فضای مجازی و آسیب‌های پیش‌روی نوجوانان

در دنیای امروز که دسترسی کودکان به فضاهای مجازی گسترش پیدا کرده، کنترل کردن آنها هم در این فضاها سخت‌تر شده است. بنابراین باید برخی محتواهای نامناسب برای کودکان و نوجوانان در فضای مجازی محدود شود تا از منظر جسمی، اخلاقی و روانی آسیب نبینند یا به ارتباطات خطرناک و کنترل نشده سوق داده نشوند. به‌طور مثال، دیدن یک محتوای خشن در فضای مجازی، مناسب سن کودک نیست، زیرا این برنامه‌ها می‌تواند روحیه پرخاشگری را در کودک برانگیزد. این نظام درجه‌بندی محتوا در کشورهای توسعه‌یافته، رعایت می‌شود و ما هم نیاز جدی به این تفکیک محتوا داریم.

البته این تفکیک محتوای متناسب با سن شهروندان باید براساس کار کارشناسی صورت بگیرد. یعنی از نظرات همه کارشناسان متخصص در فضای مجازی استفاده شود، زیرا در غیر این صورت، تلاش برای سالم‌سازی فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان، موفقیت‌آمیز نخواهد بود.

در این برنامه‌ها می‌توان با کدگذاری محتواها از سوی والدین، مانع از دسترسی فرزندان کم سن و سال به هر نوع محتوایی شد.

در این راه به آموزش و فرهنگ‌سازی گسترده نیاز داریم طوری که خود کودک و نوجوان نیز نسبت به خطرات و آسیب‌های فضای مجازی آگاه باشد.

حضور بی‌ضابطه و کنترل نشده کودکان و نوجوانان در فضای مجازی می‌تواند فرآیند اجتماعی شدن آنان را نیز مختل کند و ارتباطات خانوادگی آنها را محدود سازد.

به طور مثال، حضور افراطی نوجوان در فضای مجازی، شرایطی را پیش می‌آورد که در ظاهر، او در میان جمع خانواده است، اما در واقع در عالم انزوا به سر می‌برد. این روزها برخی خانواده‌ها با خرید کامپیوتر و یا تلفن همراه برای کودکان و نوجوانان تلاش می‌کنند که کودک را ساکت و سرگرم کنند، بدون آن‌که به عواقب بعدی آن بیندیشند.

برای مهار این آسیب‌ها نیاز است که برنامه‌های فرهنگ‌سازی و آموزش، هم والدین و هم فرزندان را تحت‌پوشش قرار دهد، نه این‌که فقط کودکان و نوجوانان را آموزش دهیم، اما از آموزش استفاده بهینه از فضای مجازی به والدین غافل بمانیم.

دکتر عباس اسدی

استاد ارتباطات در دانشگاه