چرا ایرانیان گرایش زیادی به فضای مجازی ‌دارند؟

به گزارش جام جم کلیک: یک کارشناس ارشد روانشناسی گفت: متاسفانه نقد و قضاوت‌ها در جامعه ما آنقدر زیاد است که افراد و خصوصا نوجوانان می‌کوشند از طریق فضای مجاری به بیان افکار و احساسات خود بپردازد.

منیژه صادقی زاده در این گفت و گو افزود: بشر امروز خواه ناخواه در دنیایی انباشته از اطلاعات قرار گرفته که هر رخداد و خبری از آن در هر گوشه‌ای از جهان بلافاصله به سایر نقاط دیگر مخابره می‌شود، لذا ضرورت دارد فرد در این دریای پرتلاطم، شنا کردن در مسیر درست را بیاموزد تا بتواند به ساحل مطلوب برسد.

وی با بیان اینکه امروزه تکنولوژی‌، دروازه ورود به شاهراه‌های اطلاعاتی را در فضای مجازی گشوده است، خاطرنشان کرد: عالم مجازی عالم نامحدودی است که به مدد آن می‌توان کارهای واقعی با تأثیرات فراوان انجام داد.

این کارشناس ارشد روانشناسی با اشاره به گستره روز‌افزون اینترنت در دنیای امروز گفت: اینترنت مرزهای تازه‌ای در شکل گیری ارزش‌ها و هویت یابی پیش روی جوانان ایرانی قرار داده است.

صادقی زاده، اینترنت را از جمله مظاهر مدرن عرصه سرگرمی و زندگی برشمرد و افزود: بخش عمده‌ای از فراغت جوانان صرف گشتن در فضای اینترنت، وب گردی و گفت‌وگو در چت روم‌ها می‌شود.

وی با اشاره به برخی از ویژگی‌های فضای مجازی نظیر گمنامی و امکان پنهان نگهداشتن هویت و... تصریح کرد: گفت‌وگوی غالب در عمده این فضاهای چت روم‌، گفت‌وگوهای دوستانه جوانان ‌است که با نیت ارضای کنجکاوی، آشنایی و سرگرمی و گاه شیطنت و ماجراجویی صورت می‌گیرد.

وی افزود: انگیزه‌ها و چگونگی استفاده کاربران از چت‌های اینترنتی همچنین بیانگر تفاوت‌های جنسیتی و میل بیشتر پسران به استفاده از موقعیت جنسیتی برتر خود در اجتماع برای انتخاب سرگرمی و جستجوی روابط دوستانه و آزادانه است. ‌

وی اضافه کرد: در مجموع، گفت‌وگوهای اینترنتی عرصه جدیدی را برای گذران فراغت طیف رو به افزایشی از جوانان و شکل گیری خرده فرهنگ‌های مختلف با زمینه‌ها و علائق متنوع فراهم کرده است. اگر چه نگرش غالب به این «میدان» جدید و بهره‌مندی از آن عموماً محدود به آشنایی‌ها و گفت‌وگوهای غیرجدی، کنجکاوانه و عادتی است، با این حال برای اقلیتی مجالی را به منظور تأمل در «سیاست زندگی»، بازی با هویت و بازاندیشی در پروژه انباشت و ابراز هویت فراهم کرده است.

وی گفت: این اقلیت از پتانسیل‌های فضای مجازی برای تقویت سرمایه‌های سمبلیک و فرهنگی خود در برقراری ارتباط و تنظیم روابط با خویش و اجتماع بلافصل خویش استفاده می‌کنند. همچنین در وجه منفی، سرگرمی‌های مجازی علاقة جوانان به مشارکت اجتماعی و فعالیت‌های مدنی را با انگیزه‌های مختلف تحت الشعاع قرارمی‌دهد و ممکن است بر مهارت‌های اجتماعی آنان در تدارک فراغت‌های گروهی و تفریحات و بازی‌های غیرمجازی تأثیر منفی بگذارد.

وی همچنین ادامه داد: مجاورت طولانی با فضای مجازی می‌تواند به فرهنگ پذیری یک طرفه و تأثیرپذیری افراطی از هنجارها و ارزش‌ها در عرصه‌های مختلف ارتباطی و اجتماعی انجامیده و با تقویت جهان وطنی تعلقات ملی و سنتی کاربران را تحت تاثیر قرار دهد.

