آنچه درباره کارت اهدای عضو باید بدانید

ما در مقایسه با دیگر کشورهای دنیا سابقه طولانی در ا‌هدای عضو نداریم، اما هنوز باید در زمینه فرهنگ‌سازی اقداماتی انجام شود. فرهنگ‌سازی در کشور ما نهادینه نشده و به‌صورت جزیره‌ای انجام می‌شود. هر کدام از مراکز فراهم‌آوری برای خودش کارهای فرهنگی انجام می‌دهد و برای مثال کارت اهدا صادر می‌کند.

در کشورهای پیشرفته فرهنگ‌سازی از مباحث علمی جدا و به نهادهای مردمی واگذار شده است. برای اولین‌بار در اسفند‌ 1393 سامانه کارت اهدای عضو کشوری به نشانی ehda.center راه‌اندازی شده که همه می‌توانند پس از وارد کردن مشخصات در این سامانه بلافاصله کارت خود را چاپ کنند و نزد خود نگه دارند.

دکتر هاشمی، وزیر بهداشت، درمان آموزش پزشکی نخستین فردی بوده که در این سامانه ثبت‌نام کرده است. این سامانه روز جهانی کلیه رونمایی شد. قرار است یک سازمان مرد‌م نهاد به عنوان هسته مرکزی فرهنگ‌سازی پیوند و اهدای اعضا راه‌اندازی شود. در مرکز فراهم‌آوری اعضای پیوندی بیمارستان مسیح دانشوری حدود یک میلیون و 400 کارت اهدای عضو و در مجموع حدود 2.5 تا سه میلیون نفر در ایران کارت اهدای عضو دریافت کرده‌اند که این افراد هم می‌توانند به طور مجدد در سامانه کارت اهدای عضو کشوری ثبت‌نام کنند. کارت اهدای عضو از نظر قانون اجرایی در ایران وجهه قانونی ندارد. وقتی مردی دچار مرگ مغزی می‌شود، حتی اگر کارت اهدای عضو هم داشته باشد، رضایت اولیای‌دم ضروری است. از سال 1384 کارت اهدای عضو صادر شده است. روزهای اول شاید روزی 30 نفر متقاضی دریافت کارت بودند، اما اکنون تعداد متقاضیان به روزی هزار نفر رسیده است. وقتی کارت اهدای عضو را به خانواده نشان می‌دهیم، خانواده بلافاصله رضایت می‌دهند و تاکنون موردی گزارش نشده است که فرد مرگ مغزی کارت اهدای عضو داشته باشد و خانواده به اهدای عضو رضایت ندهد. از نظر شرعی و قانونی برای اهدای عضو نیازی به رضایت نیست، چون از نظر شرع انسان مالک کالبد خودش نیست. از نظر قانون مجلس شورای اسلامی در صورتی که فردی شفاهی یا از طریق کارت اهدای عضو رضایت خود را اعلام کرده باشد، به گرفتن رضایت از خانواده نیازی نیست. اما براساس قانون مدنی در همه کشورها اخذ رضایت از خانواده برای اهدای عضو الزامی است. در انگلیس در یک دوره زمانی بدون اخذ رضایت از اولیای دم اهدای عضو انجام می‌شد، اما بعد از مدتی بررسی‌ها نشان داد روحیه اجتماعی مردم بشدت آسیب‌دیده است. براساس قانون مدنی در کشور ما باید از اولیای‌دم یعنی پدر، فرزند ذکور به سن قانونی رسیده و جد پدری رضایت گرفته شده و نیازی نیست از همسر، مادر و دختر رضایت گرفته شود. اما براساس عرف باید از همه این افراد رضایت گرفته شود؛ حتی اگر یک نفر از آنها رضایت نداشته باشد، اهدای عضو انجام نمی‌شود.