فوتبال و بیم و امیدهای شبکه​های مجازی

فیسبوک به مردم می‌گفت «شما اینجا هستید؛ جایی که این توانایی را دارد که ده میلیون نفر شما را دنبال کنند.» اما جواب «لئویس کوریا»، که مدیر حقوق تصویری رونالدو است، این بود که «ما به شما اعتماد نداریم. این بخشی از قوانین پرتغال است.» با این حال در سال 2009 رونالدو فعالیت در فیسبوک را آغاز کرد. یک سال بعد او از همین رسانه متولد شدن فرزندش را اعلام کرد. یک ماه پس از آن رونالدو به اولین ورزشکار دنیاتبدیل شد که در فیسبوک صد میلیون نفر دنبال‌کننده داشت؛ تنها کاربری که از همسر جرارد پیکه، پیشی گرفت.

سه سال قبل هیچ کدام از باشگاه‌های بزرگ فوتبال دنیا در فیسبوک یا توییتر وجود خارجی نداشت اما امروز همه آنها عضوی از این شبکه‌ها با زبان‌های مختلف هستند و هر دقیقه یک دنبال‌کننده به آنها اضافه می‌شود.

ریچارد آرنولد، مدیر فروش باشگاه منچستریونایتد از راه فیسبوک تولیدات و فروش باشگاه را افزایش داد ، چراکه متوجه شده بود، این رسانه بیش از هر چهره مشهور در هر زمینه‌ای یا هر تیمی در رشته‌های ورزشی دیگر می‌تواند در این موضوع موثر باشد.

حالا زمانی رسیده که همه باشگاه‌های بزرگ و بازیکنان بدون هیچ غروری این کار را انجام می‌دهند.آنها از این راه توانسته‌اند میزان هوادارانشان را در تمام دنیا شناسایی کنند. اکنون یونایتد مدعی است که در تمام دنیا 659 میلیون نفر هوادار دارد. فوتبال همیشه این مشکل را داشت که نمی‌توانست این هواداران را پیدا کند، اما فیسبوک این مسیر را برای فوتبال باز کرد. فیسبوک، توییتر، اینستاگرام، ویبو و دیگر شبکه‌ها و نرم‌افزارهای این‌چنینی باشگاه‌ها و بازیکنان را قادر ساخت تا از طریق نت و رایانه، به اطلاعات هوادارانشان دست پیدا کنند. اما قدم بعدی برای آنها استفاده از عشق و علاقه هواداران برای درآمدزایی است. این خواسته جدید صنعت فوتبال است.

برخلاف تصوری که میان مردم وجود دارد، فوتبال یک تجارت کوچک است. سال قبل رئال مادرید اعلام کرد 521 میلیون یورو درآمد داشته که این برای یک باشگاه ورزشی بالاترین درآمد در طول تاریخ است. آنالیزهای یک مرکز اقتصادی در فنلاند نشان می‌دهد که این میزان درآمد، رئال مادرید را در رده صد و بیستم بزرگ‌ترین کارخانه‌های فنلاند از نظر درآمد قرار می‌دهد. حالا این را باید در نظر گرفت که تعداد کمی از باشگاه‌های جهان می‌توانند درآمدی بالا داشته باشند. فوتبال حرفه‌ای تجارت ضعیفی است. از لحاظ احساسی فوتبال بزرگ است و فوتبالیست‌ها و باشگاه بزرگ در تمام دنیا یک برند محسوب می‌شوند اما این ورزش همیشه با مشکلات اقتصادی درگیری داشته و این حقیقت همیشه وجود داشته که باشگاه‌ها فقط از بخش کوچکی از هواداران که عاشق فوتبال هستند، می‌توانند درآمد داشته باشند. مثلا هواداری از منچستریونایتد را در کوالالامپور فرض کنید. او هیچ‌وقت به اروپا و ورزشگاه اولدترافورد نرفته اما پیراهن باشگاه را بر تن دارد، از طریق اینترنت اخبار باشگاه را دنبال می‌کند و در رستوران محله‌شان بازی‌هایش را از تلویزیون تماشا می‌کند. درآمد باشگاه از چنین هواداری صفر است. به عبارتی دیگر یونایتد برای چند دهه نمی‌دانست چنین هواداری دارد. اما رسانه‌های اجتماعی در این سال‌ها توانسته‌اند تا حدی این مساله را تغییر دهند. ماه گذشته در کنفرانس بین‌المللی فوتبال و رسانه اجتماعی در برلین، گلن میلر، مدیر اجرایی فیسبوک در بخش ورزش و سرگرمی از عضویت 1.3 میلیارد نفر در فیسبوک خبر داد و عنوان کرد که 500 میلیون نفر از آنها هواداران سرسخت فوتبال هستند. اکنون رسانه‌های اجتماعی یک عامل مهم برای اقتصاد ورزش محسوب می‌شوند. بسیاری از جوانان بازی‌های فوتبال را همراه دوستانشان در گوشی‌های تلفن همراه خود تماشا می‌کنند. به گزارش کمپانی نیلسن، در سال 2012 ورزش فقط 1.3 درصد از برنامه تلویزیونی را به خود اختصاص داده بود اما 41 درصد توییت‌هایی که برای برنامه تلویزیونی شده بود، مربوط به ورزش بود.

