«فاخته» را برای مخاطب کودک و بزرگسال ساختیم

محمود معظمی که کارگردانی مجموعه 30 قسمتی مردان تاریخ و 90 قسمت از مجموعه اپیزودیک «شاید برای شما هم اتفاق بیفتد» را در کارنامه دارد، این شب‌ها سریال «فاخته» را از شبکه دو در حال پخش دارد. فاخته اولین سریال ماه رمضانی است که پیش از افطار به نمایش در می‌آید. این سریال به نویسندگی علی‌اکبر محلوجیان و تهیه‌کنندگی داوود قچاق هر روز ساعت 18 از شبکه دو پخش و دو بار نیز تکرار می‌شود. عوامل این مجموعه تلاش کردند در قالب یک ملودرام خانوادگی و اجتماعی همراه با داستانک‌های جذاب، روایتگر دختری از یک خانواده فرهیخته باشند که درست اول ماه رمضان به سن تکلیف رسیده و تمام اعمال دینی بر او واجب می‌شود. در کنار این داستان، ماجراهای دیگری هم برای تک تک اعضای خانواده پیش می‌آید که داستان سریال فاخته را شکل می‌دهد. یکی از نکات مهم سریال توجه به مادربزرگ به‌عنوان بزرگ خانواده است که با کمک و همفکری او مشکلات خانواده حل و فصل می‌شود. با محمود معظمی به گفت‌وگو نشستیم تا بیشتر درباره ساخت این مجموعه بدانیم.

چطور شد در ادامه مجموعه مثل من مثل تو سریال تلویزیونی فاخته را ساختید؟ البته این بار صرفا یک سریال برای نوجوانان نساختید و بزرگ‌ترها هم سهم زیادی در این سریال دارند؟

فاخته، یک سریال ملودرام اجتماعی است و ادامه سریال مثل من مثل تو نیست. ما در این سریال با محور قرار دادن یک کودک که به سن تکلیف رسیده، شاهد اتفاقاتی هستیم که برای بزرگ‌ترهای قصه رخ می‌دهد. در واقع می‌توانم در یک جمله بگویم که بزرگ‌ترها را وارد دنیای کودکان کردیم.

بنابراین با همکاری یکدیگر تلاش کردیم دنیای جدیدی را به تصویر بکشیم که هم دیدن سریال برای کودکان و نوجوانان جذاب باشد و هم این‌که بزرگ‌ترها هم پای سریال بنشینند و ماجراهای آن را دنبال کنند. همان‌طور که اشاره کردید سریال فاخته، صرفا یک کار کودکانه نیست، بلکه سعی کردیم نگاه وسیعی به مخاطب داشته باشیم و همه اقشار در هر رده سنی از دیدن آن لذت ببرند. ما به هیچ وجه تقسیم‌بندی مخاطب نکردیم و قصه سریال فاخته به‌گونه‌ای طراحی شده تا از زوایای مختلف به موضوع نگاه کنیم. ضمن این‌که مجموعه مثل من مثل تو، اپیزودیک بود و مخاطبان در هر قسمت شاهد اتفاقاتی بودند که در مدرسه و خانه برای بچه‌ها پیش می‌آمد، اما در سریال فاخته گره‌های متنوع و متعددی قرار دادیم تا بیننده فقط شاهد ماجراهایی نباشد که برای کودکان اتفاق می‌افتد و در کنار آن اتفاقاتی را که برای بزرگ‌ترهای قصه هم می‌افتد دنبال کنند. همچنین تلاش کردم از بازیگران خوب و سرشناس استفاده کنم تا سریال فاخته به لحاظ قصه، بازی و... جذابیت‌های لازم را داشته باشد.

پس شما تلاش کردید با توجه به ماموریتی که برای شبکه دو به عنوان شبکه کودک و خانواده تعریف شده است، سریال فاخته را بسازید؟

بله، دقیقا. هدف ما این بود که افراد خانواده در کنار یکدیگر این سریال را تماشا کنند و صرفا مربوط به قشر ​ یا گروه سنی خاصی نباشد، به همین دلیل بخشی از قصه به ماجراهایی اختصاص دارد که افراد خانواده سعی می‌کنند به بهترین شکل آموزه‌های دینی و اخلاقی را به دختر خانواده که به سن تکلیف رسیده، نشان بدهند.

