از جنگجویان مزدور تا برنامه‌نویسی مشهور

فری‌لنس، نوعی قرارداد کاری است که بر پایه آن فرد یا شرکت قول انجام کاری را برای یک کارفرما به‌ازای دستمزدی مشخص می‌دهد. فری‌لنسر (آزاد کار) نیز به کسی گفته می‌شود که خدمات خود را بدون تعهد درازمدت به کارفرما ارائه می‌‌کند و معمولا ساعتی، روزانه یا پروژه‌ای دستمزد می‌گیرد. این روزها فری لنسینگ یکی از شیوه‌های رایج کار در بسیاری از نقاط دنیاست، چرا که افراد می‌توانند مکان، نحوه و این را که چقدر و چه وقت برای آن کار زمان بگذارند، خودشان انتخاب کنند. بنابراین حتی می‌توانند صبح زود یا نیمه‌های شب کار کنند. فری‌لنسینگ مشاغل مختلفی را دربرمی‌گیرد از موسیقی، چاپ، نویسندگی، برنامه‌نویسی، ترجمه، روزنامه‌نگاری و ویرایش گرفته تا آرایشگری، طراحی گرافیک، طراحی سایت، عکاسی، مشاوره، راهنمای تور و ... .

جنگجویان قدیم

واژه فری‌لنس در زمان قدیم برای توصیف جنگجوهایی که Free Lance به معنی نیزه آزاد داشته‌اند، به‌کار رفته‌ است. در آن زمان رسم بوده که بعضی جنگجویان انگلیسی که به شخص خاصی سوگند وفاداری نخورده بودند، برای جنگیدن آزاد بودند. آنها بر اساس عقاید و مزدی که پیشنهاد می‌شد، برای یک گروه می‌جنگیدند. نیزه این سربازان به خدایان قسم نخورده بود و به همین دلیل به آن نیزه آزاد گفته می‌شد. سال‌ها بعد کاربری این واژه تغییر کرد و اولین بار واژه فری‌لنسر سال ١٩٠٣ میلادی، توسط فرهنگ لغات آکسفورد برای مترجمان و روزنامه‌نگارانی که به‌صورت مستقل کار می‌کردند، اطلاق شد.

کسب درآمد

برخلاف تصور عموم، فری‌لنسر بودن کار ساده‌ای نیست؛ از صفر تا صد کار دست شماست و هر اتفاقی بیفتد شما مقصر هستید. بنابراین یک فری‌لنسر باید در کاری که قبول می‌کند متخصص و حرفه‌ای باشد، زیرا موانع و دشواری‌های زیادی سر راه او قرار دارد. به‌عنوان مثال شما باید قدرت برند کردن و قیمت‌گذاری کار خودتان، حسابداری و موارد دیگر را داشته باشید.

اول از همه باید بدانید تا زمانی که کسی شما را نشناسد، نمی‌تواند استخدامتان کند، پس باید دیده شوید. برای این‌کار داشتن اسم، لوگو و کارت تبلیغاتی واجب‌تر از هر چیزی است. توانایی تعیین و تخمین قیمت، دومین عامل مهم در کار است، باید بتوانید هزینه‌ها را برآورد کنید تا قیمت مناسبی پیشنهاد دهید، تا در صورت طولانی شدن پروژه، ضرر نکنید. این قوانین شامل مواردی مانند زمان پرداخت نهایی کارفرما و شرایط پرداخت، حقوق مالکیت کاری که انجام می‌دهید و حقوق فری‌لنسر و کارفرماست. البته روش ارزشگذاری و پرداخت در پروژه‌های مختلف می‌تواند متفاوت باشد؛ گاهی بیعانه‌ای برای کار پرداخت می‌شود یا در پروژه‌های سنگین پرداخت‌ها مرحله‌بندی شده و در هر مرحله مبلغ آن پرداخت می‌شود.

دشواری‌های کار برای فری‌لنسرهای ایران بیشتر هم هست؛ زیرا به علت محدودیت‌های موجود در دادو ستد بین‌المللی می‌تواند بسیار دست‌و پا گیر شود. به عنوان مثال کسانی که در سایت معروف و بین‌المللی فری‌لنسر کار می‌کردند، بارها برایشان پیش آمده که به علت ایرانی بودنشان نتوانسته‌اند کارمزد خود را بگیرند.

