هنوز مرا با کارتون «بامزی» می‌شناسند

فضل‌اللهی ازجمله بازیگرانی بود که فقط خودش را محدود به بازیگری در سینما نکرد و سال‌ها در تلویزیون، رادیو و صحنه تئاتر فعالیت کرد. چهره مهربانش سال‌هاست در نقش مادران دلسوز با نسل‌های زیادی از کودکان ارتباط برقرار کرده است. او در نقش‌های جدی و کمدی توامان حضور موفقی داشته است. فضل‌اللهی بالاخره مزد استمرارش را در حوزه بازیگری در جشنواره‌های کودک دوره بیست و هفتم و جشنواره مادر دریافت کرد و به پاس حضور موثرش و ترسیم درست چهره مادر ایرانی مورد تقدیر قرار گرفت. با او درباره فعالیت‌های کاری‌اش گفت‌وگویی انجام داده‌ایم.

روزها را چگونه می‌گذرانید؟

در مجموعه‌ای تلویزیونی به کارگردانی جواد ارشاد بازی دارم. همیشه اعتقاد دارم نباید اوقات عمر را به بطالت و بیهودگی سپری کرد و باید تا حد امکان آموخت و به دیگران کمک کرد تا جذب فعالیت‌های فرهنگی و هنری و ادبی بشوند. هیچ گاه در مدت عمرم به سراغ تفریحات بدون ارزش و غیرضروری نرفته‌ام. موقعی هم که سر فیلمبرداری نباشم، جمع زنانه‌ای داریم که به صورت هفتگی جلسات حافظ‌خوانی برگزار می‌کنیم و البته در مواقعی شاهنامه‌خوانی در برنامه جلسات هفتگی انجام می‌شود.

اغلب این خانم‌ها کارمندان بازنشسته و خانم‌های خانه‌دار هستند که بچه‌هایشان ازدواج کرده‌اند و وقت و مجال برای دیگر کارها دارند. اوایل برخی‌ها تعجب می‌کردند که چرا در مدت چهار ساعتی که دور هم هستیم فقط دو سه غزل خوانده می‌شود، من در جواب گفتم حافظ فقط با یک کتاب شعر، شد حضرت حافظ و محبوب قلوب ایرانی‌ها. خیلی از شعر چند دیوان شعر دارند، اما محبوبیت و جایگاه حافظ را ندارند. بنابراین ما به اثر‌گذاری بیشتر از کمیت توجه داریم و باید اشعار حافظ با دقت تاویل و تفسیر شود.

اوایل شاهنامه‌خوانی خیلی از خانم‌ها می‌گفتند اشعار فردوسی سنگین است، اما من تاکید کردم به تدریج با دنیای اساطیری شیرین و حماسی فردوسی آشنا و به آن علاقه‌مند می‌شوید. در کنار این کارهای فرهنگی زمانی را به بررسی وضع سلامتم اختصاص می‌دهم و خوشبختانه بازنشسته صدا و سیما هستم و از خدمات بیمه برای درمان و خدمات پزشکی استفاده می‌کنم.

نزدیک به شش دهه است در حوزه بازیگری فعالیت می‌کنید، چگونه به این استمرار در کار بازیگری رسیدید؟

انتخاب‌هایم درست و صحیح بود که توانسته‌ام در کارم موفق باشم. برای شهرت سراغ بازیگری نرفتم و نیامده بودم که برای تشویق و جایزه گرفتن بازی کنم. بازیگری عشق و علاقه‌ام بود. عشق راستین هم دائمی و ماناست و در سال‌های متمادی همچنان عاشقانه بازی می‌کنم. رمز ماندگاری در بازیگری عشق است.

در خیلی از مجموعه و فیلم‌هایی که بازی کردید، بازیگران کودک حضور داشتند. کار با کودکان برایتان چه ویژگی‌هایی دارد؟

در خیلی از مجموعه و فیلم‌هایی که بازی کرده‌ام بازیگران کودک حضور داشتند. همیشه برای کودکان اهمیت قائل بوده‌ام. کودکان، نسل بزرگسال سال‌های بعدی هستند و باید مورد توجه و حمایت قرار بگیرند و جامعه آینده را می‌سازنند.

برای ارائه کار بهتر باید با کودکان دوست شد؟

باید با کودکان دوست و همراه و وارد دنیایشان شد. همبازی شدن با کودکان همیشه شیرین و جذاب است و با کمی حوصله می‌توان از کودکان نکات زیادی آموخت. در یکی از مجموعه‌ها با کودکی همبازی بودم و نکته‌ای درباره بازیگری به این کودک گفتم و این کودک تا روز آخر فیلمبرداری این نکته را در ذهن داشت و آن را رعایت می‌کرد و چون با این کودک دوست شده بودم، وظیفه خودش می‌دانست از من مراقبت کند و به‌ اصطلاح هوای مرا داشته باشد.

در دهه 80 در فیلم موزیکال و کودکانه عاشق حضور موفقی در ژانر کودک داشتید؟

تجربه خوب و موفقی بود و به لحاظ بازی برای این فیلم کلی زحمت کشیدم. موزیکال بودن این فیلم کار را مفرح کرده بود و بازیگران کودک فیلم ضمن شعر خواندن، حرکات موزون انجام می‌دادند و این در آن زمان کمتر در فیلم‌های کودکانه دیده می‌شود. بازیگران کودک خوب و موفق مثل ترلان پروانه، مونا فرجاد و... در فیلم عاشق بازی بودند.

