بهره نگرفتن از ظرفیتهای مرزی استان در زمینه تجارت مرزی و فعال نبودن بازارچه مرزی، بیکاری فراگیر، خشکسالی و مشکل تالاب هامون و گرفتن حقآبه آن از افغانستان، مشکلات بادهای موسمی و ریزگردها، ضعف استان در زمینه راههای مواصلاتی و راهآهن، بهرهمند نبودن از امتیازات مرزنشینی و خشکسالی برای مردم استان، نبود و کمبود آب شرب در مناطق روستایی و شهری و نبود گاز لولهکشی در استان از مهمترین مشکلاتی است که نمایندگان مردم سیستان و بلوچستان به آن اشاره میکنند و خواستار نگاه ویژه دولت در این زمینه هستند.
تقویت امنیت در مناطق مرزی با پاکستان اگرچه از خواسته های مردم و نمایندگان سیستان و بلوچستان است، اما بسیاری از آنها معتقدند با همکاری مردم و حضور موثر نیروهای نظامی برای استقرار امنیت در کشور از جمله سپرده شدن امنیت مرز به سپاه پاسداران نباید چندان نگران این موضوع بود. در این زمینه، مقامهای مسئول از جمله نیروی انتظامی اعلام کرده اند که چادرهای مرزبانی در تمامی مرز سیستان و بلوچستان با پاکستان برچیده شده و به جای آنها، برجک ساخته می شود.
به عقیده نماینده سراوان، سیب، سوران و زابلی، مهمترین مشکل این استان در حال حاضر بیکاری است. او می گوید: اگر جذب نیروهای بومی در اولویت سازمانهای مختلف و دولت قرار گیرد، بخشی از بار این مشکل کاسته خواهد شد.
هدایت الله میرمرادزهی با بیان اینکه سیستان و بلوچستان از نظر شاخصهای بهداشتی، آموزشی، کشاورزی و اقتصادی هم نسبت به سایر استانهای کشور در سطح پایینتری قرار دارد، در گفتوگو با جامجم میافزاید: خواست نمایندگان و مردم استان این است که با توجه به شاخص محرومیت استان، اعتبار ویژهای برای آن در نظر گرفته شود تا حداقل شاخص سطوح مختلف به میانگین کشوری برسد.
وی با بیان اینکه این استان از نعمت گاز طبیعی محروم و فقط بخشی از ایرانشهر از نعمت گاز لوله کشی برخوردار شده است، خاطرنشان میکند: کمبود آب شرب و بهداشتی نیز در بیشتر مناطق استان بویژه روستاها، مردم را به ستوه آورده است. حتی بخشهایی از شهر زاهدان نیز از آب شرب سالم ندارد.
میرمردادزهی سیستان و بلوچستان را یکی از بزرگترین تولیدکنندگان خرمای کشور عنوان میکند و میگوید: اگر دولت در زمینه احداث کارخانههای فراوری در این زمینه اقدام کند، هم اشتغالزایی خواهد شد و هم به رشد و توسعه اقتصادی استان کمک خواهد کرد.
حلیمه عالی، نماینده مردم سیستان نیز با اشاره به اینکه بیش از ۸۰ درصد مردم منطقه سیستان به دلیل خشکسالی تالاب هامون با فقر و تنگدستی دست و پنجه نرم میکنند، پیگیری و تامین حقابه تالاب هامون و احیای آن را تنها راه نجات مردم سیستان از وضعیت کنونی عنوان میکند.
وی آبرسانی از طریق لولهکشی به مزارع سیستان، اجرای طرح آبیاری نوین و احیای زمینهای کشاورزی به منظور کمک به معیشت مردم را یکی دیگر از خواستههای مردم از مسوولان و دولت اعلام میکند و میافزاید: ایجاد منطقه آزاد اقتصادی و تجاری، فراهم کردن شرایط و زیرساختهای استفاده از انرژیهای نو و استفاده قانونمند و بهینه از مرز، از دیگر خواستههای مهم مردم منطقه سیستان از رئیس جمهور است.
