دکتر! به دادم برس، رحِمم افتاد!

علت افتادگی رحم چیست و چرا خانم ها چنین شرایطی را تجربه می کنند؟ این نخسین پرسشی است که برای تمام خانم ها و بخصوص کسانی که دچار این مشکل شده اند، پیش می آید، اما خیلی ها هم به دنبال جوابش نیستند و فقط نگران آن می شوند.

دکتر مهشید گیلانی پور جراح و متخصص زنان و زایمان در گفت وگو با «جام جم» و در پاسخ این پرسش توضیح می دهد: افتادگی رحم در حقیقت به دلیل شل شدن لیگامان های رحمی اتفاق می افتد که طی آن، رحم کمی جابه جا می شود و پایین تر از جای معمول قرار می گیرد.

علاوه بر افتادگی رحم، افتادگی مثانه هم از دیگر مشکلاتی است که می تواند خانم ها را درگیر کند و البته بسیار هم آزاردهنده است که به گفته این پزشک متخصص زنان و زایمان این مشکل به دلیل شل شدن دیواره میان واژن و مثانه اتفاق می افتد. در نتیجه مثانه کمی جابه جا می شود و بر اثر آن، مجرای ادرار هم جابه جا شده و زاویه میان مجرای ادرار و مثانه تغییر پیدا می کند.

وی می افزاید: در اثر بروز چنین مشکلی ممکن است فرد دچار استرسی بی اختیار شود که این وضع هم می تواند بسیار ناراحت کننده باشد.

مهم ترین علل افتادگی رحم

وقتی درباره عوامل موثر در ایجاد افتادگی رحم صحبت می شود، تعداد زیادی از خانم ها به زایمان طبیعی اشاره می کنند و آن را تنها دلیل افتادگی رحم و مثانه می دانند.

دکتر گیلانی پور با اشاره به این که زایمان طبیعی مهم ترین عاملی است که باعث بروز چنین افتادگی هایی می شود، خاطرنشان می سازد: ژنتیک نیز عامل دیگری است که در این زمینه نقش موثری دارد و نباید نادیده گرفته شود. به طوری که ممکن است برای فردی پس از چند مرتبه زایمان طبیعی سخت و مشکل هم اتفاق خاصی پیش نیاید، ولی شخص دیگری با یک بار زایمان طبیعی هم دچار این مشکل شود. بنابراین نمی توان گفت زایمان طبیعی، تنها عامل ایجادکننده افتادگی رحم است؛ بلکه مسائل ژنتیکی هم موضوع مهمی است که می تواند زمینه ساز بروز این مشکل شود.

ورزش های مخصوص برای پیشگیری از افتادگی رحم

بعضی از خانم ها فکر می کنند افتادگی رحم و مثانه اتفاقی است که در هر صورت پیش می آید؛ چه آنها به فکرش باشند و چه نباشند. از نظر این گروه از افراد هیچ روشی برای پیشگیری از بروز این مشکل وجود ندارد و آنها هم فقط باید به فکر درمان باشند. عده ای هم هستند که تصور می کنند برای این که هیچ وقت با این مشکلات روبه رو نشوند، باید فکر زایمان طبیعی را از سرشان بیرون کنند.

دکتر گیلانی پور، اما درباره روش هایی که می تواند از بروز این مشکل پیشگیری کند، چنین توضیح می دهد: با توجه به عللی که در این باره مطرح شد، مشخص می شود تا حد زیادی نمی توان از ایجاد افتادگی پیشگیری کرد که البته این مساله به دلیل وضع ژنتیکی افراد مختلف است و نه به علت زایمان طبیعی.

این متخصص زنان و زایمان ادامه می دهد: با این حال، به کمک ورزش های خاصی می توان از بروز افتادگی ها تا حدی پیشگیری کرد. بر همین اساس برای خانم هایی که دوران بارداری را سپری می کنند، می توان از ورزش های خاصی کمک گرفت که طی این دوره باید انجام شود. علاوه بر این، ورزش های پس از زایمان هم بسیار مهم است و می تواند به مادران کمک زیادی کند.

