مقابله با سرمازدگی

حال پرسش این است چرا برخی نقاط در سرما زخم می‌شوند؟

یکی از روش‌های دفاعی بدن انسان در مقابله با سرمای محیط این است که رگ‌های محیطی تنگ می‌شوند تا حرارت بدن حفظ شود. برای جلوگیری از آسیب اندام‌های انتهایی هرچند دقیقه یکبار رگ‌ها باز می‌شوند تا خون جریان یابد و دوباره بسته می‌شوند. وقتی سرمای محیط شدید باشد و اقامت در سرما طولانی شود بدن انسان، اندام‌های انتهایی را فدا می‌کند تا بتواند از سرمازدگی و مرگ جلوگیری کند. به این ترتیب رگ‌های محیطی یکسره منقبض می‌مانند و خون کمی که در این رگ‌ها جریان کندی دارد در مجاورت هوای سرد شروع به یخ زدن می‌کند. نکته‌ای که باید به خاطر سپرد این است که کفش و لباس خیلی تنگ با فشار روی رگ‌ها می‌توانند این روند را تسریع کنند. اندام یخ‌زده ابتدا دردناک و سپس بی‌حسی به آن اضافه می‌شود. رنگ اندام معمولا کبود و رنگ پریده است.

اولین اقدام درمانی برای این بیماران، رساندن سریع آنان به محیط گرم است. اقدام بعدی، گرم کردن آرام اندام‌های یخ زده است. در این مرحله آنچه اهمیت اساسی دارد این است که هرگز نباید بدون داشتن امکانات کافی اندام را گرم کرد. به‌عنوان مثال اگر اقدام به گرم کردن دست و پای یخ‌زده با آب‌ گرم کنیم، ولی به دلیل اتمام سوخت نتوانیم درمان را کامل کنیم واندام‌ها مجدد شروع به سرد شدن کنند دراین صورت آسیب بیشتری به اندام مبتلا وارد کرده‌ایم. نکته مهم دیگر این است که هرگز نباید اندام یخ‌زده را در معرض گرمای شدید و مستقیم قرار دهیم، زیرا گرم شدن اندام یخ‌زده قبل از برقراری جریان خون باعث آسیب غیر‌قابل جبران به عضو مبتلا می‌شود. ازطرفی به‌دلیل بی‌حس بودن اندام یخ‌زده ممکن است سوختگی شدیدی بدون این که فرد متوجه شود در اندام مبتلا رخ دهد و آسیب را تشدید کند‌. نکته دیگر این که هرگز نباید عضو یخ‌زده را مالش دهیم.

بعد از فراهم کردن شرایط باید مایعی گرم با دمای 37 تا 40 درجه آماده کنیم و با افزودن مداوم آب گرم و پایش مداوم با دماسنج دما را در این محدوده حفظ کنیم. با غوطه‌ور ساختن اعضای یخ‌زده در این مایع اندک‌اندک جریان خون باز خواهد گشت و عضو حیات خواهد یافت‌. البته کار به همین راحتی تمام نمی‌شود . جریان یافتن مجدد گردش خون،درد شدید و طاقت فرسایی را موجب می‌شود که ادامه درمان را غیر‌ممکن می‌سازد و در این شرایط فقط با مسکن‌هایی قوی مثل آمپول‌های مخدر می‌توان کار را ادامه داد.

دکتر رضا کریمی

‌ فوق‌تخصص بیماری‌های غدد و متابولیسم