وعده‌های فریبنده برای خالی کردن جیب مردم

با کمی دقت در گفته‌های اشخاصی که وعده وام، خودرو و مسکن می‌دهند، می‌توانید متوجه شوید حرف‌های آنها تا چه حد درست است و چقدر وعده‌های توخالی می‌دهند. سال‌هاست کلاهبرداران از مثلث وام، خانه و خودرو نهایت سوء‌استفاده را می‌کنند و از این طریق مبالغ میلیونی به جیب می‌زنند.

مریم ـ ج زنی تهرانی است که طعمه یکی از این کلاهبرداران شده و پرونده‌اش در دادسرای عمومی تهران در جریان است.

او می‌گوید: یک روز وقتی داشتم با دوستم درددل می‌کردم و می‌گفتم از نظر مالی در مضیقه هستم، به من گفت کسی را می‌شناسد که می‌تواند برایم وام خوداشتغالی بگیرد. او مرا با آن شخص آشنا کرد و مرد کلاهبردار که البته آن زمان نمی‌دانستم چه نقشه‌ای در سر دارد، گفت می‌تواند برایم ظرف یک ماه وام تهیه کند. از وعده او خیلی خوشحال شدم اگر این پول به دستم می‌رسید می‌توانستم کاری را شروع و مشکلاتم را حل کنم. به همین دلیل به آن مرد اعتماد کردم و وقتی او گفت دو میلیون تومان به عنوان دستمزد برای تهیه وام می‌خواهد، این مبلغ را تهیه و به او پرداخت کردم. بعد از آن منتظر ماندم تا موعد وام برسد اما هیچ خبری نشد و آن شخص هم، دیگر به تلفن‌های من جواب نمی‌داد بعد از آن بود که متوجه شدم کل این ماجرا کلاهبرداری بوده و من فریب خورده‌ام.

یکی از ادعاهای رایج در میان کلاهبردارانی که وعده وام می‌دهند، این است که شخصی صاحب نفوذ هستند و با کمک آشنایان خود می‌توانند کارهای اداری و امور مختلف را بدون طی مراحل قانونی انجام دهند. این دسته از افراد برای این‌که اعتماد مخاطب خود را جلب کنند، ظاهری موجه و آراسته و لحنی مطمئن دارند و حتی گاه با ظاهرسازی این طور وانمود می‌کنند که در حال مکالمه با اشخاص مهم و مسئول هستند.

سمیرا ـ ب یکی دیگر از فریب‌خوردگان است. او که شکایتش در پلیس آگاهی تهران رسیدگی شده است ، می‌گوید: به‌عنوان مسافر سوار خودرویی شدم. راننده که مردی جوان بود، سر صحبت را باز کرد و گفت یکی از بستگان نزدیکش رئیس یکی از شعب بانکی است و می‌تواند برای متقاضیان بین 10 تا 20میلیون‌ تومان وام تهیه کند.وقتی درباره شرایط دریافت وام پرسیدم، توضیح داد در حالت عادی متقاضی باید مبلغی را به مدت شش ماه به عنوان سپرده در بانک بگذارد و بعد از آن نوبت وام می‌رسد اما او می‌تواند با کمک فامیلش وام را یک هفته‌ای تهیه کند. من به دلیل مشکل مالی که داشتم، از راننده خواهش کردم به من کمک کند و او هم قبول کرد و قرار شد من مبلغ پنج میلیون تومان تهیه کنم و آن را به مدت یک هفته در بانک سپرده‌گذاری کنم و سپس وام بگیرم. این مبلغ را تهیه کردم اما روزی که با راننده قرار داشتم تا با هم به بانک برویم، او پول‌هایم را سرقت کرد.

یکی از نکاتی که شهروندان باید به آن توجه داشته باشند، این است که هر درخواست اداری باید روال معمول خودش راطی کند و اگر کسی وعده داد می‌تواند خارج از این روال اقدامی انجام بدهد، باید نسبت به صحت ادعای او شک کرد، چرا که حتی اگر فرد پیشنهادکننده کلاهبردار نباشد، باز هم اقدام صورت گرفته غیرقانونی است و می‌تواند مشکلاتی در پی داشته باشد.