وی ضمن بیان این که این ورزش ها مانند ورزش های معمول و متداول نیست، یادآور می شود: برای این که خانمی این ورزش ها را انجام دهد، حتما باید به او آموزش داده شود تا بداند چه عضله ای را باید منقبض و منبسط کند تا عضله مورد نظر تقویت شده و از افتادگی پیشگیری کند. این ورزش ها از نیمه دوم بارداری شروع می شود و پس از زایمان طبیعی یا سزارین هم باید انجام شود. البته پس از انجام جراحی برای درمان افتادگی ها هم می توان از این ورزش ها برای پیشگیری از عود مجدد کمک گرفت.

دکتر گیلانی پور می افزاید: با این که این ورزش ها بهترین شیوه برای پیشگیری از افتادگی ها به حساب می آید، اما خوب است به این نکته نیز توجه داشته باشیم که وزن زیاد هم می تواند عاملی باشد برای ایجاد افتادگی و در نتیجه کاهش وزن و حفظ وزن مناسب هم یکی از شیوه های موثر در این زمینه است.

بهترین زمان برای مراجعه به پزشک

آن طور که این متخصص زنان و زایمان می گوید افتادگی مثانه موجب بی اختیاری ادرار می شود که در مراحل اولیه به صورت بی اختیاری استرسی است. به این معنی که در صورت ایجاد استرس هایی مانند عطسه یا سرفه کردن، خندیدن، دویدن یا برداشتن اجسام سنگین ممکن است فرد با این مشکل روبه رو شود و زمانی که این وضع به طور مکرر و دائم ادامه می یابد، حتما برای درمان آن باید به پزشک مراجعه شود.

به گفته وی، در مورد افتادگی رحم، اما بیشتر مشکلات زناشویی مطرح می شود و افراد با چنین شکایاتی به پزشک مراجعه می کنند.

جراحی اولین انتخاب نیست

با همه اینها، اگر زمانی این مشکلات برای فردی ایجاد شود، چه کار باید کرد؟ آیا می توان آنها را بسادگی درمان کرد یا این که باید مراحل دشواری را پشت سر گذاشت؟

دکتر گیلانی پور با بیان این نکته که افتادگی رحم را نمی توان به کمک درمان های دارویی برطرف کرد، یادآور می شود: برای افتادگی رحم می توان از درمان جراحی کمک گرفت. البته برای این که بخواهیم از این روش درمانی استفاده کنیم هم حتما باید شرایط بیمار به مرحله ای رسیده باشد که بتوانیم جراحی را برایش در نظر بگیریم. پس در همان مراحل ابتدایی نباید به فکر جراحی باشیم و آن طور که این متخصص زنان و زایمان می گوید در آن مراحل فقط کمک گرفتن از ورزش هایی که از سوی پزشک توصیه می شود، مفید خواهد بود. در افتادگی مثانه، شرایط کمی متفاوت است و درمان دارویی هم وجود دارد، اما آن طور نیست که فرد با مصرف دارو مشکلش بلافاصله برطرف شود.

وی با اشاره به این موضوع، می گوید: بیمار در این شرایط می تواند دارو را مصرف کند و تا مدتی هم شرایط خوبی داشته باشد، اما پس از آن، دوباره ممکن است مشکلش عود کند.

به گفته وی، ممکن است گاهی بیمار شکایت های متعدد و متفاوتی داشته باشد که همه آنها را هم ناشی از افتادگی رحم و مثانه می داند. بنابراین اگر برای چنین فردی از روش های جراحی هم استفاده شود، او هیچ وقت راضی نخواهد شد چون تمام شکایت ها و مشکلاتی که مطرح می کند، ناشی از افتادگی رحم و مثانه نبوده است. به عنوان نمونه ممکن است فردی تصور کند به دلیل افتادگی مثانه است که دائم دچار عفونت می شود در حالی که افتادگی اصلا موجب عفونت نخواهد شد و در نتیجه جراحی افتادگی هم نمی تواند مشکل چنین فردی را برطرف کند.

دکتر گیلانی پور تاکید می کند: هیچ وقت درمان جراحی انتخاب اول ما نخواهد بود، مگر در شرایطی که بیماری در مراحل پیشرفته قرار داشته و غیر از روش جراحی چاره ای برای درمان آن نداشته باشیم. در صورت درمان هم برای افتادگی رحم معمولا انتظار عود مجدد را نداریم، ولی افتادگی مثانه گاهی ممکن است دوباره ایجاد شود، اما نه بشدت دفعه اول.

>> جام جم/ نیلوفر اسعدی بیگی