دومین بنای خشتی ایران خاک می‌خورد

شهر کهن اسفراین که از زمان قاجار به بعد از آن به عنوان شهر بلقیس یا سبا یاد کرده‌اند، قدمتی دو هزار ساله دارد و یافته‌های باستان‌شناسی در آن نشان می‌دهد، قدیمی‌ترین استقرار در این شهر به اواخر دوره ساسانی مربوط بوده و زندگی در آن نیز تا پایان دوره صفویه به طور مداوم جریان داشته است.

محسن محبتی ، یک کارشناس باستان‌شناسی در این باره به مهر گفت: پس از کاوش انجام شده در سال ۱۳۵۲ این مجموعه مهم سال‌ها تقریبا به حال خود رها شده بود تا آن که حفر کانال‌های آبرسانی به منظور تامین آب کشاورزی اراضی قصبه اسفراین در دهه 80 که برخی از این کانال‌ها از وسط شهر تاریخی بلقیس می‌گذشتند، سبب تخریب گسترده این مجموعه باستانی شد تا حدی که سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی سرانجام برای تعیین حریم این محوطه باستانی وارد میدان شد و زمینه فعالیت باستان‌شناسان و انجام کاوش‌هایی را از سال 86 تا تابستان امسال فراهم کرد که به کشف آثار تاریخی مهمی در این منطقه منجر شد.

مسئول پایگاه شهر تاریخی بلقیس اسفراین نیز دراین باره گفت: تاکنون فقط ۱۰ درصد از کاوش‌های باستان‌شناختی در شهر تاریخی بلقیس اسفراین انجام شده است.

علیرضا نجفی با اشاره به نیاز مبرم به انجام کاوش‌های باستان‌شناسی بیشتر روی این مجموعه افزود: برای شناخت بیشتر بقایای کشف شده نیاز به انجام کاوش‌های جدید است.

به گفته وی، فصل جدید کاوش‌های باستان‌شناسی در مجموعه شهر تاریخی بلقیس اسفراین احتمالا در سال آینده انجام می‌شود و امسال با توجه به فرا رسیدن فصل زمستان و سرمای هوا، دیگر امکان عملیات کاوش در این شهر وجود ندارد.

کمبود اعتبار، مهم‌ترین عامل اجرا نشدن طرح

در همین حال مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان‌شمالی درباره وضع اجرای مصوبه ساماندهی شهر تاریخی بلقیس یادآور شد: در حاشیه جلسه هیات دولت در سفر رهبر معظم انقلاب به استان، ریاست وقت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور قول تخصیص ۴۰ میلیارد ریال اعتبار برای ساماندهی و احیای مجموعه پایگاه میراث فرهنگی شهر بلقیس از محل اعتبارات ملی سازمان را داد، اما این اعتبار تاکنون تخصیص نیافته است.

آدینه محمد سویدانلویی افزود: تخصیص نیافتن این اعتبار با وجود گذشت بیش از دو سال از تصویب مصوبه مزبور سبب شده تا اقدامات ساماندهی و احیای مجموعه پس از سفر رهبر معظم انقلاب به خراسان‌شمالی پیشرفت چندانی نداشته باشد.

وی درباره سرنوشت ثبت جهانی شهر بلقیس نیز یادآور شد: مهر ماه سال ۹۱ و همزمان با سفر رهبری به استان مقرر شد با تخصیص بودجه ضمن ساماندهی، انجام اقدامات لازم برای احیا و آماده‌سازی مجموعه و تبدیل شهر تاریخی بلقیس به پایلوت مرمت خشت و گل کشور، با ارتقای توان کارشناسی و تجهیزاتی، یک گروه کارشناسی برای پیگیری تهیه پرونده ثبت جهانی شهر بلقیس نیز تشکیل شود که این مهم نیز به دلیل تخصیص نیافتن بودجه تاکنون محقق نشده است.

به گفته این مسئول برای مجموعه شهر تاریخی بلقیس برنامه‌ها و طرح‌های مناسبی در نظر گرفته شده است، اما تا زمانی که اعتبارات مورد نیاز برای اجرای آنها تخصیص نیابد، نمی‌توان کار خاصی انجام داد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان‌شمالی خاطرنشان کرد: با توجه به اقدامات صورت گرفته در مجموعه تاریخی شهر بلقیس و معرفی آن و در نتیجه افزایش شمار بازدیدکنندگان، اکنون نیاز مبرمی به تهیه طرح جامع، ساماندهی و ایجاد زیرساخت‌های گردشگری در مجموعه بوده که این موضوع در حال پیگیری است.

وی یادآور شد: در صورت تخصیص اعتبارات مصوب، کار مطالعات و تهیه طرح جامع مجموعه شهر تاریخی بلقیس از سوی مشاور انجام می‌شود و ادامه مرمت آثار تاریخی موجود و کاوش‌های باستان‌شناختی نیز به عنوان اولویت‌های تعیین شده صورت می‌گیرد، اما تمام این موارد منوط به تخصیص اعتبار است.