25 آبان، درگذشت ستار خان، سردار ملی

هجری شمسی

25 آبان 1293

ستارخان ـ سردار ملی ـ در تهران درگذشت.

25 آبان 1334

حسین علاء نخست‌وزیر توسط یکی از اعضاء فدائیان اسلام به نام علی ذوالقدر مورد سوء قصد قرار گرفت و مجروح شد.

25 آبان 1366

دکتر مظفر بقائی در تهران درگذشت.

25 آبان 1347

محمد حسین بیوک رهی معیری شاعر و غزلسرای پرآوازه ایرانی درگذشت. او در سروده هایش «رهی» تخلص می کرد. وی در ساختن تصانیف نیز ذوق و مهارت بسیار داشت. آثار او بیشتر در قالب غزل و قطعات انتقادی و تصنیف است. اشعار فکاهی نیز با امضا مستعار زاغچه و شاه پریون در نشریات منتشر می کرد. از رهی معیری سه کتاب به نام های سایه عمر، شعر آزاده و جاودانه منتشر شده است. رهی معیری در مقبره ظهیرالاسلام در تهران به خاک سپرده شد.

25آبان 1377

آیت الله علامه محمد تقی جعفری فیلسوف شهیر ایران و از اندیشمندان بزرگ جهان اسلام درگذشت. علامه جعفری به مقامات علمی و معنوی والایی نائل شد و تدریس را آغاز کرد. وی همزمان با تدریس، تحقیقات بسیار ارزنده ای انجام داد و آثار ارزشمند بر جای گذاشت که از آن جمله از نفد و تحلیل مثنوی معنوی، شرح نهج البلاغه را می توان نام برد. آیت الله علامه جعفری بیش از هفتاد جلسه گفتگو با شخصیت های متفکر بین المللی چون روژه گارودی، پروفسور عبدالاسلام و برتراند راسل داشت. برخی از آثار ایشان از مهم ترین منابعه درباره هنر از دیدگاه فلسفه و حکمت اسلامی است.

هجری قمری

25 محرم 354

ابوعلی حسن بن حسن بن هیثم ابن هیثَم در سال 354 قمری به دنیا آمد. وی فیزیکدان بود و توصیفات او درباره‏ی چشم انسان، مخاط خارجی، قرنیه، شبکیّه و عنبیّه قابل توجه است. ابن هثیم تألیفاتی درباره‏ی هیأت، هندسه‏ی کائنات جَو، منطق، حساب، طبّ و تشریح دارد. اختراع ذره‏بین نیز از اوست. وی در دوره‏ی خلیفه‏ی فاطمی مصر به نام الحاکم باللَّه زندگی می‏کرد که از ترس این خلیفه، خود را به دیوانگی زد و پس از مرگ الحاکم، اظهار عقل نمود. ابن هیثم در دوران شکوفایی علوم در تمدن اسلامی می‏زیست و از میراث علمی عظیمی که به دست دانشمندان برجسته‏ی مسلمان شرح و بسط داده شده بود، بهره‏ های بسیاری برد. مهم‏ترین کتاب ابن هیثم "المَناظر" نام دارد که این اثر مورد استفاده کُپلر ستاره‏شناس آلمانی نیز قرار گرفته است. ابن هیثم در سال 430 ق در 76 سالگی در قاهره درگذشت.

22 محرم 460

شیخ طوسی عالم شیعه و مؤسّس حوزه‏ علمیه ‏ نجف اشرف درگذشت. شیخ ابوجعفر محمد بن الحسن طوسی معروف به شیخُ الطّائفه از ستارگان درخشان جهان اسلام در سال 385 قمری در خراسان به دنیا آمد. در سال 408 قمری یعنی 23 سالگی به بغداد که مرکز بزرگ علوم و فرهنگ اسلامیِ آن زمان بود مهاجرت نمود و تا پایان عمر در عراق ماند. وی مدت پنج سال ازمحضر درس شیخ مفید مستفیض شد و 23 سال هم از خدمت سیدمرتضی شاگرد ارزشمند شیخ مفید بهره‏مند گشت. شیخ طوسی پس از استادش سید مرتضی، ریاست علمی و فتوایی شیعه را بر عهده گرفت و به علت یک سلسله آشوب‏های به وجود آمده از سوی مخالفان، خانه و کتابخانه‏اش به تاراج رفت. شیخ که خانه، کتاب‏ها و دست‏نوشته‏های خود را در بغداد از دست داده بود، به نجف اشرف مهاجرت کرد. او حوزه‏ی علمی جدیدی را در آنجا به وجود آورد و پایه‏های استوار این مرکز بزرگ را بنا گذاشت به طوری که پس از گذشت هزار سال از آن تاریخ، هنوز اصالت علمی خود را حفظ کرده و دیگر مراکز اسلامی را تغذیه‏ی فرهنگی می‏کند. شیخ طوسی فقه را با نگارش کتاب "المَبسوُط" وارد مرحله‏ای جدید نمود، ولی دو اثر بسیار مهم ایشان با نام "تَهذیب" و "اِستِبصار" در کنار کتاب "کافی از کلینی" و "من لایَحضُرُه الفَقیه از شیخ صدوق" کتب چهارگانه‏ی حدیث شیعه را تشکیل می‏دهند. شمار آثار شیخ طوسی به بیش از 50 جلد می‏رسد که التِبْیان فی تفسیر القرآن در 10 جلد، تَلْخیصُ الشّافی، کتابُ الابْواب و... از آن جمله‏اند. گذشته از آثار گرانبها و ارزشمند علمی، دانشوران بزرگی در حوزه‏ی درسی شیخ طوسی پرورش یافتند که شمار آنان را افزون از سیصد دانشمند مجتهد نوشته‏اند. شیخ طوسی سرانجام در محرم سال 460 قمری در 76 سالگی رخ در نقاب خاک کشید و در نجف اشرف به خاک سپرده شد.

میلادی

در شانزدهم نوامبر سال 1804 میلادی، یکی از مهم ترین قراردادهای نظامی – سیاسی قرن نوزدهم میلادی بین دو امپراتوری روسیه و پروس امضا شد. هدف از امضای این قرارداد مقابله با گسترش نفوذ و قدرت نظامی ناپلئون بناپارت امپراتور فرانسه بود. بر اساس این قرارداد پروس متعهد شد هنگام حمله احتمالی ناپلئون به روسیه دویست هزار سرباز برای کمک به روسیه بفرستد. در نخستین حمله ناپلئون به روسیه فرانسوی ها پیروز شدند و پروس هم نتوانست به متحدش روسیه کمک کند.