کلاهبرداران برای آن‌که اقدامات خود را موجه جلوه دهند، علاوه بر تکیه بر ظاهر آراسته و ادبیات مناسب از روش‌های دیگری نیز بهره می‌برند.یکی از این روش‌ها، تبلیغات است.

میثم ـ ب ـ مالباخته ـ که حدود دو هفته قبل شکایتش را مطرح کرد می‌گوید: من برای این‌که بتوانم وام بگیرم، در روزنامه‌ها دنبال آگهی مناسب می‌گشتم و از این طریق با یک شرکت آشنا شدم و به آنجا رفتم. در شرکت همه چیز مرتب و منظم بود و اصلا به نظر نمی‌رسید موضوع کلاهبرداری باشد. فکر نمی‌کردم کسی که قصد کلاهبرداری دارد آگهی منتشر کند. من مدارکم را به همراه مبلغی به عنوان کارمزد به مدیر شرکت دادم اما وقتی برای دریافت وام به آنجا رفتم، فهمیدم شرکت تعطیل و دفتر تخلیه شده است.

یکی دیگر از ترفندهای شیادان، دادن وعده فروش مسکن به قیمت ارزان است. سرهنگ بیدمشکی، رئیس پلیس آگاهی خراسان‌رضوی درباره یکی از این پرونده‌ها توضیح می‌دهد: مردی شکایتی را مطرح کرد مبنی بر این‌که یک واحد آپارتمان پیش‌خرید کرده اما فروشنده به وعده خود عمل نکرده و احداث ساختمان پیشرفتی نداشته است. در جریان تحقیقات 11 نفر دیگر علیه این متهم شکایت کردند و در نهایت معلوم شد متهم فقط اجازه داشته دو طبقه بسازد اما 11 واحد را پیش‌فروش و از این طریق حدود یک میلیارد تومان کلاهبرداری کرده است.

مهرداد ـ م مردی مالباخته است که نحوه وقوع کلاهبرداری را این طور شرح می‌دهد: از طریق یکی از دوستانم با مردی آشنا شدم که قصد داشت واحدهای آپارتمانی‌اش را پیش‌فروش کند. من وقتی دیدم قیمت و شرایط مناسب است، یک واحد را خریدم اما بعد از حدود یک سال فهمیدم آن فرد شیاد است و همان واحد مرا به چند نفر دیگر هم فروخته است. به همین دلیل شکایت کردم اما روال رسیدگی به پرونده طولانی است و من تمام پس‌اندازم را از دست داده‌ام.

یکی دیگر از ترفندهای کلاهبرداران این است که بنگاه مسکن راه می‌اندازند. آنها برای این کار هیچ مجوزی ندارند و در واقع بنگاه آنها صوری است اما با استفاده از آن، اعتماد مالباختگان را جلب می‌کنند. در این روش، شیادان مغازه‌ای را با مبلغ رهن پایین و کرایه بالا اجاره می‌کنند و سپس نقشه خود را پیش می‌برند. محمود کیاسری که سال‌ها در زمینه مشاوره املاک فعالیت کرده است، می‌گوید: در گذشته کلاهبرداری تحت عنوان پیش‌فروش زیاد انجام می‌شد حتی ما شاهد بودیم گاه واحد آماده تحویل همزمان به چند نفر فروخته می‌شد اما با اقدامات خوبی که صورت گرفته، آمار این کلاهبرداری‌ها کاهش یافته است. هر شخصی که قصد دارد خانه‌ای را بخرد، درصورت مراجعه به مشاوران قانونی می‌تواند انجام معامله را در سیستم به ثبت برساند و کد رهگیری دریافت کند. وقتی مشخصات واحدی ثبت و کد رهگیری صادر شد، دیگر امکان فروش مجدد آن وجود ندارد. خریداران مسکن می‌توانند بعد از دریافت کد رهگیری نسبت به صحت معامله مطمئن شوند. افراد می‌توانند با مراجعه به سامانه معاملات املاک و مستغلات کشور کد رهگیری و کدملی طرف معامله را وارد کنند تا مطمئن شوند این معامله به ثبت رسیده است.

