سراب درمان قطعی دیابت

آیا واقعا جراحی متابولیک انقلابی در رشته پزشکی محسوب می‌شود و هر نوع دیابتی را درمان می‌کند؟ اصلا این جراحی چگونه انجام می‌شود و چقدر با واقعیت همخوانی دارد؟ با ما همراه باشید.

به طور کلی دیابت به افزایش قند خون گفته می‌شود که شایع‌ترین بیماری متابولیک انسان است و دو نوع یا تیپ متفاوت دارد. دیابت نوع یک که بسیار پرسر و صدا ست و با علائمی مانند تکرر ادرار، پرنوشی و کاهش وزن خودش را نشان می‌دهد و دیابت نوع 2 که تقریبا بی‌سر و صدا می‌آید و فرد را گرفتار می‌کند. دکتر محمدرضا مهاجر تهرانی، فوق‌تخصص غدد و متابولیسم و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: 10 درصد بیماران دیابتی به دیابت نوع یک مبتلا هستند و 90 درصد دیابت نوع 2 دارند.

در حالت عادی، لوزالمعده برای تنظیم سطح قند خون، هورمونی به نام انسولین ترشح می‌کند. بیماران مبتلا به دیابت نوع یک با اختلال عملکرد لوزالمعده و منع ترشح انسولین در بدن مواجه هستند. این در حالی است که معمولا در بدن بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 انسولین ترشح می‌شود، اما مقاومت به انسولین در بدن آنها وجود دارد و بدن چنین افرادی به انسولین ترشح‌شده پاسخ نمی‌دهد. البته تا سال 1920 میلادی و پیش از ساخت انسولین بیماران مبتلا به دیابت نوع یک جا‌نشان را از دست می‌دادند، اما این روزها بیماران زندگی عادی البته وابسته به انسولین دارند و با مصرف آن به صورت قلم انسولین، پمپ انسولین و... تحت درمان همیشگی قرار می‌گیرند.

دیابت نوع 2 قابل پیشگیری است

به گفته دکتر مهاجر تهرانی، دیابت نوع 2 معمولا به دلیل افزایش وزن ناشی از زندگی شهرنشینی، مصرف فست‌فودها و نداشتن فعالیت فیزیکی ایجاد می‌شود و مقاومت به انسولین زمینه افزایش قند خون را فراهم می‌کند. این نوع دیابت بر خلاف نوع یک با کنترل وزن، افزایش فعالیت روزانه و پیروی از یک رژیم غذایی سالم قابل پیشگیری است و با مصرف دارو هم براحتی کنترل می‌شود؛ هر چند ممکن است در مراحل انتهایی بیماری، ترشح انسولین از لوزالمعده کاهش پیدا کند و بیمار نیاز به مصرف انسولین داشته باشد. از طرفی، نقش ژنتیک و سن را در بروز دیابت نباید نادیده گرفت؛ دیابت نوع یک در سنین پایین دیده می‌شود اما نوع 2 در هر سنی قابل مشاهده است. برای تشخیص بیماری نوع 2 که معمولا علامت ندارد توصیه می‌شود افراد از چهل و پنج سالگی، سالی یکبار با مراجعه به آزمایشگاه قند خونشان را به صورت ناشتا چک کنند. این فوق‌تخصص غدد و متابولیسم ادامه می‌دهد: قند خون طبیعی کمتر از 100 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است و در صورتی که قند خون ناشتا در فردی بالاتر از 126 باشد و این عدد در یک روز دیگر هم تکرار شود، تشخیص دیابت قطعی است. همچنین اگر قند خون رندوم بدون توجه به مصرف غذا بالاتر از 200 (حتی در یک نوبت) باشد باز هم فرد به دیابت مبتلا ست و باید تحت درمان قرار بگیرد. بتازگی شاخصی به نام هموگلوبین ای.ال.سی هم برای تشخیص بیماری استفاده می‌شود و تا حد زیادی کمک‌کننده است. البته در صورتی که بستگان درجه اولتان دیابت دارند یا این‌که چاق هستید برای پیشگیری یا تشخیص زودرس بیماری باید زودتر از چهل و پنج سالگی برای اندازه‌گیری قند خون مراجعه کنید؛ زیرا در معرض خطر هستید و احتمال این‌که به دیابت نوع 2 مبتلا شوید بیشتر از افرادی است که زمینه ارثی ندارند.

از دیابت نوع 1.5 چه می‌دانید؟

به گفته دکتر مهاجر تهرانی، یک نوع نادر دیابت به نام دیابت نوع 1.5 هم وجود دارد که در سنین بیست تا سی سالگی بروز می‌کند. در اوایل، دیابت با درمان خوراکی قابل کنترل است، اما بیماری سریع و در عرض چند سال به سمت دیابت نوع یک می‌رود و بیمار باید انسولین مصرف کند.