کدام بازیگران کودک بیشتر با شما در ارتباط هستند؟

همه‌شان محبت دارند، اما کیمیا حسینی و والدینش با من در ارتباط هستند. با گذشت زمان آدم‌های سالخورده درگیر بیماری می‌شوند و نیاز به مراقبت و رسیدگی بیشتری دارند. من می‌دانم همه مردم درگیر مشکلات زندگی خودشان هستند و از کسی گلایه و شکایتی ندارم. چند ماه پیش که برنامه خندوانه پخش می‌شد از طرف رامبد جوان از من دعوت شد. آن زمان درگیر بیماری بودم و درد زیادی داشتم و به همین دلیل گفتم به علت دردی که دارم نمی‌توانم در این برنامه بخندم و بهتر است در زمان مناسب‌تری در این برنامه حضور داشته باشم که دوستان دعوت مجدد را از یاد بردند.

چند نوه دارید؟

یک نوه و دو فرزند دارم.

خیلی از بازیگران پیشکسوت از این نکته که کمتر بازی به آنها پیشنهاد می‌شود، ناراحت هستند. شما در این مورد چه نظری دارید؟

دوستان کارگردان و برنامه‌ساز به من لطف دارند و پیشنهاد کاری زیادی دارم، اما به علت درد کمر نتوانستم خیلی از این پیشنهادات را قبول کنم. به دفعات پیش آمده در فیلمی یا مجموعه‌ای در حین کار دچار آسیب و دردی شده‌ایم، اما کسی از اعضای گروه نپرسیده آیا مایل هستید شما را به بیمارستان ببریم و درمان بشوید و تحت نظر دکتر باشید؟ در خیلی از کارها پیش آمده با درد شدید در صحنه بازی کرده‌ام، اما اعتراضی نکرده و درد را تحمل کرده‌ام. در کوچه و خیابان یا مراکز خرید مردم حال من را جویا می‌شوند و موقعی که متوجه بیماری‌ام می‌شوند، این پرسش را دارند که چرا مسئولان حمایتی از هنرمندان پیشکسوت انجام نمی‌دهند.

به چه دلیل در سینما در دهه 40 و 50 فعالیت نکردید؟

در اوایل دهه 40 ازدواج کردم و طبیعی بود که باید زمانی را برای خانواده‌ام صرف می‌کردم. در آن دوران فیلم‌هایی ساخته می‌شد که خیلی عامیانه و سهل‌الوصول بود. نکته مهم دیگر اخلاقی بودن فیلم‌های دهه 30 سینمای ایران نسبت به دهه‌های 40 و 50 بود و فیلم‌ها جنبه اخلاقی داشت و بیشتر فیلم‌ها ملودرام‌های خانوادگی بودند. به همین دلیل اغلب فیلم‌هایی که بازی کردم، محصول دهه 30 است.

از چه موقعی در رادیو فعالیت کردید؟

از دهه 50 در رادیو فعالیت می‌کنم. برنامه کودک را در رادیو کارگردانی کردم و خیلی از کودکان بعد از شنیدن این برنامه به مدرسه می‌رفتند. در آن زمان برای تولید یک برنامه کودک رادیویی، وقت و دقت زیادی صرف می‌شد و همیشه شب‌ها استرس داشتم که برنامه فردا چگونه از کار درخواهد آمد. این چند سال حضور در رادیو برایم خیلی جذاب و خاطره‌برانگیز بود و در سال‌های بعد هم در رادیو برای کودکان قصه می‌گفتم و نوار قصه وارد بازار نشر کرده‌ام.

چه سالی نوار قصه شما روانه بازارشد؟

سال 1359 این نوار به بازار آمد.

پیشنهاد دوبله کارتن بامزی که از کارتن‌های محبوب کودکان بود، چگونه اتفاق افتاد؟

حضور در تیم دوبله بامزی پیشنهاد ناصر ممدوح بود و در همان موقع درگیر بازی در سریال امیرکبیر بودم و کار سختی در پیش داشتم و خوشبختانه کارتون بامزی کار موفقی شد و هنوز خیلی‌ها مرا با دوبله این کارتن می‌شناسند. این کارتن ساختارش از زمان تولیدش جلوتر بود و همین حالا هم می‌تواند با انیمیشن‌های کامپیوتری رقابت کند. البته در سال‌های قبل‌تر هم دوبله شخصیت کارتونی بامبی را انجام داده بودم. در زمینه کارهای کودک در دهه 50 مجموعه پرمخاطب خانه کوچک را نیز دوبله کردم.

چند بار در جشنواره‌ها مورد بزرگداشت قرار گرفتید. این بزرگداشت‌ها برایتان چه ویژگی‌هایی داشت؟

مردم همیشه به من لطف دارند و جشنواره‌ها فضای شادی دارند و این بزرگداشت‌ها در کنار این شادی برایم جذابیت دارد. جشنواره مادر هم مثل نامش بزرگ است و تقدیر از من در چنین جشنواره‌ای ارزشمند است و امیدوارم برگزاری‌اش تداوم داشته باشد.