سرعت غیرمجاز در صدر تخلفات رانندگی

سال‌هاست سرعت غیرمجاز در صدر تخلفات رانندگی کشور قرار دارد و انگار خیال کوتاه آمدن هم ندارد.

سرهنگ احمد کرمی‌اسد، رئیس مرکز اجرائیات پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی کشور نیز در گفت‌وگو با جام‌ جم تائید می‌کند که همچنان سرعت غیرمجاز، رایج‌ترین عامل تصادف رانندگی در جاده‌های برون‌شهری کشور است.

به گفته کرمی، بیشترین فراوانی تخلفات رانندگی در جاده‌های برون‌شهری به سرعت غیرمجاز مربوط می شود و استفاده از تلفن همراه، سبقت غیرمجاز و انحراف به چپ در رتبه‌های بعدی قرار دارد.

به گفته این مقام مسئول، ما سرعت غیرمجاز در جاده‌های درون شهری کشور،رتبه سوم بیشترین تخلفات رانندگی را به خود اختصاص داده است: «آمارهای کلی کشور حاکی است که تخلفات ساکن مثل توقف در محل ممنوع و توقف دوبله، در صدر تخلفات رانندگی درون شهری قرار دارد. پس از آن، استفاده از تلفن همراه، سرعت غیرمجاز و نبستن کمربند ایمنی، پرتکرارترین تخلفات رانندگی در جاده‌های درون شهری است.»

همراه نداشتن مدارک رانندگی هم از جمله رایج ترین تخلفات رانندگی در جاده‌های درون‌شهری و برون‌شهری است که این مقام مسئول به آن اشاره می‌کند.

با توجه به این‌که سرعت غیرمجاز در افزایش تصادفات جرحی و فوتی نقش اساسی دارد، حتی افزایش جریمه هم نتوانسته رانندگان عشق سرعت را وادار کند برای حفظ حقوق سایر رانندگان، پدال ترمز را هم فراموش نکنند و در نتیجه همچنان سرعت غیرمجاز، رکورد پرتکرارترین تخلف رانندگی در جاده‌های برون‌شهری را حفظ کرده است.

فرهنگ‌سازی، مهم تر از افزایش جریمه

نمی‌توان منکر شد که افزایش جریمه رانندگی می‌تواند به پایین آمدن آمار سرعت غیرمجاز در جاده‌های برون‌شهری کمک کند، اما حتی سرهنگ کرمی هم عقیده دارد جریمه‌ها به تنهایی نمی‌تواند به کاهش تخلفات مرتبط با سرعت بینجامد: «قبل از افزایش مبالغ جریمه، باید فرهنگ‌سازی شود تا راننده باسرعت مطمئن براند، اما تا وقتی این تفکر در راننده وجود داشته باشد که می‌تواند تاخیر در انجام کارهایش را با افزایش سرعت رانندگی جبران کند، افزایش مبالغ جریمه نمی‌تواند به تنهایی از تخلفات مرتبط با سرعت غیرمجاز در جاده‌ها بکاهد، بلکه افزایش جریمه‌ها فقط در یک مقطع کوتاه و گذرا، تخلفات را کاهش می‌دهد.»

کرمی بر این باور است: اگر رانندگان همکاری کنند و احساس نکنند تصادفات جاده‌ای فقط مختص دیگران است و همچنین با کنترل بیشتر خود و خودرو با سرعت مطمئن برانند، آن‌گاه می‌توان به کاهش آمار فوتی‌های ناشی از تصادفات رانندگی در سال‌های آینده امیدوار بود، همان‌طور که با اعمال سیاست‌هایی حساب شده، آمار کشته‌های تصادفات که سال 84 حدود 27 هزار نفر بود، سال 93 به حدود 16 هزار نفر رسید.

متخلفان از برخی حقوق اجتماعی محروم شوند

نه افزایش جریمه‌ها و نه فرهنگ‌سازی دست و پاشکسته‌ای که شده، تاکنون نتوانسته از جنون سرعت در جاده‌ها بکاهد.

هادی هاشمی، رئیس پلیس سابق راهور تهران در گفت‌وگو با جام‌جم ، به راه حل سومی اشاره می‌کند و می‌گوید: سرعت غیرمجاز به تشدید حوادث و جراحت‌های رانندگی منجر می‌شود، اما فقط جریمه نقدی نمی‌تواند تخلفات سرعت را کاهش دهد. برای این کار باید مجازات‌های تکمیلی در نظر بگیریم، یعنی فرد متخلف از برخی حقوق اجتماعی خود محروم شود.

