«پَقی ژوتِم» البته به ‌جز فابیوس

بخصوص سینما تا همیشه تاریخ مدیون و وامدار سینماگران فرانسوی است و تاثیر انکارناپذیر آنها بر سینمای تمام کشورها از گذشته تا امروز بخوبی دیده می‌شود.

چه آن زمان و دهه 20 میلادی که جنبش امپرسیونیستی با تکیه بر مولفه‌های مبتنی بر نمایش افکار و احساسات آدمی موجی را در سینمای اروپا به‌وجود آورد و چه بعدها که با کوچ دسته‌جمعی منتقدان مجله معتبر «کایه دو سینما» به سمت فیلمسازی به‌شکل‌گیری موج نو منجر شد، سینمای فرانسه همواره جزو پیشگامان و پیشقراولان جریان‌های سینمایی دنیا بوده است.

سینمای اقصا نقاط جهان حتی هنوز هم هرازگاهی به دوران درخشان موج نوی سینمای فرانسه رجوع و از آن الگوبرداری می‌کند. اهمیت دادن به شاخصه‌هایی چون فیلمساز به عنوان مولف و میزانسن و تاکید بر مقوله‌هایی چون ساختارشکنی و تقابل با قواعد کلاسیک و تثبیت شده تصویری و روایتی پیشین، انقلابی در فرانسه به‌وجود آورد که موجش به دیگر کارگردان‌های پیشرو و آوانگارد هم رسید.

ژان لوگ گدار با «از نفس افتاده» و فرانسوا تروفو با «چهارصد ضربه» کاری کردند که سینماگران برای خلاقیت و نوآوری دیگر هیچ مرزی نشناسند و خودشان را محدود به حصارهای دست و پاگیر نکنند.

تاسیس نخستین موزه سینمایی در چنین روزی در پاریسِ 1924 و بعدها افتتاح پاتوقی به نام سینماتک از دیگر اقدامات ارزشمند سینمای فرانسه است که به موازات فیلمسازی تاثیر مثبت خودش را به جا گذاشت و نقشی اساسی در رشد و تربیت سینمادوستان و سینماگران داشت.

جشنواره کن به عنوان یکی از مهم‌ترین رویدادهای رقابتی سینما در دنیا که امسال شصت و ششمین دوره خود را پشت سر گذاشت هم دیگر نیازی به معرفی ندارد، بخصوص این‌که ما ایرانی‌ها چند تا از بهترین خاطرات سینمایی خود مثل دریافت نخل طلای بهترین فیلم توسط عباس کیارستمی را از این جشنواره داریم.

پاریس به عنوان شهری رویایی و رمانتیک لوکیشن بسیاری از فیلم‌های مشهور تاریخ سینما همچون «نیمه شب در پاریس»، «پاریس؛ دوستت دارم» (با تلفظِ پَقی ژوتِم!) و همین «گذشته» خودمان بوده است.

مهم‌تر از همه اینها و تمام آن چهره‌های سرشناس و محبوبی که سینمای فرانسه به جهانیان معرفی کرده، باید به شاهکار برادران لومیر یعنی اختراع سینما اشاره کرد.

به قول عزت‌الله خان انتظامی در «ناصرالدین شاه آکتور سینما»: راستی که اخوان لومیر در آن اتاق تاریک با ما چه کردند!

علی رستگار -‌ گروه فرهنگ و هنر