اجرای پزشک خانواده در 31 شهر

حسن قاضی‌زاده‌ هاشمی در همان روزهای اولیه‌ای که بر صندلی وزارت نشست، از مشکل کمبود اعتبار برای اجرای طرح پزشک خانواده سخن گفت و طی این چند ماهی نیز که سکان نظام سلامت را در دست داشته، تمایلی برای اجرای این طرح از خود نشان نداده است؛ طرحی که گفته می‌شود می‌تواند در صورت اجرای موفق، بسیاری از چالش‌های عمده نظام سلامت را مرتفع کند.

حالا وزیر بهداشت با ایراد صحبت‌هایی تازه، از عزم این وزارتخانه برای اجرای این طرح ملی سخن گفته است.

هاشمی در حاشیه سفر به استان فارس عنوان کرده که سال آینده با توسعه طرح پزشک خانواده از هر استان کشور، یک شهرستان این طرح را اجرایی خواهد کرد.

وی ابراز امیدواری کرد که اعتبارات مورد نیاز طرح پزشک خانواده تامین شود و با تزریق اعتبارات، مشکلات این طرح به حداقل ممکن کاهش یابد.

یکی از عمده پاشنه آشیل‌های نظام سلامت، کمبود و گاه نبود تیم درمانی در بسیاری از مناطق محروم کشور است، طوری که بسیاری از پزشکان تمایلی به خدمت در مناطق محروم ندارند و حتی به گفته رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، هیچ خانم پزشکی به مناطق محروم نمی‌رود.

این مشکل باعث توزیع نامتوازن پزشک در کشور و نبود عدالت در ارائه خدمات پزشکی در سراسر کشور شده است.

چند روز قبل نیز وزارت بهداشت از کمبود 2700 پزشک عمومی در مناطق محروم کشور سخن گفت و با توجه به این‌که یکی از عمده اهداف پزشکان خانواده، استفاده از پزشکان عمومی و پرداخت حقوق‌های مناسب به آنها برای ارائه خدمت در مناطق محروم است، در نتیجه می‌توان توقع داشت که در صورت اجرای کامل این طرح، پزشک خانواده به مدد ساکنان مناطق محروم بیاید.

یعنی فقط در شرایطی که حقوق و مزایای قابل توجهی به پزشکان خانواده ساکن مناطق محروم پرداخت شود، می‌توان انتظار داشت که پزشکان هم در اجرای این طرح به یاری وزارت بهداشت بیایند و در غیر این صورت، این طرح که سال‌هاست به صورت معلق رها شده است، بدون تامین اعتبار به نتیجه نخواهد رسید.

موانع پیش روی پزشک خانواده در سال 93

به شکل سنتی، همواره عمده بودجه‌های وزارت بهداشت به بخش درمان می‌رود و بخش مراقبت و پیشگیری در این وزارتخانه، سهم کمرنگی در توزیع بودجه‌ها دارد.

اما پزشک خانواده، طرحی است که عمده تمرکز آن بر بخش پیشگیری است و به همین دلیل شاید بتوان گفت این اولین بار است که این وزارتخانه درمان محور برای یک طرح پیشگیرانه بزرگ، محک می‌خورد.

جدای از این‌که وزارت بهداشت، سابقه و تجربه درخشانی در امر پیشگیری ندارد، کمبود بودجه وزارت بهداشت نیز مشکل اجرای طرح پزشک خانواده را در سال آینده دوچندان خواهد کرد.

هم‌اکنون بسیاری از بیمارستان‌های دولتی کشور، حتی به زحمت می‌توانند حقوق کارکنان خود را پرداخت کنند و به قول وزیر بهداشت، دخل و خرج بیمارستان‌ها با هم نمی‌خواند؛ همچنین ثبات بازار دارویی کشور در سال 93 نیز منوط به تخصیص اعتبار کافی است.

به دلیل مشکلات کمبود بودجه وزارت بهداشت در سال آینده، به نظر می‌رسد وزارت بهداشت در سال 92 نیز اعتبار چندانی برای اجرای طرح پزشک خانواده کنار نگذارد و در بهترین حالت بتواند مشکلات نظام درمان را سر و سامان ببخشد.

عاقبت مبهم پزشک خانواده در استان‌های کشور

هم‌اکنون در برخی استان‌های کشور مثل استان فارس، مازندران و تهران، طرح پزشک خانواده به صورت آزمایشی اجرا می‌شود، اما تاکنون این طرح کلان به طورسراسری در همه استان‌های کشور اجرا نشده و این اولین باری است که قرار شده این طرح ملی، واقعا رنگ و بوی ملی به خود بگیرد.

همچنین طرح پزشک خانواده در استان‌هایی هم که هم‌اکنون در حال اجراست، گاه به صورت نمادین اجرا شده و مردم تاکنون از نعمت این طرح بهره‌مند نشده‌اند.

به گونه‌ای که وزیر بهداشت چندی قبل بصراحت اعلام کرد: هنگام شروع کار در وزارت بهداشت، با حدود 9 استان که «پزشک خانواده» اسما در آنها آغاز شده بود، مواجه بودیم این برنامه در تهران تا مرحله‌ای پیش رفت که در آن، هیچ خدمتی به مردم ارائه نمی‌شد.

حال با توجه به این‌که قرار است سال آینده این طرح در همه استان‌های کشور اجرا شود، بیم آن می‌رود که اجرای این طرح در دیگر استان‌های کشور نیز به عاقبت این 9 استان نامبرده مبتلا شود و از طرح پرمزیت پزشک خانواده، فقط نام و نشانی در استان‌های کشور باقی بماند.

امین جلالوند - ‌گروه جامعه