قدرت، سیاست و مذهب در ایران عهد تیموریان

کتاب «قدرت، سیاست و مذهب در ایران عهد تیموری» در سال 2007 توسط دانشگاه کمبریج به زبان انگلیسی منتشر شد و همان سال مورد توجه بسیاری از ایران‌شناسان قرار گرفت و چندین مقاله در نقد این کتاب در مجلات مختلف نوشته شده است. کتاب‌هایی که در دوره تیموری در ایران و اروپا نوشته شده بیشتر درباره تیمور و فتوحات او و یا معرفی عمومی از دوره تیموریان بوده است اما نویسنده اثر دوره 40 تا 50 ساله حکومت تیموریان را که حکومت شاهرخ تیموری در آن قرار گرفته بررسی کرده است. درباره این دوره تاریخی و حکومت شاهرخ تیموری کتابی به زبان فارسی نداشته‌ایم، بنابراین از نظر دوره‌ تاریخی کتاب کاملا تازگی دارد. هوربزمنز به بررسی جامعه و حکومت در این دوره پرداخته، بدین معنی که وارد شهرها، روستاها، طبقات مختلف، جامعه، علما، حکما و صوفیان شده و رابطه قدرت سیاسی با این بخش‌های مختلف را به طور دقیق بررسی کرده است. می‌توان گفت که این کتاب به معنای واقعی بررسی تاریخ سیاسی اجتماعی است، به طوری که اگر کسی این کتاب را مطالعه کند تصویر واقعی و دقیق و جزیی از عملکرد حکومت در جامعه تیموری و رابطه نیروهای اجتماعی که به بعضی از آن‌ها اشاره شد دست می‌یابد. یکی از ویژگی های عصر تیموری این است که به رغم تفاوت های قومی و طایفه ای و مذهبی، این دولت توانست با رنگ ادب و تصوف، برای سالها بر خراسان و نواحی گسترده ای از ایران حکومت کند. نویسنده در این زمینه تلاش کرده است تا راز پایداری این دولت را در چنین وضع آشفته ای نشان داده و نقش مراکز تصوف و شیوخ را تبیین کند.

فصول هشت گانه کتاب عبارت است از:

1) تکوین حکومت تیموری در عصر شاهرخ

2) مسائل مربوط به منابع و تاریخنگاری

3) دیوان شاهرخ و کارگزاران آن

4) منابع سیاسی و نظامی ایران

5) فرمانروایی تیموریان در مرکز و جنوب ایران

6) سازوکارهای سیاسی در قلمرو مابعد الطبیعه

7) خاندان حکومتی و سیاست طبقات مذهبی

8) شورش محمد بن بایسنغر و کشمکش بر سر جانشینی

در فصل هفتم کتاب که در باره سیاست طبقات مذهبی است، جای خالی فعالیت های ادبی شیعه در خراسان خالی است، فعالیتی که در مرکز ایران و خراسان توانست زمینه مساعدی برای ایجاد تغییر در این اوضاع را به نفع یکی از خانقاه های شیعی یعنی خاندان صفوی فراهم کند.

دکتر جواد عباسی برای ترجمۀ این کتاب هجدهمین جایزه کتاب فصل را دریافت کرد.