قرار می‌دهیم.

پرقدرت‌تر از گذشته پیش می‌رویم

سیدحسن موسوی‌فر به‌عنوان سرپرست تیم پژوهش در کنار دیگر عوامل برنامه ثریا فعالیت می‌کند. او با اشاره به رویکرد این برنامه در حوزه جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی می‌گوید: طراحی این برنامه نیز با همکاری دوستان در حوزه رسانه‌ای انقلاب فرهنگی انجام شد؛ با این رویکرد که علم و فناوری را در زندگی مردم وارد کنیم، چراکه معتقد بودیم این حوزه آنقدر جذابیت دارد که می‌توان براساس آن پرداخت‌های رسانه‌ای و دراماتیک در خور توجهی انجام داد.

موسوی‌فر ادامه می‌دهد: بعدها به بررسی دستاوردها و چالش‌های پیش روی حوزه فرهنگ انقلاب اسلامی ورود کردیم و در این میان همواره نیم نگاهی به رسانه‌ها و محافل انقلابی داشتیم که با تلنگر برنامه ثریا، وارد مباحث اصلی کشور در حوزه پیشرفت شوند.

این عضو گروه برنامه‌سازی ثریا همچون دیگر همکارانش به خود می‌بالد و افتخار می‌کند که رهبری معظم انقلاب پیام تائیدی را برای این برنامه ارسال کرده‌اند و در این‌باره می‌گوید: مهمانان ما جمعی از فعالان جبهه فرهنگی انقلاب بودند که به لطف خدا مورد نظر حضرت آقا هم قرار گرفت و فرمودند که از آن برنامه لذت برده‌اند و از آن تقدیر کردند.

امروز که چهار سال از آغاز برنامه «ثریا» در مسیر فرهنگی انقلاب اسلامی می‌گذرد و در این مقطع که عوامل این برنامه تائید رهبری را در دست و نظر لطف ایشان را در قلب دارند، وظیفه خطیری بیش از آنچه برای خود ترسیم کرده‌اند، پیش رو خواهند داشت. موسوی‌فر معتقد است: ما همواره تلاش می‌کردیم نظرات رهبر معظم انقلاب اعم از علم و فناوری و اقتصاد مقاومتی را در برنامه پیگیری کنیم و طبیعتا امروز مسئولیت ما باز هم سنگین تر شد و سعی ما این است که مسیر حرکت را در همین جهت و با قدرت بیشتر ادامه دهیم.

آزاده خواجه‌نصیری