مراقب نقاب‌های مجازی باشید

اینها تیترهایی از رویدادهای واقعی جامعه ما هستند؛‌ حوادثی که هر روز در گوشه‌ای اتفاق می‌افتد، باعث ایجاد تنش و اضطراب می‌شو‌د و مهم‌تر از همه این که آبرو و اعتبار برخی افراد را هم به‌راحتی به خطر می‌انداز‌د‌. امروزه با توجه به تغییراتی که در سبک زندگی و روابط افراد به وجود آمده و با توجه به دسترسی تقریبا همه گروه‌های جامعه به نرم افزارهای ارتباطی متعددی مانند تلگرام، واتس‌آپ و لاین، ارتباطات افراد پیچیدگی خاصی پیدا کرده است. برخی اشخاص با این که می‌توانند استفاده مطلوب از این ابزارها داشته باشند، اما آنها را در جهت نامطلوب به کار می‌برند و تا آنجا پیش می‌روند که گاه با آبرو و اعتبار دیگران بازی می‌کنند. این افراد با استفاده از ترفند‌های فریب و حقه با دیگران وارد روابطی می‌شوند که جز تخریب سلامت روانی طرف مقابل، چیزی به دنبال ندارد.

چرایی فریب

افراد به دلایل متفاوتی در دام فریبکاران می‌افتند؛ گاه فقط به این دلیل که اوقات فراغتشان را پر کنند، گاهی برای تخلیه هیجانی و گاهی نیز ساده‌لوحانه به دنبال دوستی‌های پاک هستند، اما متاسفانه فریب اشخاص حقه باز را می‌خورند‌. گیتی اسدی، مشاور و روان‌سنج در این باره می‌گوید: برخی خودشان را گرفتار افراد فریبکار می‌کنند. آنان به این دلیل که دارای روحیه ماجراجویی هستند، ‌جذب افراد به اصطلاح پرهیجان و مرموز می‌شوند و خود را بازیچه آنان می‌کنند‌. این گروه روابطی را انتخاب می‌کنند که جزو روابط خطرناک محسوب می‌شود. برای مثال برخی به برقراری ارتباط با افرادی می‌پردازند که که ابتدا از جذابیت ظاهری و رفتاری خود برای جذب طرف مقابل استفاده می‌کنند و از روابط خود نهایت سوء‌استفاده را می‌کنند و بعد ناگاه هیجانات آنان افول می‌کند و ارتباط فعلی را خسته‌کننده توصیف می‌کنند و بلافاصله به‌دنبال طعمه بعدی می‌گردند‌. دسته دیگر کسانی هستند که در ظاهر نشان می‌دهند، کاملا نیاز طرف مقابل را درک می‌کنند، آنان بسیار احساساتی برخورد کرده، با صحبت‌های جذابشان طعمه‌هایشان را جذب می‌کنند و آنان نیز بی‌خبر از همه جا تصور می‌کنند این نوع رابطه بسیار خوشایند و مطلوب است، غافل از این که شخص مورد نظر ترس‌ها و نگرانی‌هایش را زیر نقاب پنهان کرده و با مظلوم نمایی قصد فریب دارد. متاسفانه بسیاری از افراد ـ فرقی نمی‌کند مرد باشند یا زن ـ به دلیل این که تصور می‌کنند بایستی ارتباط با جنس مخالف داشته باشند و از طرفی به اندازه کافی خود ارزشمندی ندارند، نسنجیده گرفتار روابطی می‌شوند که اغلب آنان را دچار تنش و ناامیدی می‌کند و گرفتار افراد شیاد و فریبکار می‌شوند. این روند در مورد مردانی که به دام زنان فریبکار می‌افتند هم وجود دارد و نمی‌توانیم فرض را بر این بگیریم که افراد فریبکار،‌فقط مردان هستند.

فریبکاران با مشکلات شخصیتی

برخی افرادی که مشکلات شخصیتی خاص دارند،‌ گروهی هستند که در روابط آسیب‌زننده هستند و از طرف مقابل سوء‌استفاده‌های زیادی می‌کنند که شخصیت‌های ضد اجتماعی و شخصیت‌های نمایشی جزو این دسته محسوب می‌شوند. اسدی شخصیت ضد اجتماعی را شخصیتی تعریف می‌کند که بارها و بارها به طرف مقابل خود دروغ می‌گوید و وی را فریب می‌دهد.

فرد ضد اجتماعی در نگاه اول ممکن است خود را بسیار حمایت‌کننده نشان دهد و دائم مراقب رفتار ظاهری خود است اما واقعیت این است که این افراد در ارتباط متقلب و حقه باز هستند. آنان بی‌عاطفه، سطحی و خودخواه هستند و بی‌وفایی جنسی و ارتباط با تعداد زیادی از افراد جنس مخالف در یک زمان از مشخصه‌های بارز آنان است‌. آنان برای ارضای انواع نیازهای خود دیگران را فریب می‌دهند و از آنها سوء‌استفاده می‌کنند، اما افراد نمایشی،‌ آسیبشان کمتر از افراد ضد اجتماعی است و با توجه به مشخصه‌های ظاهری آشکاری که دارند، به‌راحتی قابل تشخیص‌اند. آنها افراد بسیار اغوا‌کننده‌ای هستند که همیشه دوست دارند مرکز توجه باشند، دائما به‌دنبال تحسین شدن از سوی دیگران و همیشه در حال نقش بازی کردن هستند‌. اغلب رفتارهای نمایشی و فریب‌دهنده دارند و از ظاهر خود نهایت استفاده را برای فریب طرف مقابل می‌برند. شخصیت‌های هیستریونیک یا نمایشی در ابتدای رابطه بسیار پر‌شور و هیجان و پر‌احساس به نظر می‌آیند و بیشتر دارای روحیه سرگرم‌کننده هستند.