گول تبلیغات ماهواره‌ای را نخورید

این فوق‌تخصص غدد و متابولیسم معتقد است کاهش وزن و ورزش روزانه علاوه بر داروهای خوراکی درمان اصلی دیابت نوع دو و تزریق انسولین درمان دیابت نوع یک محسوب می‌شود و در موارد نادری، بیمار برای کنترل بیماری به جراحی نیاز دارد. در واقع جراحی متابولیک درمان جدیدی نیست که بتازگی در ماهواره‌ها پرسروصدا شده و مدام بین دیابتی‌ها مطرح می‌شود. این جراحی قبلا هم در کشور ما انجام می‌شده و هم‌اکنون هم انجام می‌شود، اما شرایط خاص خود را دارد؛ این‌که مخصوص بیماران دیابتی نوع 2 و بسیار چاق است، در بیماران نوع یک هیچ تاثیری ندارد و در بیماران نوع دو که چاق نیستند هم معمولا تاثیر چندانی ندارد و اصلا توصیه به جراحی نمی‌شود.

با این جراحی سنگین که نوعی بای‌پس روده محسوب می‌شود، جراح مسیر جذب غذا را منحرف می‌کند و به این ترتیب با کم‌شدن وزن، مقاومت بدن به انسولین هم کاهش می‌یابد و دیابت نوع 2 قابل کنترل خواهد بود، اما این موضوع که جراحی متابولیک درمان قطعی انواع دیابت محسوب می‌شود، مصداقی از کلاهبرداری و سودجویی است و هموطنان نباید گول این تبلیغات ماهواره‌ای را بخورند.

جراحی، فقط مخصوص افراد خیلی چاق

رئیس انجمن دیابت ایران نیز در واکنش به تبلیغات شبکه‌های ماهواره‌ای مبنی بر درمان قطعی دیابت از طریق جراحی متابولیک، ضمن فریبنده‌خواندن تبلیغات مدعی درمان دیابت با جراحی می‌گوید: انجمن دیابت ایران نیز مانند دیگر مراکز فعال دنیا این روش را توصیه نمی‌کند، مگر آن‌که چاقی مفرط علت بروز دیابت باشد. دکتر اسدالله رجب ادامه می‌دهد: دیابت نوع یک جنبه ژنتیکی و ارثی داشته و قابل درمان نیست، اما می‌توان با تغییر در شیوه زندگی از جمله اصلاح سبک غذایی و فعالیت جسمی مناسب بیماری را کنترل کرد.

تنها در BMI (شاخص توده بدنی) که از طریق تقسیم وزن فرد بر حسب کیلوگرم بر مجذور قدش برحسب متر به دست می‌آید) بالاتر از 40 که راه حلی غیر از جراحی برای کاهش وزن فرد وجود ندارد، می‌توان با جراحی به درمان چاقی مفرط و در نهایت سایر بیماری‌های مرتبط با چاقی فرد کمک کرد، چون اگر وزن فرد کاهش نیابد قند خون نیز کنترل نخواهد شد، اما با این کار نیز نمی‌توان بیماری را به طور کامل درمان کرد. از طرف دیگر امکان چاق‌شدن مجدد فرد نیز وجود دارد. همچنین عوارض جراحی متابولیک شامل کاهش ویتامین‌ها و مواد مغذی، سوء‌جذب، انسداد، افت قند خون و... را نباید نادیده گرفت. حتی در صورت توصیه متخصص و لزوم انجام جراحی، هزینه 140میلیونی این عمل در کشور ترکیه در ایران می‌تواند حتی کمتر از 15میلیون باشد.

درمان دیابت با جراحی متابولیک واقعیت ندارد

دکتر حسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت نیز در این باره به باشگاه خبرنگاران جوان می‌گوید: به دلیل این‌که بخش عمده‌ای از درآمد کشور ترکیه از توریسم درمانی است، بنابراین واضح است در مورد خدماتی که در کشورشان اقبال ندارد سعی می‌کنند با تبلیغ کسانی را که ساده‌لوح هستند برای استفاده از این خدمات و کسب درآمد بیشتر برای کشور جذب کنند. بدون شک تاکنون درمان قطعی برای دیابت ابداع نشده و درمان دیابت با جراحی متابولیک واقعیت ندارد و مردم فریب این تبلیغات را نخورند. همچنین هیچ پزشک ماهری اقدام به تبلیغات نمی‌کند و در واقع تبلیغ یک پزشک، رضایت بیمار و کاری است که انجام می‌دهد.

پریسا اصولی‌ /‌ گروه سلامت