شهادت دروغ، 2 گناه توامان است

شاهد صادق، واقعه را می‌گیرد و دریافت می‌کند، با خود حمل می‌کند، به ذهنش می‌سپارد و با صداقت، همان مساله را بی‌کم و کاست روایت می‌کند. در شهادت دادن، شاهد باید بسیار دقیق و حساس باشد، طوری که نه بر واقعه، اضافه کند و نه بر آن بیفزاید. بخصوص در مسائل بسیار حیاتی که با جان و آبروی افراد ارتباط دارد، این حساسیت باید بسیار مضاعف باشد تا شاهد حقی را ناحق نکند. فرد شاهد باید عاقل و آگاه بوده و به اتفاق رخ داده کاملا اشراف داشته باشد. به همین دلیل نیز فقط به صرف شهادت دادن یک فرد نباید قضاوت شود و گاه مجموعه‌ای از آدم‌های عاقل و صالح باید نسبت به رخ دادن یک اتفاق شهادت دهند.

کسی که واقعه‌ای را به‌طور کامل ندیده است یا به صحت و سقم آن دانش کامل ندارد، نباید تحت هیچ شرایطی نقش شاهد را ایفا کند، زیرا از نگاه شرعی و اخلاقی، این نقش بسیار پرمسئولیت است و وظایف سنگینی را بر دوش فرد شهادت‌دهنده می‌گذارد. حال اگر این فرد که دانش کامل به جزئیات حادثه نداشته است، صرفا از سر تطمیع، تهدید، دشمنی، لجبازی یا ناآگاهی به شهادت دروغ روی بیاورد، دست به معصیت زده و باید در محضر پروردگار، پاسخگوی این رفتار غیرشرعی و غیراخلاقی‌اش باشد. یک مومن واقعی که به خدا و روز جزا اعتقاد داشته باشد، هرگز با شهادت دروغ، ایمانش را زایل نکرده و حقوق بنده‌ای را پایمال نمی‌کند.

در سوره بقره به عنوان بزرگ‌ترین سوره قرآن و در بلندترین آیه آن نیز به مساله شاهد اشاره شده است. در این آیه این مضمون روایت شده است که وقتی دینی بر عهده‌تان قرار می‌گیرد، آن دین را در جایی بنویسید و ثبت کنید یا شاهد بگیرید تا بعدها مدیون نباشید.

اما درباره شهادت دروغ، دو معصیت همزمان اتفاق می‌افتد؛ اولین معصیت این است که حق انسانی ضایع شده و حقوقش پایمال می‌شود و دومین معصیت هم این است که فرد دروغ گفته است؛ یعنی فردی که به عنوان شاهد، شهادت دروغ می‌گوید، هر دو گناه را توامان انجام می‌دهد.

از کذب و دروغ به عنوان انبار همه معصیت‌ها نام برده شده که درواقع، مقدمه همه معصیت‌های بزرگ است. شهادت دروغ، معصیتی بزرگ و مصداق بارز پایمال کردن حق‌الناس است. وقتی فردی شهادت دروغ گفته یا حقیقت را کامل نمی‌گوید، این کار مصداق بارز حق‌الناس و از معصیت‌های جدی است. یعنی حتی نصفه و نیمه گفتن حقیقت هم نوعی شهادت دروغ به حساب می‌آید.

حجت‌الاسلام مهدی دشیری

مدرس حوزه و دانشگاه