مجتهد بزرگی که خود را وقف نهضت امام کرد

وی پس از تحصیل علوم مقدماتی، چندی در درس فقه و اصول پدرش حاضر شد. پس از رحلت او، تحصیلاتش را نزد علمای دیگر دنبال کرد و آنگاه در مدرسه سپهسالار به تدریس معقول و منقول مشغول شد. پس از مدتی حکمت مشاء، حکمت متعالیه، عرفان نظری، طب و ریاضیات و نجوم را آموخت و به مقاطع بالای علمی رسید.

در ۱۳۴۰ ه ق. در چهل سالگی رهسپار نجف شد و افزون بر کسب فیض از محضر استادانی چون میرزای نایینی و آقاضیاءالدین عراقی، خود نیز مجلس درس فلسفه دایر ساخت. در ۱۳۵۰ ه ق. پس از اقامت ده ساله در نجف، به ایران بازگشت و بقیه عمر را در تهران به تدریس فقه و اصول و علوم عقلی، تالیف کتاب و ارشاد مردم گذراند.

وی علاوه بر احاطه بر علوم عقلی و نقلی، در پزشکی قدیم و دانش‌های ریاضی نیز دستی داشت و خط را به نیکویی می‌نوشت و با تخلص «واله» شعر می‎سرود.

وی عارفی خوش‌خلق، متواضع، سلیم النَّفس، متعبّد و پارسا بود. میرزا احمد از ۵ تن از مراجع زمان یعنی میرزاحسین نائینی، حایری یزدی، آقاضیاءالدین عراقی، سید ابوالحسن اصفهانی و حاج ‎آقا حسن بروجردی گواهی اجتهاد داشت.

مرحوم آشتیانی علی رغم جایگاه ممتاز در حوزه علمیه تهران ، پس از تبعید امام خمینی به نجف بدون توجه به شأن و منزلت ظاهری خویش حاظر شد به عنوان وکیل امام به فعالیت بپردازد و شهریه امام با نام ایشان پرداخت شود.

یادگار امام مرحوم حجة الاسلام و المسلمین سید احمد خمینی درباره این مرحوم می نویسد: به دنبال تعطیل شهریه قم امام، تصمیم گرفتیم به هر صورتی شده است شهریه امام را بدهیم. آقای حاج شیخ حسن صانعی و آقای حاج شیخ فضل اللَّه محلاتی را به بیت آیت اللَّه اج میرزا احمد آشتیانی (روحانی درجه یک تهران و همطراز آیت اللَّه خوانساری) فرستادیم که پول هست ولی نمی‏ گذارند به طلاب بدهیم؛ ما حاضریم این پول را با عنوان حضرتعالی بپردازیم و از این ماه شهریه شما شود. ایشان مسئله را موقوف به استخاره کردند،..... آیت اللَّه میرزا باقر آشتیانی- فرزند ایشان- استخاره می‏ کند، استخاره خوب می ‏آید و قبول می‏ کند و اجازه از امام می‏ خواهند. امام برای آیت اللَّه العظمی آقای حاج میرزا احمد آشتیانی- فیلسوف و فقیه و تقریباً بیست سال از امام بزرگتر- نامه‏ ای بسیار محترمانه نوشتند که بالاخره در آن اجازه داده بودند که ایشان وجوهات را بگیرند، وجوهات موجود هم به اسم ایشان داده شود. این مسئله مثل بمب در محافل روحانی تهران صدا کرد و معلوم بود که روحانیون مخالف امام ساکت ننشسته ‏اند. به ایشان خیلی مراجعه شد که شأن شما اجل از این است که حالا وکیل آقای خمینی بشوید؛ ولی ایشان زیر بار حرف آنها نرفتند. مدتی به اسم ایشان شهریه داده می‏ شد.

منبع: سایت جماران