تا به حال سریال‌های مختلفی با محوریت کودکانی که به سن تکلیف رسیده‌اند، تولید شده است .چطور شما تصمیم گرفتید این بار از زاویه مسائل خانوادگی و اجتماعی به این موضوع نگاه کنید؟

علاقه‌مند بودم از زاویه جدید به این موضوع نگاه کنم و مخاطب فقط شاهد آموزه‌های دینی و اخلاقی به دختر خانواده نباشد. به‌عنوان مثال بیننده شاهد اتفاقاتی است که برای محسن (شهرام عبدلی) می‌افتد یا ناصر (رحیم نوروزی) رباخوار است، حتی ما تلاش کردیم شخصیت ناصر یک رباخوار متفاوت و ملموس برای مخاطبان باشد. رحیم نوروزی هم بخوبی از پس این نقش بر آمده و توانسته نقش این فرد را به شکلی به غیر از آنچه بیننده تاکنون دیده به تصویر بکشد.

در مجموع ما سعی کردیم به غیر از به تصویر کشیدن اعمال مربوط به ماه رمضان به مسائل دیگر هم بپردازیم. ضمن این‌که یک کانون گرم خانواده را نشان بدهیم. در سریال فاخته بر این مساله تاکید می‌کنیم که وقتی افراد خانواده از هم حمایت کنند به اتفاقات خوبی منجر می‌شود.

این سریال تصویرگر خانواده سنتی، ایرانی و مذهبی است و نشان می‌دهد این خانواده در برخورد با مشکلات چگونه عمل می‌کند و به چه راهکارهای مناسب و عاقلانه‌ای می‌رسند. مسائل انسانی در این سریال پر رنگ است و نشان می‌دهیم چگونه می‌توان با همبستگی بر مشکلات فائق آمد.

در این سریال منصور و محسن با این‌که برادر هستند، اما خیلی با هم فرق دارند بهتر نبود کمی شخصیت‌هایشان به هم نزدیک‌تر بود؟

من همراه داوود قچاق، تهیه‌کننده طرح اصلی فیلمنامه سریال فاخته را نوشتیم و بعد از این‌که طرح کلی آماده شد، در اختیار علی‌اکبر محلوجیان، نویسنده گذاشتیم و او شاخ و برگ‌های قصه را اضافه کرد. به هر حال این اتفاق طبیعی است که دو برادر به لحاظ روحیه، کار و... با یکدیگر تفاوت‌هایی داشته باشند. این مساله در خیلی از خانواده‌های ایرانی رخ می‌دهد. ما از ابتدا می‌خواستیم منصور (عبدالرضا اکبری) شبیه حاج عزت پدر خانواده باشد. در واقع شبیه او معتبر و با آبرو باشد. در واقع منصور مرام و مسلک حاج عزت را دارد، اما محسن مانند پدرش نیست و به قول معروف شخصیتش بالا و پایین زیاد دارد. همچنین خانجون، مادر منصور و محسن هم یک مادر ایرانی است و ثریا قاسمی هم به زیبایی این نقش را در آورد. خانجون جزو مادرهایی است که انرژی و وقت زیادی برای فرزندانش می‌گذارد و مقتدر است. البته دیگر بازیگران این سریال همچون فرخ نعمتی، فریبا نادری، نگین معتضدی، متین ستوده و... هم خیلی خوب نقش‌هایشان را بازی کردند.

فکر می‌کنم چید​‌مان بازیگران در این سریال به‌درستی انجام شده است. ضمن این‌که باید به این مساله توجه کنید که ما بر خلاف دیگر آثار ماه رمضان با بودجه کم این سریال را می‌سازیم. می‌توان گفت با پول پراید سعی کردیم مرسدس بنز بسازیم!

اگر قرار است قیاسی هم صورت بگیرد باید شرایط بودجه هم در نظر گرفته شود و این‌که هر سریالی با چه بودجه‌ای ساخته می‌شود. بودجه سریال فاخته کم بوده و در گروه کودک و خردسال شبکه دو ساخته شده است. اما تلاش کردیم یک سریال استاندارد، شیک و با قاب‌بندی‌های درست بسازیم تا بینندگان از تماشای آن لذت ببرند. ضمن این‌که سعی نکردم با ساخت سریال فاخته التهاب و عصبانیت بیهوده به مخاطب منتقل کنم.

یعنی به نظر شما قصه نباید تعلیق داشته باشد؟

قصه باید تعلیق و گره‌های لازم را داشته باشد، اما نباید تعلیق‌های قصه به عصبی شدن تماشاگر منجر شود. ضمن این‌که چرا ما باید بی‌مورد مخاطب را ناراحت کنیم و به او اضطراب بدهیم. وقتی یکی از سکانس‌ها معمولی است، چرا باید آن را ملتهب نشان بدهیم و بیهوده بیننده را نگران کنیم.

