حمله فضای مجازی به «ماه عسل»

هر روز حجم عظیمی از اطلاعات در شبکه‌های مجازی دست به دست می‌شود. برخی اخباری را انتقال می‌دهند که با کمی دقت و بررسی می‌توان صحت و سقم آنها را تشخیص داد، اما درباره نقل‌قول‌ها و اظهاراتی که به افراد مختلف نسبت داده می‌شوند، نمی‌توان به یقین رسید. بخصوص این‌که اگر انتساب این اظهارات، هوشمندانه انجام شود. مثلا شعری در شبکه‌های مجازی به سهراب سپهری نسبت داده شده که در دیوان اشعارش وجود ندارد، اما چنان با سرعت در شبکه‌های مجازی گسترش یافته است که حالا اگر خود سهراب هم زنده بود بسختی می‌توانست بگوید این شعر را سروده یا نه!

از این دست جملات همه ما بسیار دیده و خوانده‌ایم؛ جملات و عباراتی که در دهان گاندی، سیمین بهبهانی، دکتر شریعتی، دکتر حسابی و بسیاری دیگر گذاشته شده است. تعداد جمله‌هایی که به نقل از حسین پناهی در فضای مجازی دست به دست شده به حدی است که آنا پناهی دختر مرحوم را بر آن داشته کتابی از اظهارات پدرش گردآوری کند تا هر کسی که براستی پناهی را دوست دارد، به جملات واقعی او دست پیدا کند.

این بی‌اخلاقی‌ها آرام‌آرام شکل دیگری به خود می‌گیرد و از نقل‌قول‌های شاعرانه و پندآموز به اظهارنظرهای کارشناسی و جریان‌سازی‌های به اصطلاح منتقدانه بدل می‌شود. به عنوان نمونه بعد از پخش اولین قسمت از برنامه ماه عسل نوشته‌ای همچون یک ویروس در شبکه‌های مجازی انتشار یافت که نام رئیس یک مرکز مشاوره در ذیل آن قرار دارد. نکته اینجاست که مرکز مشاوره نامبرده وجود خارجی دارد، اما کسی که به عنوان رئیس مرکز در این یادداشت معرفی شده، وجود خارجی ندارد. همین یادداشت بی‌هویت در گروه‌های مختلف، باعث صف‌آرایی مخالفان و موافقان برنامه شده و بسیاری به استناد همین نوشته درباره تاثیرات اجتماعی و روانی برنامه ماه عسل و بدآموزی آن ابراز عقیده می‌کنند.

به نظر می‌رسد بعد از انتشار نقل‌قول‌ها و اظهارات جعلی در شبکه‌های مجازی که البته براحتی قابل پیگیری و بررسی نیست، این بی‌اخلاقی به طرز عجیبی در حال تغییر شکل است و شکل و شیوه‌های تازه‌ به خود می‌گیرد. دیروز نصایح شاعرانه و جملات ادیبانه و امروز اظهارات کارشناسی و تخصصی به شبکه‌های اجتماعی سرازیر می‌شود؛ خدا می‌داند فردا چه چیزهای بی‌هویت، قلابی و به اصطلاح چه نوع «گول زنک»‌هایی راهی دنیای مجازی می‌شود. در چنین شرایطی برای همه ما که به صورت مستقیم و غیرمستقیم در معرض اطلاعات منتشر شده در دنیای مجازی هستیم، لازم است ضمن پرهیز از تاثیرات و فضاسازی این «گول زنک‌ها»، از دانش و منطق برای ارزیابی بهره بگیریم و نظرات تخصصی را از مجاری قابل استناد جویا شویم.

آذر مهاجر / گروه رادیو و تلویزیون جام‌جم