این کارشناس ترافیک، محرومیت از برخی حقوق اجتماعی را یک تجربه موفق جهانی می‌داند و تاکید می‌کند: اگر فردی که با سرعت غیرمجاز در جاده‌ها می‌تازد، مجبور باشد علاوه بر پرداخت جریمه نقدی، مثلا سرویس‌های بهداشتی یک پارک را برای مدتی معین تمیز کند یا موظف باشد یک سال به طور مرتب به روانپزشک مراجعه کند، مطمئن باشید برای بار دوم، مرتکب چنین خطایی نخواهد شد.

البته او افزایش مبالغ جریمه را هم در کاهش تخلفات سرعت موثر می‌داند: «دولت و مجلس باید برای افزایش جریمه تخلفات رانندگی همکاری کنند، زیرا جریمه جزو سبد خانوار نیست که بگوییم به خانواده‌ها فشار مالی می‌آید.»

در شرایطی که به گفته هاشمی، خودروهای بی‌کیفیت در کشور ساخته می‌شود و خودروهای داخلی ما ایمنی و کیفیت لازم را ندارد، باید با اعمال جریمه‌های سرسخت‌تر، تخلفات سرعت در جاده‌ها را کنترل کنیم.

ورود به محدوده طرح رایج‌ترین تخلف تهران

آمار تخلفات رایج در شهر تهران، کاملا با آمار کشوری متفاوت است. سردار تیمور حسینی، رئیس پلیس راهور تهران در گفت‌وگو با جام‌جم خاطرنشان می‌کند: بیشترین آمار تخلفات رانندگی در شهر تهران، مربوط به ورود غیرقانونی رانندگان به محدوده طرح ترافیک است.

حسینی تاکید دارد که در خصوص پرتکرارترین تخلف رانندگی در تهران، اتفاقا باید جریمه‌ها را افزایش داد و این موضوع ارتباط چندانی به مقوله فرهنگ‌سازی ندارد: «وقتی جریمه طرح ترافیک حدود 20 هزار تومان است، اما خرید طرح ترافیک حدود 30 هزار تومان قیمت دارد، بنابراین برای یک راننده متخلف، کاملا به صرفه است که به طور غیرقانونی وارد طرح ترافیک شود.»

به گفته این مقام مسئول، برای رفع این مشکل یا باید جریمه‌های ورود غیرقانونی به طرح ترافیک افزایش یابد یا قیمت خرید این طرح، کمتر شود.

البته حسینی می‌گوید که با افزایش نصب دوربین‌های کنترل سرعت در دو سال گذشته، تخلفات سرعت در پایتخت نیز کاهش یافته است. افزایش نصب دوربین‌های ثبت سرعت که حسینی به آن اشاره می‌کند، بی‌گمان اتفاق مثبتی است که شاید باید همین اقدام در جاده‌های برون‌شهری نیز تکرار شود تا رانندگان حداقل به خاطر دوربین‌های ثبت سرعت هم که شده، جان خود و دیگر رانندگان را به خطر نیندازند.

کنترل‌های خارجی باثبات می‌خواهیم

دکتر حمید یعقوبی، روان‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه شاهد در گفت‌وگو با جام‌جم، افزیش کنترل‌های بیرونی را منجر به نهادینه شدن کنترل درونی می‌داند و این امر را نیز در کاهش تخلفات مرتبط با سرعت، بسیار موثر می‌داند: «خیلی اوقات وقتی کنترل‌های بیرونی شدید می‌شود، یک رفتار به صورت نهادینه شده درمی‌آید. مثلا در ابتدا بستن کمربند ایمنی با کنترل‌های شدید همراه بود، اما حالا خیلی‌ها دیگر بدون حضور پلیس هم کمربند ایمنی را می‌بندند. برای کنترل سرعت غیرمجاز هم باید همین اتفاق بیفتد تا در بلندمدت، یک کنترل شدید بیرونی به یک کنترل درونی نهادینه شده تبدیل شود.»

«کنترل باثبات» اصطلاحی است که به گفته یعقوبی می‌تواند منجر به کاهش تخلفات سرعت شود: «اگر ذهن به کنترل‌های بیرونی عادت و احساس کند که هر تخلف او دیده می‌شود، این کار در کاهش تخلفات موثر است، اما اگر کنترل‌ها گاهی باشد و گاهی نباشد، این کار می‌تواند متخلفان را به تکرار تخلف‌ها ترغیب کند.»

یعقوبی از منظر دیگری هم به موضوع نگاه می‌کند و می‌گوید: خیلی اوقات، رعایت نکردن سرعت مطمئنه به نبود تمرکز حواس رانندگان مربوط است. یعنی شاید آنها قصد تخلف نداشته باشند، اما اصلا حواسشان هم نیست که با چه سرعتی حرکت می‌کنند.

امین جلالوند - جامعه