حرفه‌ای‌ها بدانند

مطمئنا در بین کارها و شغل‌های مختلف، فری‌لنسرها کمترین شانس را برای احراز حق خود دارند، پس تا جایی که می‌توانید باید از طرف قرارداد خود اطمینان داشته باشید. تا جایی که می‌توانید قرارداد خود را سفت و سخت ببندید، زیرا ممکن است در طول کار، کارفرما به دفعات تغییراتی در جزئیات یا کل کار ایجاد کند و دیگر پروژه به علت ساعت‌های طولانی‌ای که صرف آن کردید، سود‌آور نباشد. ممکن است برخی فری‌لنسرها درباره تنظیم شرایط قاطعانه در همان ابتدای کار احساس خوبی نداشته باشند و فکر کنند کارفرما ممکن است ناراحت شود، ولی این تفکر اشتباه است، چون با این شیوه، کارفرما متوجه می‌شود فری‌لنسر به اندازه لازم تخصص ندارد. موضوع مهم‌تر گرفتن حقتان است، زیرا اگر کارفرما به هر دلیل از پرداخت حق‌الزحمه شما امتناع کند، شما به علت نداشتن پروانه کار یا مدارک ثبت شرکت، شانس کمی در مراجع قانونی دارید و فقط دستتان به همان قرارداد اولیه بند است. نکته دیگری که فری‌لنسرها هنگام قرارداد آن هم با شرکت‌های دولتی باید به آن توجه کنند، تهیه فاکتور برای هزینه‌هاست، زیرا بیشتر مراکز دولتی فاکتور شخصی را قبول نمی‌کنند و حتما باید شماره ثبت و مهر داشته باشد. پس بهتر است از همان اول تمام توافقات را به صورت کتبی ثبت کنید.

کاریابی

وقتی تصمیم می‌گیرید به‌عنوان یک فری‌لنسر کار کنید، مهم‌ترین مساله پیدا کردن پروژه‌های کاری است. همزمان با رشد فرهنگ فری‌لنس در سال‌های اخیر، صدها وبسایت نیز راه‌اندازی شده است که خدمات فری‌لنس یا به اصطلاح برون‌سپاری ارائه می‌کنند. تعداد سایت‌های خارجی مشهور و با سابقه در این زمینه کم نیست، اما از آنجا که در ایران این موضوع هنوز جا نیفتاده، سایت‌های کمی در این زمینه فعال است. در ادامه با دو سایت معروف بین‌المللی و دو سایت ایرانی فعال در برون‌سپاری آشنا می‌شوید.

Freelancer

فری‌لنسر یکی از بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین‌ها در این حوزه است. این سایت سال1382 میلادی راه‌اندازی شد و اکنون بزرگ‌ترین مقصد برون‌سپاری جهان است. فری‌لنسر بتازگی دو غول بزرگ در بازار فری لنسینگ یعنی vWorker و Scriptlance را نیز خریده و از همیشه بزرگ‌تر شده است. ثبت‌نام در این سایت و به دست آوردن کار به‌دلیل طراحی خوب وبسایت و تعداد زیاد متقاضی در هر دو طرف کارفرما و پیمانکار، ساده است.

oDesk

این سایت، خدمات بسیار باکیفیتی ارائه می‌کند و مهم‌ترین ویژگی این سایت، گروه پشتیبانی آن است. آنها همیشه پرسش‌ها و مشکلات کسانی را که با آنها کار می‌کنند، پیگیری می‌کنند. برای شروع کار در این سایت، باید یک اکانت یا حساب کاربری ساخت، بعد از آن می‌توانید صدها موقعیت مختلف کاری را ببینید. کاربران می‌توانند براساس مهارت‌هایشان، کار مورد نظر خود را جستجو کنند، سپس اطلاعات لازم را برای به دست آوردن آن شغل پر کنند. اعضای فعال که استخدام شده‌اند با وارد کردن ساعت‌های کاری و شرایط پروژه، می‌توانند از طریق سایت، حق‌الزحمه‌شان را دریافت ‌کنند.

پونیشا

پونیشا، استارتاپی ایرانی و تحت وب است که از دی ۱۳۹۰ فعالیت خود را شروع کرد. این سایت در پنج مرحله شامل ایجاد پروژه، انتخاب پیمانکار، ایجاد بیعانه، تحویل پروژه و پرداخت و برون‌سپاری کارها را انجام می‌دهد. به گفته مدیر سایت، پونیشا دو مشکل را برای دو گروه مختلف حل می‌کند؛ در وهله اول فری‌لنسرها، متخصصان یا پیمانکاران می‌توانند با اجرای پروژه‌ها در پونیشا درآمد کسب کنند و برنامه‌نویسان، مترجمان و طراحان، بزرگ‌ترین گروه این بخش را تشکیل می‌دهند. در وهله دوم، کارفرمایان می‌توانند برای صرفه‌جویی در زمان و سرمایه خود، پروژه‌ها را به‌صورت رقابتی و سریع برون‌سپاری کنند.

پارس‌کدرز

پارس کدرز یکی دیگر از سایت‌های ایرانی فعال در زمینه فری لنسینگ است که فروردین ۱۳۸۶ راه‌اندازی شده است. این سرویس به مشتریان کمک می‌کند پروژه‌های کوچک و بزرگ خود را ارسال کنند تا طراحان و برنامه‌نویسان برای اجرای آن پروژه قیمت بدهند و در آنها شرکت کنند. در این سایت به فری‌لنسرهایی در حوزه‌های طراحی سایت، برنامه‌نویسی، طراحی لگو، ترجمه و... نیاز است. پارس‌کدرز برای مجریان عادی ۱۵ درصد و برای مجریان ویژه ۱۲ درصد مبلغ پروژه و حداقل ۱۵ هزار ریال از مبلغ پروژه را بابت پوشش هزینه‌های سایت، کارمزد‌های بانکی و هزینه‌های پستی، تبلیغات برای جلب خریداران، هزینه‌های داوری، تسهیل‌داری و پرسنل دریافت می‌کند.

میترا ناصری