عالی به ایجاد اشتغال به عنوان یکی دیگر از خواستههای مهم مردم استان از رئیس جمهور اشاره میکند و میگوید: گازرسانی به شهرستانهای مختلف استان به صورت یکسان و همزمان و اجرای پروژه خط آهن چابهار- مشهد از دیگر خواستههای اساسی مردم استان از دولت است. این در حالی است که بسیاری از طرحهای عمرانی، بخصوص در بخش کشاورزی به دلیل کمبود اعتبار با مشکل روبهرو است که دولت در این زمینه هم باید تدبیر ویژه اتخاذ کند.
به گفته وی اجرای طرحهای کمربند سبز به منظور توسعه فضای سبز و مبارزه با پدیده ریزگردها نیز از دیگر ضروریات استان و خواستههای مردم است.
آبرسانی 1036 روستا با تانکر
یکی از مهمترین مشکلات سیستان و بلوچستان، تامین آب شرب روستاهای آن است و به گفته مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی سیستان و بلوچستان، خشکسالی، کمبود و فقر منابع آب زیرزمینی و وسعت زیاد استان، تنگناهای زیادی در این زمینه ایجاد کرده است.
نصرالله چاری با بیان اینکه سیستان و بلوچستان تنها استان کشور است که جمعیت روستایی آن بیش از جمعیت شهری است و هر سال نیز حدود 200 روستا به استان اضافه میشود، خاطرنشان میکند: مجموع این عوامل موجب شده که شاخص برخورداری روستاهای استان از آب شرب حدود 60 درصد باشد، در حالی که این میزان این شاخص در سطح کشور، حدود 77 درصد است.
وی با بیان اینکه اکنون 4080 روستای استان با جمعیت حدود 350 هزار نفر، از نعمت آب شرب لولهکشی محروم است، یادآور میشود: 1036 روستا از این تعداد، با تانکر آبرسانی میشود و بقیه از آب چشمهها یا دیگر منابع آبی محدود در روستا استفاده میکنند.
مدیرعامل آب و فاضلاب روستایی سیستان و بلوچستان میافزاید: با این حال برای رفع مشکل بیآبی روستاها، 18 مجتمع بزرگ آبرسانی را در مناطق مختلف تعریف کردهایم که تقریبا تمام آنها به دلیل نبود اعتبار نیمهکاره رها شده و برای تکمیل آنها به هزار میلیارد تومان نیاز داریم.
چاری با اشاره به اینکه در مجموع برای آبرسانی روستاهای بالای 20 خانوار که شامل 1224 روستا میشود، به 1550 میلیارد تومان و برای آبرسانی به تمام روستاها، به بیش از 2000 میلیارد تومان اعتبار نیازمندیم، میگوید: این در حالی است که در زمینه تامین این اعتبارات و رفع مشکل کمی و کیفی آب، با مشکل مواجه هستیم، ضمن اینکه ناوگان و شبکه آبرسانی ما نیز فرسوده و نیازمند تعویض و جایگزینی است.
وی با بیان اینکه در این زمینه وضع شهرستان چابهار که دارای 420 روستاست، از دیگر نقاط استان نگران کنندهتر است، یادآور میشود: این منطقه با شاخص برخورداری 30 درصدی از آب شرب، پایینترین شاخص برخورداری در کشور را دارد.
نیازمند انتقال آب از دریای عمان هستیم
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری سیتان و بلوچستان نیز با اشاره به کمبود 32 میلیون مترمکعبی آب شرب در مناطق شهری استان در طول سال، به جامجم میگوید: درصددیم برای جبران این کمبود و همچنین تامین آب مورد نیاز صنعت استان تا افق 20 ساله، طرح انتقال آب از دریای عمان را توسط بخش خصوصی اجرایی کنیم که مجوز آن دریافت و مطالعات اولیه آن نیز انجام شده است و امیدواریم دولت در این زمینه به ما کمک کند.
ابوالفضل صدرایی با بیان اینکه اکنون 30 درصد از مردم زاهدان شبکه آب لوله کشی ندارند و آب شرب بیشتر شهرهای استان نیز با جیره بندی همراه است، تاکید میکند: توجه ویژه به طرحهای آبیاری نوین، اصلاح شبکههای آب شرب، توجه ویژه به طرحهای فاضلاب برای بهرهگیری از پساب فاضلابها با توجه به کمبودهای موجود و در نهایت کمک به اجرای طرح انتقال آب از دریای عمان از مهمترین خواستههای ما از دولت است که امیدواریم با نگاه ویژه و ثمربخش دولت همراه شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقهای سیستان و بلوچستان نیز در این زمینه معتقد است: کمبود واقعی آب فقط در سیستان (شمال استان) وجود دارد که منابع آبی آن به رودخانه هیرمند که سرچشمه آن در افغانستان است، وابسته است، اما در جنوب استان به دلیل وجود روانآبها، مشکل آب نداریم و درواقع مشکل اصلی ما مهار نکردن این آبها است.
