عنایتی به گوش مخاطب

هر چند ضعف و کیفیت کم کنسرت‌ها شامل همه هنرمندان کشور نمی‌شود، ولی بیشتر اجراها در ژانرها و سبک‌های مختلف موسیقی متاسفانه نقطه ضعف‌هایی دارند که نیاز است مدیریت موسیقی کشور فکری اساسی در این رابطه داشته باشد. کیفیت پایین کنسرت‌ها را می‌توان در چند عامل جست. نخست، این مساله به سامانه‌های صدابرداری در سالن‌های غیراستاندارد برمی‌گردد، چراکه سالن‌های ما اساسا برای کنسرت موسیقی بویژه موسیقی ایرانی طراحی نشده است. دوم، تهیه‌کنندگانی به این عرصه ورود کرده‌اند که صرفا به سود بیشتر می‌اندیشند و نگران محتوا و کیفیتی که به مخاطب ارائه می‌شود نیستند. سومین عامل شاید به وجه مادی بازمی‌گردد که گریبانگیر هنرمندان ایران شده و در طول تاریخ بی‌سابقه است. هنرمندان می‌خواهند یکشبه ره صدساله روند.

چهارم، خود هنرمندان هم با وجود حمایت همه‌جانبه مردم، عنایتی به گوش مخاطبانشان ندارند. برای مثال در کنسرت‌ها، آثاری اجرا می‌کنند که اغلب تکراری است و از دیگر سو، به این جرات و جسارت رسید‌ه‌اند که روی صحنه به جای اجرای زنده، آثار را به صورت لب‌خوانی برای مخاطبان اجرا می‌کنند. در حالی که مخاطب گاهی 100 هزار تومان برای دیدن و شنیدن اجرای زنده هزینه می‌کند.

همه این عوامل سبب شده است امروزه شاهد کنسرت واقعی نباشیم، بلکه هنرمندان شِمایی از آلبومشان را روی صحنه ارائه می‌کنند و در صورت انتقاد، عموما در مصاحبه‌ها ادعا دارند که امکان آوردن همه اعضای ارکستر و نوازندگان روی صحنه وجود نداشته یا عوامل متعددی چون ممیزی، نبود امکانات و... را دلیلی برای بی‌انگیزگی خود معرفی می‌کنند.

اما با وجود تمام این مسائل چرا مردم همچنان از بیشتر اجراها استقبال و هنرمندان را تشویق می‌کنند. این ناشی از این واقعیت است که مردم موسیقی را بدرستی نمی‌شناسند. آنچه در رسانه‌های ما عرضه می‌شود، نمونه‌های الگوساز و نمونه‌آفرین نیست؛ حتی مشت نمونه خروار هم نیست. بسیاری از آثار ارزنده در کشور ما در شمارگان محدود منتشر می‌شود.

مردم ما تصور می‌کنند موسیقی تنها آن چیزی است که می‌شنوند و می‌بینند و از آنجا که علاقه و احترام خاصی به هنرمند خود دارند، اگر هم کاستی ببینند به دیده اغماض از آن می‌گذرند. این موضوع، ایجاد سازمان‌ها، نهادها و متولیانی را می‌طلبد تا آثار و اجراهای موسیقی را مانند فیلم‌های سینمایی در حضور مسئولان، هنرمندان و مردم نقد و آسیب‌شناسی کند. نقد در عرصه موسیقی بسیار کمرنگ است و نشریات موسیقی ما هم خیلی جدی عمل نمی‌کنند و اگر هم نقدی صورت می‌گیرد ، یا تعارفی بی‌حد است یا کوبیدن‌های بی‌منطق.

اگر مساله نقد و آسیب‌شناسی را کنار آن چهار محور قرار دهیم و آن را به عنوان پنجمین عامل پایین بودن کیفیت کنسرت‌های موسیقی در نظر بگیریم به نکته‌ای اصلی می‌رسیم که آیا کنسرت در ایران برای تففن است یا باید ذائقه شنیداری مردم را تقویت کند؟ جدا از سبک‌ها و ژانرها، موسیقی‌ای که ارائه می‌شود، در کنار تفنن، مخاطب باید برداشت محتوایی از آثار داشته باشد.

امروزه بیشتر کنسرت‌های ما از آنجا در سالن‌های بزرگ مانند سالن میلاد یا سالن نمایشگاه‌های بین‌المللی برگزار می‌شود که مردم ما مکان چندانی برای تفریح ندارند. گویا جوانان جای دیگری ندارند و در سالن‌های کنسرت می‌توانند با آرامش بیشتری به شادی بپردازند. اینجاست که خرید بلیت یک کنسرت صرفا برای کنسرت رفتن نیست بلکه موضوعات دیگری را شامل می‌شود. این جان کلام مساله‌ای است که کنسرت را به یک تفریح آن هم نه برای همه بلکه برای طبقه مرفه تبدیل کرده است.

رضا مهدوی / کارشناس موسیقی