ره‌باغ؛ خیابان ـ‌آرامستانی در مشهد

لایحه «توسعه فضاهای فرهنگی ـ معنوی و خدمات زائر در محدوده حرم مطهر رضوی، با تمرکز بر ره باغ‌ها» در نود و هفتمین جلسه علنی شورای شهر مشهد مطرح شد و با وجود مخالفت برخی اعضا در نهایت به تصویب رسید. بر اساس این لایحه قرار است تعداد هشت خیابان با کاربری پیاده‌راه، فضاهای فرهنگی و آرامستان و به‌عنوان ره‌باغ در خیابان‌های اطراف حرم ایجاد شود. البته فضاهای فرهنگی و آرامستان در زیر سطح زمین و در سه طبقه ایجاد خواهد شد، به گونه‌ای که دو طبقه به فضاهای فرهنگی اختصاص خواهد یافت و طبقه منهای‌سه، مخصوص دفن مردگان خواهد بود که خود از سه طبقه تشکیل خواهد شد. همچنین براساس این تصمیم مقررشده است شهرداری برای تأمین بخشی از هزینه‌های ساخت این ره‌باغ 2000 میلیارد تومان اوراق وقف منتشر کند و به ازای خرید این اوراق پنج‌ساله به آنها فضای تدفین در آرامستان‌های ایجادشده پاداش دهد. اما این طرح هم گرچه در نهایت در شورای شهر مشهد به تصویب رسید، ولی مانند هر طرح دیگری موافقان و مخالفان خود را داشت.

ایجاد ره‌باغ به سود شهر و شهروندان نیست

سید جلال فیاضی، یکی از اعضای شورای شهر مشهد از مخالفان اجرای این طرح است که در این خصوص به مهر می‌گوید: بنده به‌عنوان یکی از اعضای شورای شهر مشهد با احداث آرامستان در مرکز شهر مخالف بودم و معتقدم ایجاد آرامستان در فضای شهری از نظر اجتماعی و مقررات زیست‌محیطی و ترافیکی نمی‌تواند توجیه داشته باشد و به مصلحت شهر نیست.

وی می‌افزاید: اما از آنجا که بیشتر اعضای شورای شهر به این طرح رأی مثبت دادند و این طرح تصویب شد، من نیز به‌عنوان عضوی از شورا به این مصوبه احترام می‌گذارم.

فیاضی که حاضر نیست بیش از این در مورد طرح صحبت کند، اما بر این نکته تاکید دارد که شهرداری باید مجوزهای لازم را از دستگاه‌های ذی‌ربط از جمله سازمان محیط‌زیست و وزارت بهداشت و کمیسیون ماده ۵ شورا به‌عنوان یکی از تبصره‌های این مصوبه دریافت کند و شهرداری مشهد بدون دریافت مجوزهای لازم نمی‌تواند اقدام عملیاتی داشته باشد.

این عضو شورای شهر مشهد درآمدزایی را یکی از دلایل موافقان اجرای طرح دانسته و می‌گوید: یکی دیگر از دلایل موافقان طرح ره‌باغ استناد به دفن اموات در زیر صحن‌های حرم مطهر رضوی بود که البته به نظر من فضای درونی حرم مطهر قابل‌مقایسه با پروژه‌های شهری نیست.

این طرح به نفع مردم است

خلیل موحدی یکی دیگر از اعضای شورای شهر و از موافقان اجرای این طرح است. وی در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: این طرح درواقع یک طرح فرهنگی است و آرامستان در حاشیه قرار دارد و رسانه‌ها آن را پررنگ کرده‌اند.

وی با اشاره به این‌که اصل این طرح در شورای دوره قبل مطرح و پیشنهاده شده و شورای فعلی آن را پروراند و پس از مطالعات کارشناسی لازم به تصویب رسانده است، می‌افزاید: اجرای طرح در پنج ره‌باغ و دو مسیر بسته واقع شده در سه مسیر از چهار مسیر خروجی حرم بجز مسیر خیابان تهران، صورت خواهد گرفت و از آنجا که کلا در سه طبقه زیرزمین و ورودی‌های آن نیز از داخل حرم مطهر است، هیچ مشکل شهری و ترافیکی را برای شهر و شهروندان مشهدی ایجاد نخواهد کرد.