این کارشناس با بیان اینکه زندگی در اینگونه فضاهای مجازی می‌تواند تاثیرات مثبت و منفی مختلفی بر «سبک زندگی» کاربران داشته باشد، یادآوری کرد: فرصت‌های آموزشی‌، اقتصادی و... از جمله نقاط مثبت این فضاها است اما حضور در این دنیاها می‌تواند آسیب پذیری های اجتماعی و خانوادگی را نیز به همراه داشته باشد.

وی گفت: در جامعه ما یکی از مهم‌ترین چالش‌های فرارو‌، تضادهای فرهنگی جامعه‌ با این ابزارها و دستاوردهای حاصل از آنها‌ست که بعلت عدم برنامه ریزی‌، این تضادها به شکل برجسته‌تری نمایان و آسیب بیشتری را متوجه جامعه می‌کنند.

صادقی زاده با اشاره به اینکه یکی راه‌هایی که نوجوانان‌ هویت فردی خود را تثبیت می‌کنند، مهارت‌های ناشی از استفاده از تکنولوژی‌های مدرن است، افزود: یکی از ویژگی‌های جذاب اینترنت از منظر نوجوانان این است که هیچ ممنوعیتی در رابطه با اطلاعات وجود ندارد، چراکه فضای مجازی خیلی کم توسط حکومت، مدرسه، والدین و بطور کلی بزرگسالان کنترل می‌شود.

‌وی در پاسخ به پرسشی در خصوص چرایی گرایش بالای ایرانیان از فضای مجازی گفت: در جامعه ما افراد آنچه را که می‌خواهند نمی‌توانند در محیط‌های واقعی و طبیعی به دست آورند، یعنی نمی‌توانند به راحتی خودافشاگری داشته باشند و از افکار و احساسات‌ شان صحبت کنند، چرا که نقد و قضاوت‌ها آنقدر در جامعه ما زیاد است که شخص سعی می‌کند از طریق این شبکه‌ها به بیان افکار و احساسات خود بپردازد. البته باید توجه کرد که هر چه در فضای مجازی هست نباید به آن اطمینان کرد، چرا که گاهی برخی با اسم‌های مستعار وارد این شبکه‌ها می‌شوند و سعی می‌کنند خود را بهتر از آنچه هستند عرضه کنند.‌

وی ادامه داد: همچنین جذابیت‌های جنسی زودگذر، پرکردن خلاشکست عشقی، چشم و هم چشمی برای فعالیت در فضای مجازی، ماجراجویی و یافتن احساس قدرتمندی و عزت نفس کاذب نیز از دیگر دلایل گرایش نوجوانان و جوانان به سمت فضاهای مجازی است.

این کارشناس ارشد روانشناسی با اشاره به این که خودباوری ضعیف در نوجوانان و عدم توجه به نیازهای عاطفی و احساسی در سنین بلوغ از سوی خانواده، زمینه گرایش آن‌ها را به سوی جذب چنین فضاهایی فراهم می‌کند، افزود: بهتر است که‌ اولیاء و مربیان آموزشی‌، این اجازه را به نوجوان بدهند که با توانمندی‌هایی که دارند، به موقعیت‌های مناسب و صحیحی دست یابند و این احساس "من می‌توانم خوب باشم" را در خود ببینند، اعتماد به نفس و باور جوان و نوجوان از خودش در سطح بسیار خوبی قرار می‌گیرد و اگر نوجوانی خود را باور داشته باشد و ارزش خاصی برای خود قائل باشد، کمتر تحت تأثیر دیگران، عوامل بیرونی و فضای مجازی قرار می‌گیرد.»

وی خاطرنشان کرد: همچنین کنترل و نظارت بجا و سنجیده توام با احترام متقابل و آگاهی سازی از اثرات سوء ارتباط با افراد ناسالم با ذکر ویژگی‌های افراد سودجو‌، بخصوص در سنین حساس نوجوانی به ویژه دختران توسط والدین و اولیاء مدرسه بخصوص مشاورین تا حد زیادی می‌تواند در گرایش آنان و استفاده درست و مثبت از شبکه‌های ارتباطی مجازی تاثیر‌گذار باشد.

منبع: ایسنا