طرح تعالی، مدیر متعالی و مدرسه عالی

اگر درباره مدرسه فکر کنیم، صندلی ریاست هم جای روساست و هم جای مدیران که اگر رئیس روی آن بنشیند، کارش صدور دستور و نشنیدن حرف دیگران و انتظار اطاعت از فرامین می‌شود و اگر مدیر بر آن تکیه کند، کارش جلب مشارکت همگانی و داشتن فکرهای بکر و باز کردن افق‌های تازه.

از زمان شکل‌گیری آموزش و پرورش نوین در کشور تاکنون، مدیران و روسای زیادی بر مدارس حکم رانده‌اند که البته تعداد روسا همواره از جمعیت مدیران بیشتر بوده که شاید همین برتری و نبود تعادل و تبعاتی که از آن ناشی می‌شود، سبب شده عده‌ای به فکر برهم زدن این ساختار نامتوازن بیفتند.

این گروه به دنبال ارتقای کیفیت مدیریت در مدارس هستند که تفکرات، نیازها و خواسته‌هایشان را در طرح تعالی مدیریت مدرسه نوشته‌اند.

این طرح به دنبال تربیت مدیرانی متعالی است؛ مدیرانی که به جای شمردن مشکلات و کمبودها و ربط دادن همه نواقص به بی‌پولی، برنامه‌ای استراتژیک برای اداره مدرسه دارند و برای رسیدن به اهداف از توانایی‌ همه کارکنان و البته همه دانش‌آموزان استفاده می‌کنند.

به عبارت دیگر، مدیر متعالی، مدیر کیفیت‌مدار است که از همه منابع مادی و انسانی خود برای رسیدن به اهداف مورد نظرش استفاده می‌کند. همه تلاش این مدیر به جلب رضایت دانش‌آموزان و توسعه یادگیری معطوف است و چون چنین است، تا وقتی رضایت همه دانش‌آموزان و معلمان به دست نیامده، کاری در مدرسه انجام نمی‌شود.

یک مدیر متعالی، آینده‌نگر است و ایده‌هایی برای تغییر دارد، همچنین پذیرای ایده‌های جدید است و برای دانش‌آموزان و معلمان، خوشبینی، امید و نشاط فراهم می‌کند.

به نظر مدینه فاضله می‌آید، این‌طور نیست؟ حتما برای ما که همیشه با روسا کار کرده‌ایم و اگر مدیری داشته‌ایم، با این نسخه از مدیریت فرق‌های اساسی داشته، مدیر متعالی، مطلوبی دست‌نیافتنی است، اما چون در آموزش و پرورش کشور، طرح تعالی مدیریت کیفیت‌مدار نوشته شده، حداقل انتظار، اجرای این طرح است، حتی اگر فراگیر شدن آن سال‌ها طول بکشد.

در سیستم سنتی آموزش ما، تا حد زیادی همان قوانین مکتبخانه حاکم است؛ قوانینی که می‌گفت دانش‌آموز باید مطیع باشد و امر معلم و ناظم و مدیر را مطاع بداند، اما اگر طرح تعالی مدیریت اجرا شود، رئیس مدرسه دیگر نه آن موجود اغلب هراس‌آور ‌است که در کمین گرفتن نقطه ضعف نشسته، بلکه مدیری است که برای کار در مدرسه وقت می‌گذارد، فداکاری می‌کند، دیگران را می‌بخشد اما به خود سخت می‌گیرد، روحیه مشارکت را تقویت می‌کند، دانسته‌های خود را ارتقا می‌دهد، به عقاید دیگران اهمیت می‌دهد، روحیه نوآوری و خلاقیت را در آنها بارور می‌کند و تغییرات منطقی را می‌پذیرد.

در مدرسه‌ای که مدیر آن می‌داند چه می‌خواهد و قرار است به کجا برسد، هدفش توسعه توانمندی‌ و مشارکت نیروی انسانی است. فعالیت‌های مکمل و فوق برنامه جزو برنامه‌های اوست و به مکانیزم‌های تشویق و ترغیب درونی و بیرونی اعتقاد دارد، فضا برای رشد و تعالی باز است و این‌گونه می‌شود که مدیر کیفیت‌مدار، سیستم آموزشی را متعالی کرده و مدرسه را به فضایی عالی برای رشد انسان‌ها تبدیل می‌کند.