فیبروم رحم، علل و روش‌های جدید درمان

جام جم سرا:
فیبروم رحم با افزایش خطر سرطان رحم همراه نیست ولی در مریض‌هایی که فیبروم رشد سریعی دارد و یا فیبروم آن‌ها حین یائسگی رشد کرده است، بایستی احتمال فیبروم سرطانی را در نظر داشت.

حدودا از هر ۴ خانم، ۳ خانم زمانی درطول زندگی خود دچار فیبروم می‌شود، اما اکثر آن‌ها از وجود آن بی‌اطلاع هستند. چون فیبروم‌ها اغلب منجر به هیچ علامتی نمی‌شوند. حتی پزشک شما ممکن است که فیبروم را به طور اتفاقی در حین معاینه لگن ویا سونوگرافی حاملگی کشف کند.

بطور کلی فیبرومهای رحمی بندرت احتیاج به درمان دارند. درمان طبی و روشهای جراحی می‌توانند فیبروم‌ها را کوچک نموده و یا بردارند، البته در صورتیکه فرد دچارمشکلات فیبروم شده باشد.
به طور نادر، فیبروم ممکن است که احتیاج به یک درمان فوری و اورژانسی داشته باشد، در صورتی که فرد دچار درد حاد و شدید لگن و یا خونریزی قاعدگی شدید گردد.

علائم بیماری

خونریزی شدید و یا دردناک رحمی
خونریزی طولانی مدت رحمی (۷ روز یا بیشتر)
فشار یا درد لگنی
تکرر ادراری
مشکل در تخلیه مثانه
یبوست
پشت درد یا پا درد
ترشح واژینال مزمن

به طور نادر، ممکن است که فیبروم در صورتی که جریان خون آن دچار اختلال شود، سبب ایجاد درد حاد ویا در صورتی که فیبروم پایه داشته باشد و پایه آن دچار پیچ خوردگی شود، سبب درد و تب شود.
محل فیبروم تاثیر زیادی روی علائم و نشانه‌های بیماری دارد.

فیبروم‌های زیر مخاطی: چون به سمت دیواره داخلی رحم رشد می‌کنند، گاهی اوقات مسئول خونریزی قاعدگی طولانی مدت ویا شدید هستند و یا در قابلیت باردار شدن فرد اختلال می‌توانند ایجاد کنند.

فیبروم‌های زیر سروز رحم: چون به سمت خارج رحم رشد می‌کنند، گاهی اوقات می‌توانند روی مثانه فشار وارد آورند و سبب علائم ادراری و تکرر ادرار شوند.

اگر فیبروم به سمت پشت رحم رشد کند، می‌تواند روی روده بزرگ فشار وارد آورده و یبوست ایجاد نماید و یا به اعصاب کمری فشار آورده و سبب پشت درد شود.

چه موقع باید یک دکتر را دید؟

ویزیت دکتر برای شما الزامی است اگر شما:
درد لگنی دارید که برطرف نمی‌شود
پریود‌های سنگین و درد ناک دارید
خونریزی و یا لکه بینی بین دو پریود دارید
درد هنگام نزدیکی جنسی دارید
مشکلات خالی کردن مثانه دارید
مشکلات اجابت مزاج دارید

همچنین ویزیت فوری دکتر در موارد خونریزی شدید رحمی و یا درد لگنی تیزی که ناگهانی ظاهر شده است، حتما الزامی است.

علل بیماری

فیبروم‌های رحمی از بافت عضلانی صاف رحم (می‌وم‌تر) منشا می‌گیرند. الگوی رشد فیبروم‌ها متفاوت است. بعضی از آن‌ها آهسته رشد می‌کنند و بعضی در‌‌ همان اندازه باقی می‌مانند و بعضی دیگر حتی در طول زمان جمع می‌شوند و کاهش اندازه می‌دهند.