احمد عاقبت بخیر با بیان اینکه اکنون بخش زیادی از این روانآبها به دریای عمان و کشور پاکستان سرازیر میشود، در گفت و گو با جامجم میافزاید: در زمینه مهار این آبها، از بعد از انقلاب تاکنون 33 سد ا حداث شده است و 5 طرح نیز اکنون در دست اجراست که شامل سدهای کهیر در جنوب استان، شهری کوه در شرق، گهرکوه در شمال غربی خاش و شبکههای آبیاری زهکشی سد زیران و کهیر است و تکمیل آنها نیازمند اعتبار است.
وی با بیان اینکه این طرحها قرار است تامین کننده آب کشاورزی مناطق مختلف استان باشد، یادآور میشود: برای تامین آب شرب و صنعت استان نیز طرح انتقال آب از دریای عمان در دست اجراست که قرار است با انجام آن، سالانه 228 میلیون مترمکعب آب شیرینسازی و منتقل شود.
فقط برخی از ایرانشهریها گاز طبیعی دارند
در حالی بسیاری از مردم ایران از نعمت گاز طبیعی برخوردارند که فقط بخشی از شهر ایرانشهر در سیستان و بلوچستان تاکنون طعم این نعمت را چشیده است.
مدیرعامل شرکت گاز سیستان و بلوچستان با بیان اینکه لولهگذاری شبکه انتقال گاز ۹۰ درصد مناطق شهرستان ایرانشهر تاکنون انجام شده است، به ایسنا میگوید: تاکنون 140 کیلومتر از عملیات لولهگذاری شبکه انتقال گاز زاهدان نیز اجرا شده و لولهکشی گاز شهری، شهر زابل نیز در دست اجرا است.
تهرانی یادآور میشود: این شرکت متولی تجهیز و لولهگذاری شبکه در داخل شهرها است و انتقال گاز به این شهرها از حیطه وظایف این شرکت خارج است.
مشکلات بهداشتی و آموزشی
شاخص امور بهداشت و درمان نیز در سیستان وبلوچستان از متوسط کشور پایین تر است، به طوری که منصور شکیبا رئیس، دانشگاه علوم پزشکی زاهدان در این زمینه یادآور میشود: سیستان وبلوچستان جزو چهار استان اول کشور است که در زمینه تغذیه دچار مشکل است و همین موضع باعث بالارفتن مرگ و میر کودکان در استان شده است.
به گفته وی 80 درصد باروری زنان استان در سنی صورت میگیرد که از نظر جامعه پزشکی سن خطرناک و موجب بروز مشکلات ناخوشایندی خواهد شد.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی زاهدان تاکید میکند: سیستان وبلوچستان با توجه به وسعت و پراکندگی جمعیت با مشکلات جدی در زمینه بهداشت و درمان روبهرو است.
فرماندار نیکشهر نیز با بیان اینکه مشکل اصلی دانشآموزان مناطق جنوبی سیستان و بلوچستان، ضعف در علوم پایه است، به ایسنا میگوید: کمبود معلم و نیروی انسانی متخصص در آموزش و پرورش جنوب استان، موجب کاهش بازده علمی دانشآموزان رشتههای تجربی و ریاضی این منطقه شده است.
صاحب گل صالحی میافزاید: فقط یک معلم فیزیک در سطح شهرستان نیکشهر وجود دارد و این در حالی است که تعداد زیادی فارغالتحصیل این رشته در سطح شهرستان بیکار هستند.
وی با تاکید بر اینکه وزارت آموزش و پرورش باید برای تأمین نیروی انسانی مناطق محروم سیستان و بلوچستان تلاش بیشتری داشته باشد، خاطرنشان میکند: برخی از مدارس شهرستان نیز به دلیل عمر طولانی فرسوده هستند و شرایط تحصیل را در منطقه با مشکل مواجه کرده است.
فاطمه مرادزاده / گروه ایران
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگوی «جامجم» با نماینده ولیفقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران عنوان شد