موحدی با تاکید بر این‌که اجرای این طرح صد درصد به نفع شهروندان مشهدی است، می‌گوید: اولین و مهم‌ترین نفع این طرح بار فرهنگی و معنوی آن است، زیرا خود این طرح باعث تردد زیاد افراد به حرم مطهر رضوی و استفاده از معنویت حرم امام رضا(ع) به نوعی تزریق معنویت خواهد شد. دومین عامل این‌که در روایاتی اشاره شده که هر صبح و شام برای یاد مرگ به قبرستان‌ها بروید که این طرح شرایط این امر را فراهم می‌کند، درصورتی که اکنون باوجود دوری قبرستان‌های مشهد از شهر، این دسترسی به‌سختی میسر می‌شود و سومین دلیل هم بحث درآمدزایی است که متاسفانه در اخبار منتشره به عنوان اولین عامل مطرح شده است.

بدون مجوز، اجرای طرح امکان‌پذیر نیست

این طرح بجز برخی اعضای شورای شهر مخالفانی هم در خارج از این شورا دارد که فرماندار مشهد یکی از آنان است.

رضا منصوری می‌گوید: مصوبه شورای شهر در کمیته انطباق مصوبات شورای شهر در فرمانداری مشهد تائید نشده و فرمانداری مخالفت خود را با این مصوبه اعلام کرده است.

به گفته وی، از آنجا که طرح پیرامونی حرم مطهر رضوی در حال بازنگری در شورای‌عالی معماری و شهرسازی کشور است، تا این بازنگری به تائید نهایی نرسد، هرگونه تغییر جدیدی خلاف قانون است.

فرماندار مشهد با اشاره به این‌که قبل از تصویب این طرح باید نسبت به دریافت مجوزهای لازم از مراکز و مراجع ذی‌صلاح فرادستی اقدام می‌شد، می‌گوید: چون این مجوزها اخذ نشده، قابلیت اجرایی شدن را ندارد، از همین رو تا دریافت مجوزهای قانونی از کمیسیون ماده ۵ و تصویب نهایی در شورای عالی معماری و شهرسازی که روندی زمانبر است، اتفاق نیفتد، با این لایحه به دلیل مغایرت با مفاد قانونی مخالف هستیم.

مجوزها اخذ شده

فرماندار مشهد درحالی اعلام می‌کند که اجرای طرح ره‌باغ تا زمان آماده شدن طرح جدید معماری پیرامون حرم مطهر غیرقانونی است، که موحدی، عضو شورای شهر مشهد معتقد است از آنجا که این طرح در زیرزمین به اجرا درخواهد آمد و مربوط به ساخت و سازهای روی زمین نیست، نیازی به تطبیق با طرح معماری پیرامونی حرم مطهر رضوی ندارد و نمی‌تواند مانعی بر سر راه اجرای طرح «ره‌باغ» شورای شهر ایجاد کند.

به گفته وی اولا از آنجا که طرح ره‌باغ دارای مصوبه است، وزارت راه و شهرسازی نمی‌تواند با اجرای آن مخالفت کند و ثانیا حتی اگر مسئولان وزارت راه و شهرسازی اجرای طرح «ره‌باغ» را مغایر با طرح بازنگری پیرامون حرم رضوی اعلام کنند، باز مجوز مخالفت با اجرای آن را ندارند، زیرا طرح «ره‌باغ» وارد فاز اجرایی شده و درخصوص طرح‌هایی که به مرحله اجرایی رسیده است دیگر نمی‌توان اعمال نظر کرد ضمن این‌که این طرح، مجوز کمیسیون ماده 5 را نیز اخذ کرده و دیگر مجوزها نظیر مجوزهای محیط زیست، بهداشت و ... را نیز مشاور طرح دریافت کرده است و زمان اجرا تائید رسمی خواهد شد.

احتمال آلودگی منابع آب زیرزمینی مشهد

احمد قندهاری، مدیر مطالعات پایه شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی به جام‌جم می‌گوید: اکنون حدود 80 درصد از آب شرب مردم مشهد پس از استفاده و به دلیل نبود سیستم اگو، بویژه در نقاط مرکزی شهر، جذب زمین شده که همین امر باعث بالا آمدن سطح آب‌های زیرزمینی مشهد شده است. از آنجا که اجرای طرح ره‌باغ در سه طبقه زیر زمین صورت می‌گیرد و به حدود 15 متر زیر زمین می‌رسد، با توجه به بالا آمدن سطح آب‌های زیرزمینی، احتمال نفوذ این آب‌ها به درون قبرها وجود دارد که می‌تواند به آلودگی گسترده و شدید این آب‌ها و به خطر افتادن سلامت شهروندان منجر شود.

فاطمه مرادزاده

ایران