وی ادامه می‌دهد: مشکل بعدی، بنگاه‌های صوری است. شهروندان باید توجه داشته باشند هر بنگاه کد مخصوص به خودش را دارد و آنها می‌توانند باز هم با مراجعه به سامانه معاملات املاک و مستغلات کشور، کد و نشانی بنگاه را وارد کنند تا بفهمند آن واحد صنفی مجوز فعالیت دارد یا خیر؟ با وجود همه این اقداماتی که انجام شده است، باز هم برخی اوقات کلاهبرداری‌هایی انجام می‌شود این اتفاقات معمولا بیشتر به معامله‌هایی مربوط است که خارج از روال صحیح انجام می‌شود به همین دلیل شهروندان باید حتما برای چنین معامله‌هایی از مشاوران معتبر کمک بگیرند.

کلاهبرداری با وعده فروش خودروی ارزان‌قیمت راحت‌تر از ترفند فروش مسکن انجام می‌شود.

علی ـ س متهمی است که دو هفته قبل توسط کارآگاهان پلیس آگاهی تهران دستگیر شده است. او درباره شگردش برای اغفال مالباختگان توضیح می‌دهد: پشت پرایدم کاغذی چسبانده و برای فروش آن آگهی داده بودم. وقتی مشتری سراغم می‌آمد، می‌گفتم خودرو را در مزایده ارزان خریده‌ام و به همین دلیل آن را دو میلیون تومان زیر قیمت بازار می‌دهم و برای این‌که کسی شک نکند، خودم را مهندس معرفی می‌کردم. بعضی وقت‌ها هم بی‌سیمی قلابی را نشان می‌دادم. با این ترفندها اعتماد مالباخته را جلب می‌کردم و با او برای رفتن به محضر قرار می‌گذاشتم البته از آنها می‌خواستم حتما پول نقد همراه بیاورند بعد در محضر به بهانه‌ای خودم را از دست مالباخته خلاص و با پول‌ها و خودرو فرار می‌کردم.این دسته از کلاهبرداران چون ردپایی از خود بجا نمی‌گذارند و از هویت و عنوان‌های جعلی استفاده می‌کنند می‌توانند تا مدتی خود را از دید قانون پنهان نگه دارند و به کلاهبرداری‌های خود ادامه بدهند به همین دلیل مالباختگان باید هشیار باشند تا در چنین دام‌هایی گرفتار نشوند.

تبصره

قوانینی برای پیشگیری از جرم

سعید منصوری، حقوقدان

نیازی به گفتن نیست که کلاهبرداری عنوانی مجرمانه است که مجازات حبس و ردمال را به دنبال دارد اما باید توجه داشت مجازات، مربوط به اقدامات پس از وقوع جرم است حال آن‌که باید در این جهت تلاش کرد که اصولا جرم رخ ندهد یا تا حد امکان آمار آن کاهش یابد. هروقت بحث قانون مطرح می‌شود، برخی فقط به بخشی از قوانین که مربوط به مجازات است، توجه می‌کنند حال آن‌که عمده قوانین به موضوع مجازات ارتباط ندارد.

در واقع قانون تنظیم‌کننده روابط افراد در یک جامعه است و وظیفه دارد اختیارات، حقوق و وظایف شهروندان را دقیق و شفاف مشخص کند.به این ترتیب قانون می‌تواند از وقوع جرم جلوگیری کند. مجرمان بویژه کلاهبرداران همواره می‌کوشند از خلا‌ها و منفذهای قانون استفاده کنند بنابراین می‌توان با شناسایی نقاط ضعف آنها را برطرف و راه اقدامات مجرمانه را سد کرد.

گاه برای اقدامات پیشگیرانه حتما نیاز به تصویب قانون نیست و با بخشنامه و آیین‌نامه نیز می‌توان اقدامات مفیدی انجام داد. اقداماتی که درخصوص ثبت معاملات ملکی صورت گرفته، نتیجه مثبتی در پی داشته در واقع مسئولان متوجه خلا‌ها شدند و آنها را پر کردند. در زمینه‌های دیگر از جمله قوانین مربوط به ثبت شرکت‌ها و... نیز می‌توان چنین کارهای مفیدی انجام داد. (ضمیمه تپش)