این حرفم دلیل بر این نیست که سریال فاخته گره ندارد. ما سعی کردیم گره‌ها و تعلیق‌ها بموقع و درست در قصه جا گذاری شود. علاوه بر آن تلاش کردیم کلیشه‌های مرسوم تصویر یک فرد رباخوار را بشکنیم. به همین دلیل نوع تیپ، لباس، حرف زدن و... ناصر (رحیم نوروزی) تفاوت دارد. در مجموع همه عوامل سریال فاخته تلاش خودشان را می‌کنند​ تا اثری متفاوت به بیننده ارائه کنند.

فیلمنامه سریال فاخته کامل نوشته شده بود و بعد شما سریال را کلید زدید یا همزمان این کار انجام می‌شود؟

تصویربرداری آن را با چهار یا پنج قسمت فیلمنامه آماده، کلید زدیم و همزمان با ضبط نوشته می‌شود. تصویربرداری این سریال هنوز ادامه دارد و ما شبانه‌روز کار می‌کنیم. چنین شرایطی برای سریال تکیه بر باد هم وجود داشت و همزمان با ضبط، فیلمنامه نوشته می‌شد، چون قرار بود به ماه رمضان برسد. گرچه پخش آن به تعویق افتاد، اما این شرایط وجود داشت.

فکر نمی‌کنید شخصیت منصور خیلی مثبت است؟ چون هر آدم مثبتی هم خطاهایی در زندگی‌اش دارد؟

با نظر شما موافق هستم، اما من برای نقش منصور، عبدالرضا اکبری را انتخاب کردم و از او خواستم خیلی عمیق این نقش را بازی کند و او هم به بهترین شکل این کار را انجام داد، مثل فرامرز قریبیان که با این‌که نقش مثبت در سریال تکیه بر باد داشت، اما آن را به‌گونه‌ای بازی کرد که به دور از شعارزدگی بیننده با او ارتباط برقرار کند و او را بپذیرد.

اما بیننده در آن سریال شاهد خطاهای فرامرز قریبیان هم بود، اما در این سریال منصور این‌طور نیست.

به هر حال هر نویسنده سلیقه خودش را در نگارش قصه دارد، آنچه اهمیت دارد این است که همه تلاش کردیم سریالی استاندارد بسازیم و تا جایی که توانستم تلاش کردم شخصیت‌ها تک بعدی نباشد، چون خودم هم شخصیت‌های تک بعدی را دوست ندارم. از سوی دیگر با توجه به این‌که همزمان با پخش، تصویربرداری این سریال انجام می‌شود، سرعت کار بالاست و طبیعی است که اتفاقات کوچک رخ بدهد، اما آنچه اهمیت دارد این است که همه عوامل سریال فاخته تلاش کردند بهترین کار را برای مخاطبان ماه رمضان شبکه دو فراهم کنند.

بدون تردید کارگردانی سریال‌های مناسبتی دشواری‌های خاص خودش را دارد، چون هم باید کار را به پخش برسانند و هم این‌که باید کار به درستی انجام شود، از کارگردانی این‌گونه آثار بگویید.

کسانی باید سریال‌های مناسبتی را کارگردانی کنند که نسبت به شرایط کار آشنا باشند و بتوانند بدون خطا کار را به پخش برسانند . من حدود 90 اپیزود سریال شاید برای شما هم اتفاق بیفتد را برای شبکه تهران و سریال مردان تاریخ‌ساز را هم برای شبکه الکوثر کارگردانی کردم.

در مجموع کارهای مذهبی را دوست دارم و تجربه انجام کارهای مناسبتی را دارم و همیشه هم سعی می‌کنم تجربه‌هایم را به بهترین شکل اجرا کنم. علاوه بر آن سریال‌های مناسبتی مخاطبان زیادی دارد و فرصت خوبی است تا کارگردانان بهترین کارهایشان را ارائه کنند.

اگر نگاهی به کارنامه شما بیندازیم، شما بیشتر کارگردانی سریال‌های مناسبتی را به عهده گرفته‌اید، آیا علاقه شخصی خودتان است یا این‌که اتفاقی پیش آمده است؟

بخشی از این ماجرا اتفاقی پیش آمده است و بخشی دیگر به علاقه شخصی خودم بر می‌گردد. دوست دارم سریال‌هایی بسازم که صرفا مخاطب را سرگرم نکند، بلکه بیننده بعد از دیدن سریال به فکر وا داشته شود. در این صورت است که می‌توانیم بگوییم کار تاثیرگذاری ساختیم. (فاطمه عودباشی ‌/ جام جم)