تغییر نقش زنان در باندهای قاچاق و سرقت

دکتر علی نجفی‌توانا درباره پیگیری کانون وکلا برای اصلاح تبصره ماده 48 قانون آیین دادرسی گفت: در سال‌های اخیر با حضور فضای مجازی در زندگی افراد جامعه و اثر‌گذاری مظاهر پسامدرن و صنعتی، ارزش‌های سنتی تغییر کرد و از سنتی ـ کشاورزی به سمت فراصنعتی و مجازی تغییر یافت. این باعث شد قانونگذار به فکر قانون جدید باشد. در تمام نظام‌های تقنینی، اقدامات در مسیر تصویب مقرراتی است که حقوق شهروندی و حداقل‌های حقوق بشری را رعایت و اجرای آنها را تضمین کند.

در چند سال اخیر شاهد تصویب و اجرای قوانینی مانند قانون مجازات اسلامی و آیین دادرسی کیفری بودیم که قوانینی مترقی و مثبت است. در قانون آیین دادرسی جدید به مواردی مانند حقوق‌بشر، حقوق شهروندی و حق دفاع توجه شده است. البته ایرادهایی نیز دارد که این قدرت مثبت را تضعیف می‌کند و بازخورد بیرونی را به حداقل می‌رساند. یکی از مواد این قانون که بحث‌هایی را همراه داشت ماده 48 قانون آیین دادرسی کیفری و تبصره آن است. در ابتدای تبصره این ماده آمده بود، اگر شخص به علت اتهام ارتکاب یکی از جرایم سازمان‌یافته یا جرایم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور، سرقت، مواد مخدر و روانگردان یا جرایم موضوع بندهای (الف)، (ب) و (پ) ماده (302) این قانون، تحت‌نظر قرار گیرد، تا یک هفته پس از شروع تحت‌نظر قرار گرفتن امکان ملاقات با وکیل را ندارد. شورای نگهبان به این تبصره ایراد گرفت و در ادامه تبصره ماده 48 قانون آیین دادرسی کیفری در کمیسیون قضایی مجلس تصویب شد و به نظر می‌رسد در آن کار کارشناسی کم شده است. در این تبصره آمده است، «در جرایم علیه امنیت داخلی یا خارجی و همچنین جرایم سازمان یافته که مجازات آنها مشمول ماده 302 این قانون است، در مرحله تحقیقات مقدماتی، طرفین دعوی، وکیل یا وکلای خود را از بین وکلای رسمی دادگستری که مورد تائید رئیس قوه قضاییه باشد، انتخاب می‌نمایند. اسامی وکلای مزبور توسط رئیس قوه قضاییه اعلام می‌گردد.» این یعنی محدود کردن قدرت انتخاب وکیل و سلب حق انتخاب قانونی. ما برای اصلاح این تبصره مذاکراتی انجام داده و گزارشی آماده کرده‌ایم تا به قوه قضاییه، مجریه و مقننه ارسال کنیم.

جرایم اینترنتی،‌رو به گسترش

این جرم‌شناس درخصوص افزایش کلاهبرداری‌های اینترنتی در جامعه نیز گفت: در فضای مجازی افراد از طریق گفتمان با هم آشنا می‌شوند و از هم شناخت کافی ندارند. حال افرادی که روابط عمومی و اجتماعی بهتری دارند، در این فضا موفق‌تر هستند. در این روش‌ها نفوذ کلام نقش مهمی در ایجاد دوستی دارد. مخفی بودن هویت در فضای مجازی باعث شده فریب خوردن و فریب دادن در این فضا آسان‌تر شود.

جرم در فضای مجازی امری اجتناب‌ناپذیر است و فرد از پشت دیوار شیشه‌ای اقدامات مجرمانه‌اش را انجام می‌دهد. جامعه ما بیشتر بر روی گفتار سرمایه‌گذاری کرده تا کردار و این باعث شده جمعیت بزه‌دیده جامعه ما بیشتر از جوامع دیگر باشد. در این فضا فقط دختران قربانی نمی‌شوند بلکه پسران نیز با قربانی کردن دختران، خود را قربانی می‌کنند.

افزایش پرونده‌های شوهرکشی

وی اضافه کرد: برای مقابله با این جرایم تنها اقدامات واکنشی و سرکوبگرانه جواب نمی‌دهد و باید فرهنگسازی کرد. دولت نیز برای اشتغال جوانان باید گام‌های اساسی بردارد. در سال‌های اخیر شاهد افزایش پرونده‌های شوهرکشی در جامعه هستیم. در کنار شوهرکشی، حضور زنان در حوزه جرایمی همچون سرقت، کلاهبرداری و جرایم رایانه‌ای افزایش داشته است. نجفی‌توانا در تحلیل زنانه شدن برخی جرایم می‌گوید: طی سال‌های اخیر به علت افزایش فعالیت زنان در مسائل اجتماعی و شناخت آنها از حقوقشان به جای انفعال به سمت فعال شدن پیش رفته‌اند. آنها همچنین در زندگی خصوصی خود پرسشگر شده‌اند و این پرسش‌ها درباره حقوقشان در خانواده و جامعه است. امروزه زنان در اکثر جرایم از نقش معاونت به مشارکت رسیده‌اند و در برخی جرایم مثل قاچاق موادمخدر، کلاهبرداری و سرقت نقش سرکرده باند را دارند. وی ادامه داد: افزایش روابط آزاد در جامعه، مشکلات جنسی و روانی و مالی از جمله دلایل افزایش حضور زنان در حوزه جرایم است. از سوی دیگر چشم و هم‌چشمی باعث شده زنان برای رفع کمبودهای خود در خانواده، بیرون از خانه به‌دنبال آن باشند که فرار از خانه، شوهرکشی و روابط نامتعارف از عواقب آن است.