هوشیارانه عمل کنیم

نباید تصور کنیم تمام افراد ناشناسی که به هر دلیل سر راهمان قرار می‌گیرند، خوب هستد و نیت خیری دارند، به خصوص که در حال حاضر و با توجه به روابط پیچیده‌ای که در جامعه وجود دارد باید دقت بیشتری داشته باشیم تا در دام افراد فریبکار نیفتیم.

در این باره مهدی اکبری، روان‌شناس می‌گوید،‌ برای این که افراد گرفتار چنین اشخاص فریبکاری نشوند، لازم است در مرحله اول به آنها آگاهی داده شود چرا که اشخاص فریبکار کسانی هستد که از هر تکنیکی استفاده می‌کنند تا به خواسته خود برسند و برای رسیدن به اهدافشان‌، ارزش‌ها و هنجارهای جامعه را به‌راحتی زیر پا می‌گذارند‌.

والدین با استفاده از صمیمیت و ارتباط موثر با فرزندانشان می‌توانند به آنان آگاهی داده، هیجانات و احساساتشان را در مسیر صحیح قرار دهند‌. همچنین رسانه‌های جمعی با استفاده از فیلم‌های کوتاه آموزنده و تهیه برنامه‌های آموزشی برای پدران و مادران و نیز فرزندان می‌توانند سطح آگاهی آنان را بالا ببرند و در این مسیر کمک کننده باشند‌. لازم است افراد هوشیارانه عمل کنند و نقاط ضعف خود را برای هر فرد غریبه‌ای رونمایی نکنند، چرا که یکی از مشخصه‌های بارز فریبکاران این است که از نقاط ضعف افراد نهایت استفاده را می‌برند. برای مثال استفاده از حیله‌هایی مانند پولدار بودن و داشتن تحصیلات عالی، ترفندهایی است که برخی برای به دام کشاندن طرف مقابل از آن استفاده می‌کنند .وی همچنین اضافه کرد افراد خود را درگیر روابط عاطفی با هر ناشناسی به‌خصوص در فضای مجازی نکنند، چرا که افراد حیله‌گر با استفاده از جذابیت‌های ظاهری در این فضاها باعث جلب توجه افراد از جنس مخالف می‌شوند و هستند کسانی که ساده‌لوحانه آنان را باور می‌کنند و به دامشان می‌افتند.

چرا جذب شخصیت‌های فریبکار می‌شویم

افراد به دلایل زیادی فریب افرادی را می‌خورند که اغلب دچار اختلالات شخصیتی هستند و برخی از این دلایل شامل موارد زیر است.

ـ معمولا افراد در آغاز یک رابطه‌، به‌ویژه در رابطه با جنس مخالف سعی می‌کنند به بهترین نحو عمل کنند و تصویر خوشایندی از خود به نمایش بگذارند و نقاط ضعف خود را کتمان می‌کنند. فرد فریبکار و دچار اختلال در برخورد با طرف مقابل همین شیوه را پیش می‌گیرد و اگر باهوش و اجتماعی هم باشد، به‌راحتی می‌تواند رفتار بیمار گونه خود را پنهان کند.

ـ یکی از دلایلی که افراد جذب اشخاص فریبکار می‌شوند، این است که خود را کم‌ارزش می‌دانند و بر این تصورند که لیاقت بیش از این را ندارند. بنابراین دربرقراری رابطه با یک فرد فریبکار و مشکل‌دار، احساس کم ارزش بودن خود را به نمایش می‌گذارند و اگر عزت نفس پایینی هم داشته باشند، همواره ترس آن را دارند که مبادا مورد تائید واقع نشوند.

ـ برخی به ایفای نقش حمایت‌کننده عادت دارند‌. بعضی افراد، فرقی نمی‌کند از چه جنس باشند، به دلیل آن که همیشه نقش مراقبت‌کننده داشته‌اند اغلب مجذوب افرادی می‌شوند که دارای انواع اختلال شخصیت از جمله وابسته، منزوی، ضداجتماعی و پارانویا هستند و خود را وقف کمک به این افراد می‌کنند و متوجه نیستند وارد چه بازی‌ای شده‌اند.

ـ برخی افراد به دنبال چیزی هستند که از آن بی‌بهره‌اند. حداقل در برخورد اول افراد جذب ویژگی‌هایی از طرف مقابل می‌شوند که خودشان آن را ندارند. برای مثال افراد درونگرا مجذوب افراد برونگرا می‌شوند یا برعکس و افراد محتاط و محافظه کار مجذوب افراد ماجراجو و نترس می‌شوند. این تضادهای شخصیتی در ابتدای آشنایی ممکن است جالب و گاه هیجان‌انگیز باشد، ولی در بلند‌مدت نتیجه خوبی ندارد، چرا که افرادی که دارای تشابه شخصیتی هستند می‌توانند رابطه مطلوب و خوشایند داشته باشند.

ـ گاهی ایراد از خود شخص است. یکی از دلایل مهمی که فرد به طرف شخصیت فریبکار و مشکل دار کشیده می‌شود، این است که خود فرد هم مشکل دارد. شاید قبولش سخت باشد، ولی حقیقت دارد و باید پذیرفت. زمانی که بارها و بارها فرد درگیر رابطه عاطفی‌ای می‌شود که طرف مقابل فقط قصد سوء‌استفاده از او را دارد و با پایان یک رابطه دوباره رابطه مشابه آن را آغاز می‌کند پس خودش دچار مشکل است و باید به روان‌درمانگر مراجعه کند.

معصومه اسدی