صادرات دارو، قفلی محکم‌تر از تحریم دارد

با این حال، سهم بازار دارویی ایران از بازار جهانی بسیار ناچیز است. پیشتر هم آصف مهدوی، معاون توسعه صادرات سازمان غذا و دارو تائید کرده بود که در شش ماه نخست سال ۹۴ در مجموع ۵۰ میلیون دلار صادرات داشته‌ایم که با توجه به حجم مالی خرید و فروش دارو در جهان، این رقم چشمگیر نیست.

حالا در شرایط کساد بازار صادرات دارویی ایران، رئیس سازمان غذا و دارو ابراز امیدواری کرده که با اجرای برجام، امکان جهش در صادرات دارو فراهم شود.

به گفته رسول دیناروند، با برقرار شدن ارتباطات مالی، صادرات دارو به کشورهای دیگر خیلی راحت‌تر می‌شود؛ زیرا تاکنون صادرات دارو سخت و با چالش‌هایی روبه‌رو بوده است.

هم‌اکنون ارزش واردات دارویی یک‌ میلیارد دلار است، در حالی که ارزش صادرات دارویی ایران 200 میلیون دلار تخمین زده می‌شود.

به دلیل همین نبود توزان منطقی بین صادرات و واردات، بسیاری از کشورهای توسعه یافته به بازار دارویی ایران به چشم یک بازار وارداتی و مصرف‌کننده نگاه می‌کنند.

در حالی که مسئولان وزارت بهداشت، امیدوارند با رفع تحریم‌ها، صادرات داروی ایرانی متحول شود، اما بسیاری از کارشناسان بر این باورند که حتی اگر تحریم‌ها نیز به طور کامل برداشته شود، صنعت دارویی ایران این ظرفیت را ندارد که بتواند حداقل در بازه‌ای کوتاه‌مدت و با توجه به امکانات فعلی، جایگاه برجسته‌ای در بازار دارویی جهان داشته باشد.

دلایل صادرات پایین از نگاه سازمان غذا و دارو

«نبود نقدینگی شرکت‌های داروسازی، رقابتی نبودن اقتصاد کشور با اقتصاد تولیدکنندگان کشورهای رقیب از نظر مقیاس تولید، نبود ثبات در بازارهای منطقه‌ای نظیر عراق و افغانستان، مناسب نبودن مشوق‌های صادراتی و نداشتن سیستم بانکی مناسب برای انتقال ارز، ورود غیررقابتی و خروج ناموفق از بازارهای هدف صادراتی، نداشتن بسته‌بندی‌های مناسب صادرات در برخی شرکت‌ها، سیاستگذاری‌های اشتباه در قیمت‌گذاری محصولات صادراتی، نبود برنامه عملیاتی مناسبی به منظورصادرات و کم‌توجهی مدیران ارشد شرکت‌های تولیدکننده به مقوله صادرات» از جمله مهم‌ترین موانعی است که معاون توسعه صادرات سازمان غذا و دارو اعلام کرده است.

همه این دلایلی که خود سازمان غذا و دارو اعلام کرده، بخوبی نشان می‌دهد که گسترش دارویی در دوران پساتحریم، ربط چندانی به تحریم‌ها ندارد.

بازاریابی ضعیف صنعت داروسازی ایران

دکتر عبدالمجید چراغعلی، داروساز و استاد دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله نیز در گفت‌وگو با جام‌جم تاکید می‌کند که نمی‌توان انتظار داشت در یک بازه زمانی کوتاه‌مدت، صادرات دارو در کشور ما افزایش یابد، هرچند لغو تحریم‌های بانکی می‌تواند روند صادرات دارو را تسهیل ببخشد.

هم‌اکنون عمده صادرات دارویی ایران به کشورهای همسایه است و صادرات دارویی بسیار محدودی به کشورهای توسعه یافته داریم. به نظر این کارشناس صنعت دارو، بازاریابی ایران در بازارهای جهانی دارو بسیار ضعیف است و همین ضعف، موجب شده که جایگاه جالبی در بازارهای جهانی دارو نداشته باشیم.

به گفته چراغعلی، فرآیند صادرات دارو، دو مرحله دارد؛ یک مرحله آن به بالا بودن کیفیت داروی ایرانی و آمادگی کشورهای جهان برای دریافت دارو از ایران برمی‌گردد و مرحله دوم آن به قابلیت انتقال پول به داخل کشور مربوط می‌شود. از نگاه او، برداشته شدن تحریم‌ها هیچ ربطی به مرحله اول ندارد، اما می‌تواند موجب سهولت مرحله دوم صادرات دارو باشد.

فناوری برتر، توان و تجربه بیشتر، بازاریابی قوی‌تر و تجهیزات تولید پیشرفته‌تر، نقاط مثبت صنعت دارویی کشورهای توسعه یافته در مقایسه با بازار دارویی ایران است که این کارشناس دارویی به آن اشاره دارد.

همین مزیت‌های مهم صنعت داروسازی در کشورهای توسعه یافته، امکان رقابت صنعت داخلی و پیروزی آن در بازارهای جهانی را تضعیف کرده است؛ چالشی که به‌نظر می‌رسد ارتباط معناداری با بحث تحریم‌ها نداشته باشد.

امین جلالوند - جامعه