فرضیه تازه برای شکل‌گیری رودخانه‌ها در مریخ

گرچه اکنون سطح مریخ سرد و خشک است، اما تا دلتان بخواهد دلیل و مدرک پیدا شده که نشان می‌دهد میلیاردها سال پیش سطح سیاره سرخ پوشیده از رودخانه‌ها و دریاچه‌های کوچک و بزرگ بوده است. با این حال تازه‌ترین مدل‌های آب و هوایی مربوط به دوران‌های اولیه پیدایش مریخ نشان می‌دهد اتمسفر این سیاره آنقدر رقیق بوده که نمی‌توانسته فشار هوای لازم برای به جریان افتادن آب در این سیاه را فراهم کند. از آن گذشته خورشید میلیاردها سال پیش به مراتب درخشش کمتری نسبت به امروز داشت که این به معنای جذب نور و حرارت کمتر در سطح مریخ است.

این دستاورد علمی از آن جهت اهمیت دارد که مدت‌ها دانشمندان نمی‌توانستند دلیل روشنی برای وجود آثار جریان‌های آبی در سطح مریخ ارائه کنند. بر اساس آنچه که در این مطالعه به وضوح روشن شده، دانشمندان اظهار می‌کنند که فعالیت‌های شدید آتشفشانی با انتشار انبوهی از گازهای گلخانه‌ای با اتمسفر مریخ همراه بوده و در نتیجه با افزایش فشار جوی و دما در مریخ شرایط برای به جریان افتادن آب مایع در سطح این سیاره فراهم شده بود.

نکته جالب توجه این است که هر فوران آتشفشانی که در مریخ روی می‌داده برای دهه‌ها و حتی قرن‌ها به گرم ماندن این سیاره کمک می‌کرده است. بسیاری از مشخصه‌های جغرافیایی موجود در مریخ حکایت از آن دارد که جریان داشتن آب در سطح این سیاره به 3.7 میلیارد سال پیش باز می‌گردد و آن زمانی بود که فوران‌های شدید آتشفشانی در جریان بود. البته وقوع چنین فوران‌هایی در زمین اثرات متفاوتی دارد. در اینجا فعالیت‌های درون زمینی معمولا اثر سرمایشی بیشتری دارد تا گرمایشی؛ زیرا ذرات خاکستر و اسید سولفوریکی که راهی آسمان می‌شود بخش قابل توجهی از پرتوهای خورشید را بازتاب می‌‌کند.

اما در مریخ انتشار اسید سولفوریک در اتمسفر اثری نسبتا متفاوت با آنچه که در زمین روی می‌دهد به همراه دارد. زیرا حجم غبار در اتمسفر مریخ بیشتر از زمین است. در فوران‌های آتشفشانی گذشته مریخ، اسید سولفوریک قابل توجهی راهی اتمسفر ‌شده است، اما به دلیل ترکیب شدن با گرد و غبار موجود در اتمسفر این سیاره بخش کمتری از نور خورشید را به اعماق فضا بازتابانده تا به این ترتیب نقش کمتری در سرد شدن هوای مریخ برای آن تصور شود.

space / مترجم: مهدی پیرگزی