اندازه و سایز فیبروم‌ها از بسیار کوچک که با چشم انسان قابل تشخیص نیست تا توده‌های بزرگ که می‌توانند سایز رحم را بزرگ کنند، متفاوت است. آن‌ها ممکن است یکی یا متعدد باشند. حتی در بعضی موارد نادر، ممکن است که آنقدر رحم را بزرگ کنند که تمامی شکم پر شود و به سطح قفسه سینه برسد.
دانشمندان علت فیبروم را نمی‌دانند، اما مطالعات جدید اشاره به موارد زیر دارند:

علل و فاکتور‌های ژنتیک
‌نژاد
هورمون‌های زنانگی

فیبروم‌ها کلا در افرادی که حاملگی و زایمان داشته‌اند، کمتر رخ می‌دهد. در افراد چاق، فیبروم بیشتر دیده می‌شود. قرص‌های جلوگیری از بارداری با کاهش خطر ابتلا به فیبروم همراهند.

عوارض بیماری

خطر ابتلا به کم خونی بر اثر خونریزی شدید ویا طولانی مدت رحمی
ایجاد درد شدید بر اثر پیچ خوردن و یا استحاله فیبروم
اختلال در بارور شدن فرد به دلیل انسداد و یا منحرف شدن لوله‌های رحمی

فیبروم‌های زیر مخاطی می‌توانند منجر به اختلال در کاشت تخمک بارور شده در دیواره داخلی رحم شوند و نتیجتا رشد جنین تحت تاثیر قرار می‌گیرد. در این موارد، پزشکان اغلب توصیه به برداشتن این نوع از فیبروم‌ها قبل از تلاش برای بارور شدن می‌کنند.

در اغلب اوقات، فیبروم‌ها در حاملگی احتیاج به درمان ندارند. اگر که درد‌های شکمی در سه ماهه اول و دوم بارداری پیش آید آنرا می‌توان با مسکن‌های معمولی کنترل کرد. در مورد فیبروم‌هایی که منجر به سقط مکرر جنین شوند، پزشک ممکن است که یکی از فیبروم‌ها و یا تمامی آن‌ها را بردارد.

بخصوص اگر که هیچ علت دیگری برای سقط جنین به غیر از فیبروم یافت نشودو فیبروم شکل و فرم حدود رحم را تغییر داده باشد.

تست‌های تشخیصی

فیبروم‌ها اغلب به طور اتفاقی در حین معاینه روتین لگنی یافت می‌شوند. دکتر شما ممکن است که احساس نامنظمی در شکل رحم شما کند و پیشنهاد سونوگرافی برای تشخیص فیبروم کند.
سونوگرافی: بهترین و دقیق‌ترین روش برای تشخیص فیبروم می‌باشد. در این روش بی‌درد، با کمک امواج صوتی تصاویری از رحم و تخمدان‌ها گرفته می‌شود.
امروزه یک نوع سونوگرافی بنام سونوگرافی واژینال تصاویر بسیار دقیق تری از رحم به دست می‌دهد (نسبت به روش قبلی سونوگرافی ابدومینال). سایر روش‌های تشخیصی، هیستروسکوپی و هیستروسالپنگوگرافی می‌باشند درهیستروسکوپی تحت بیهوشی عمومی یا بیحسی موضعی داخل رحم با وسیله‌ای دوربین دار رویت شده و نواحی مشکوک و غیر طبیعی نظیر پولیپ‌های آندوم‌تر رحم و یا فیبروم‌های پایه دار (پدانکوله) برداشته شده و جهت بررسی بافت‌شناسی به آزمایشگاه آسیب‌شناسی ارسال می‌شوند
گاهی اوقات سی تی اسکن ویا‌ام آر آی بسته به مورد شخص ممکن است که لازم شوند.
یک تست شمارش کامل سلول‌های خونی یا CBC برای تعیین وجود کم خونی در بیمار اغلب درخواست می‌شود.

درمان بیماری

در مورد بسیاری از افرادیکه فیبروم رحمی بدون مشکل و نشانه دارند سیاست تحت نظر گرفتن فیبروم بهترین گزینه است. بسیاری از فیبروم‌ها تمایل دارند که بعد از یائسگی کاهش اندازه داده و حتی ناپدید شوند. البته این در مورد تمامی آن‌ها صدق نمی‌کند.