علاقه به فوتبال در تمام دنیا، دیگر ورزش‌ها را محو کرده است. به گزارش گوگل، جام جهانی 2010 بیش از بازی‌های المپیک لندن و تور فرانسه و دیگر اتفاقات مهم ورزش، جستجو شده است. بی‌شک جام جهانی تابستان گذشته هم بزرگ‌ترین رویداد رسانه‌ای تاریخ بود. تعداد بینندگان تلویزیونی و جستجوگرهای اینترنتی در آن به رقم بی‌سابقه‌ای رسید. گوگل پس از مسابقات آمار جالب توجهی داد؛ مانند:

• پس از گلزنی دی ماریا مقابل سوئیس، او چهار برابر پاپ فرانسس در این سایت جستجو شد.

• پس از گلزنی کوین دبروین بلژیکی مقابل تیم ملی آمریکا، مردم دنیا برای مشاهده شادی گلزنی‌اش، به اندازه پرنس هری در گوگل جستجو کردند.

• هنگامی که بازی تیم‌های آلمان و آمریکا به پایان رسید، در آمریکا این بازی بیش از هر چیز دیگری در آن مقطع مورد جستجو قرار گرفت.

علاقه به فوتبال روز به روز در حال افزایش است. حالا دیگر باشگاه‌های بزرگ اروپایی توانسته‌اند هواداران زیادی را در چین، هند، اندونزی و آمریکا جذب کنند. کشورهایی که 45 درصد جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. رسانه‌های اجتماعی راهی برای دسترسی به این مردم بود. از سوی دیگر شبکه‌های اجتماعی می‌توانند برای فوتبال خطرساز هم باشند و بازیکنان و باشگاه‌ها را به دردسر بیندازند. فوتبالیست‌ها برای چیزهایی که به‌صورت آنلاین بیان می‌کنند، مسئول هستند. چندی پیش ریو فردیناند از کوئینز پارک رنجرز به دلیل صحبت‌هایی که در توییتر داشت، از سوی اتحادیه فوتبال انگلیس جریمه شد. در سال 2011 هم 60 نفر از کسانی که در فوتبال فعالیت دارند، به دلیل حرف‌هایی که در رسانه‌های اجتماعی داشتند، جریمه شدند. در همان مقطع آرسن ونگر، سرمربی آرسنال عنوان کرده بود که «ما نگران توییتر و چیزهایی که نباید از باشگاه خارج شود اما می‌شود، هستیم. برای ما مهم است که این مساله را کنترل کنیم.» این مشکلات و ترس ناشی از آن باعث شده تا بازیکنی مانند رونالدو هیچ‌گاه مطالب شخصی‌اش را خودش در فیسبوک قرار ندهد.

صفحه او به زبان انگلیسی است در صورتی که زبان مادری‌اش پرتغالی ‌. به همین دلیل او که تسلط کافی به زبان انگلیسی ندارد، مطالب خود را به مدیران برنامه‌هایش ارسال کرده و آنها با کلمات درست، در صفحه فیسبوکش قرار می‌دهند. او گاهی اوقات عکس‌هایی از غذا خوردن در رستوران منتشر می‌کند اما همین عکس هم تا به تائید مدیربر نامه‌هایش نرسد، منتشر نمی‌شود.

در مورد مشکلاتی که این شبکه‌ها می‌توانند برای فوتبالیست‌ها ایجاد کنند، میلر از فیسبوک هم هشدار می‌دهد؛ باشگاه‌ها نگرانی زیادی در مورد رسوایی‌های رسانه‌ای دارند. بسیاری از جوانانی که از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، هرگز روزنامه نخوانده‌اند و از رسوایی بازیکنان بی‌اطلاع هستند.

اکنون باشگاه‌ها نگران بی‌قانونی‌ای هستند که بازیکنان‌شان در مورد صحبت در شبکه‌های اجتماعی گرفتار آن هستند. از سوی دیگر شبکه‌های اجتماعی فرصتی برای تجارت هستند. باشگاه‌هایی که می‌توانند ارزش رسانه‌های اجتماعی را درک کنند، اسپانسرهای بهتری هم نصیبشان می‌شود. به همین دلیل هیچ تعجبی هم نداشت که وقتی منچستریونایتد در سال 2012 وارد شبکه‌های اجتماعی شد، بلافاصله برای پیراهنش با یک شرکت ماشین‌سازی آمریکایی قراردادی 47 میلیون پوندی برای یک سال امضا کرد، قراردادی که یک رکورد در جهان بود.

فایننشال تایمز ‌/‌ مترجم: عرفان آذر