بلیکس: ایران حق دارد به دنبال خودکفایی باشد

بلیکس در این هشت توصیه که بی.بی.سی منتشر کرده، با تاکید بر این‌که باید تلاش شود تا در مورد میزانی از غنی‌سازی که ایران به آن ادامه خواهد داد، تفاهمی عملی حاصل شود، گفته است: تفاهم متقابل در مورد این نکته و پیاده‌سازی قابل راستی‌آزمایی آن خواهد توانست تا حد زیادی از نگرانی‌ها بکاهد.

وی با تاکید بر این‌که ایران حق دارد به دنبال حدی از خودکفایی باشد، تاکید کرده است: با توجه به دشواری‌هایی که ایران در دهه ۱۹۸۰ برای خرید سوخت هسته‌ای برای رآکتور تهران با آنها مواجه بود و شرایطی که این کشور متحمل شده، همه باید بپذیرند که ایران طبیعتا و به طور مشروع حق دارد دنبال حدی از خودکفایی باشد.

مدیرکل پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی افزوده است: کشورهایی که اکنون قابل اعتماد بودن تعهدات گازی روسیه در قبال اوکراین و اروپا را زیر سوال می‌برند، در موضعی نیستند که تلاش ایران برای تامین سوخت اورانیوم رآکتور نیروگاه‌هایش را به چالش بکشند و ادعا کنند که این کشور باید به تعهدات فعلی یا آینده روسیه برای تامین سوخت متکی باشد.

وی افزوده است: هرگونه ادعایی در مورد این‌که ایران باید از به‌کارگیری انواع جدیدتر سانتریفیوژها خودداری کرده و خود را به استفاده از انواع قدیمی‌تر و کم‌بازده‌تر این دستگاه‌ها محدود کند، ادعایی غیرعقلایی است. این حرف که در رآکتورهای جدیدی که ایران ممکن است بسازد، باید از فناوری قدیمی استفاده شود هم به همان اندازه غیرمنطقی است.

بلیکس، درخواست توقف غنی‌سازی در ایران را افراطی خوانده و تاکید کرده است: در یکی از عبارات مهم توافق ژنو به یک «برنامه غنی‌سازی با پارامترهایی که مورد توافق دو طرف و سازگار با نیازهای عملی باشد» اشاره شده است. با توجه به این‌که در مقدمه طرح از برنامه غنی‌سازی نام برده شده است، هرگونه موضعگیری که بر توقف عملی کامل غنی‌سازی مبتنی باشد، می‌تواند زیاده از حد و افراطی قلمداد شود. در عوض اگر در پیشنهادی دامنه غنی‌سازی بسیار فراتر از نیازهای عملی معقول پیش‌بینی شود، این هم فراتر از حد خواهد بود.

وی در توصیه بعدی با تاکید بر این‌که نباید در گفت‌وگوها موضوع جدیدی مطرح شود، افزود: تا زمانی که توافقی جامع به دست نیامده، مطرح کردن مسائل و خواسته‌های تازه از جمله در زمینه مسائل مربوط به موشک‌ها، کار مناسبی به نظر نمی‌رسد.

وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با بیان این‌که بدون قبول خواسته غربی‌ها مبنی بر شفافیت بیشتر و عملی شدن نظارت موثر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در سطح بین‌المللی اعتماد ایجاد نخواهد شد، گفته که به معاهده پادمان‌ها باید نه به چشم امری تحمیلی، بلکه به‌عنوان خدماتی بین‌المللی نگاه شود. وی البته تاکید کرده است هیچ کشوری که واقعا بر قلمروش مسلط باشد، زیر بار بازرسی‌های سفت و سختی نظیر آنچه در سال ۲۰۰۲ در قطعنامه ۱۴۴۱ شورای امنیت از عراق خواسته شد، نخواهد رفت.

بلیکس در توصیه بعدی با تاکید بر این‌که ایران و 1+5 باید نگرانی‌های همدیگر را جدی بگیرند، گفته: پیش از این بعضی کارشناسان هسته‌ای ایران به‌ قتل رسیده‌اند. چنین اقداماتی بحق باعث انزجار خواهد شد و می‌تواند جلوی گفت‌وگوهای بیشتر را بگیرد.

افشای تلاش‌های چشمگیر بیرونی برای بی‌ثبات کردن ایران و فراهم کردن زمینه تغییر حکومت این کشور می‌تواند به این تردیدها دامن بزند که گفت‌وگوهای هسته‌ای با حسن نیت دنبال نمی‌شده و هدف از آن رسیدن به یک راه‌حل نبوده است.

در مقابل، فاش شدن وجود هرگونه تاسیسات هسته‌ای اعلام نشده در ایران، ادعای ایران در مورد تمایلش به تنش‌زدایی و خلع سلاح را با تردید مواجه می‌کند.

وی در توصیه دیگری با توجه به تجربیاتش تاکید کرده که هیچ‌یک از طرفین گفت‌وگوها نباید یکدیگر را تحقیر کنند.

وی در هشتمین توصیه هم تاکید کرده است: در زمانی که انتظار داریم همه طرف‌های مذاکره‌کننده در مسیر یافتن راه‌حل از خود انعطاف نشان دهند، کسی نباید درباره طرح‌های جایگزین در صورت شکست گفت‌وگوها صحبت کند. فکر می‌کنم اکثریت بزرگی از دولت‌ها و ملت‌ها با این ایده موافقند که تهدید به توسل به‌زور یا استفاده عملی از آن باید کلا کنار گذاشته شود. شورای امنیت مجوز انجام چنین اقدامی را صادر نخواهد کرد و مجمع عمومی سازمان ملل هم آن را محکوم خواهد کرد.