دارو‌ها شامل GNRH Agonist مثل: (Lupron) دکاپپتیل یا دیفرلین: این دارو‌ها با کاهش سطح هورمون‌های زنانگی (استروژن و پروژسترون) سبب یک حالت یائسگی موقتی می‌شوند. در نتیجه پریود قطع می‌شود و فیبروم‌ها جمع می‌شوند و کم خونی فرد بهبود می‌یابد.

البته این دارو‌ها اغلب در مرحله قبل از جراحی فیبروم به منظور کاهش اندازه آن و برداشت راحت‌تر فیبروم با عمل جراحی و نیز اصلاح کم خونی قبل از عمل جراحی بکار می‌روند. از عوارض آن‌ها گرگرفتگی و پوکی استخوان در صورت مصرف طولانی مدت دارو (بیش از ۶ ماه) هستند.

قرص‌های جلوگیری خوراکی ویا قرص‌های پروژسترونی می‌توانند به کنترل خونریزی رحمی ناشی از فیبروم کمک کنند. ولی نمی‌توانند اندازه فیبروم را کاهش دهند.

هیسترکتومی (عمل برداشت رحم): این عمل تنها راه حل دائمی برای فیبروم‌های رحمی است. اما باید در نظر داشت که این با این عمل توانائی بچه دار شدن فرد از بین می‌رود، لذا برای افرادیکه دیگر مایل به باروری نیستند، گزینه خوبی محسوب می‌شود.

میومکتومی (عمل برداشت فقط فیبروم): این عمل عارضه‌اش از عمل برداشت رحم، کمتر است ولی احتمال عود (برگشت مجدد) فیبروم با آ ن وجود دارد. می‌ومکتومی می‌تواند به روشهای باز کردن شکم و لاپاراسکوپی انجام شود. عمل لاپاراسکوپی برای برداشت فیبروم‌های کوچک استفاده می‌شود. اخیرا از ربات جراحی برای برداشت فیبروم‌های بزرگ‌تر و بیشتر حین لاپاراسکوپی استفاده می‌شود.

میومکتومی هیستروسکوپیک: این روش یک گزینه مطرح برای برداشت فقط فیبروم‌های داخل رحم (زیر مخاطی) است. یک لوله باریک و بلند بنام هیستروسکوپ که در نوک آن یک دور بین تعبیه شده، تحت بی‌حسی موضعی یا بی‌هوشی عمومی وارد رحم می‌شود و با دید کامل، پزشک فیبروم را مشاهده کرده و بر می‌دارد. این روش فقط در وقتی که پزشک بسیار حاذق بوده و تکنیک این عمل را می‌داند، کاربرد دارد.

جراحی به روش سونوگرافی موضعی: Focused Ultrasound Surgery یک روش جراحی جدید و غیر تهاجمی برای درمان فیبروم‌های رحمی با استفاده از‌ام آر آی است. این روش بسیار موثر و بی‌خطر می‌باشد. مزایای این روش بهبودی سریع و عوارض کمتر در مقایسه با اعمال جراحی است ولی باید در نظر داشت که این روش فقط در کوتاه مدت موثر است.

روش لخته سازی در شریان رحمی: در روش Uterine Artery Embolization یک دکتر رادیولوژیست مجرب، با کمک تزریق موادی بسیار ریز پلی وینیل کلراید در عروق خون رسان رحم لخته ایجاد می‌کند. در نتیجه خون رسانی فیبروم دچار اختلال می‌شود و فیبروم جمع می‌شود. این روش جدید برای درمان فیبروم رحم بسیار موثر است. فواید این عمل شامل عدم وجود برش در دیواره شکم و کاهش مدت بهبودی پس از عمل است. عوارض آن شامل درد‌های پس از عمل (۷-۲ روز پس از عمل) و احتمال صدمه به ارگانهای مجاور رحم ویا تخمدان‌ها می‌باشد. این روش برای افرادیکه مایل به بچه دار شدن پس از عمل هستند، توصیه نمی‌شود. انجمن متخصصان زنان و زایمان این روش را فقط برای درمان کوتاه مدت خونریزی و علائم فشاری فیبروم موثر دانسته است. (دکتر مریم لطفی زاد - متخصص بیماری‌های زنان)