نسخه‌ای برای سلامت روان

نگرانی از بابت آسیب های روانی در کشور آن قدر جدی شده که مسئولان را برآن داشته تا کار به جاهای باریک نکشیده برای افزایش سلامت روحی و روانی شهروندان چاره ای بیندیشند.
در این میان افزایش مراکز مشاوره نسخه ای است که هرچند جدید نیست، اما مسئولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تصمیم گرفته اند فعلا روی این گزینه کار کنند، چون معتقدند مراکز مشاوره می تواند تا حد زیادی از روند صعودی آسیب های اجتماعی در جامعه را بکاهد.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی روز گذشته از افزایش 30 درصدی مراکز مشاوره در کشور به عنوان یکی از اولویت های امسال خبر داده، با این امید که توسعه این مراکز به ارتقای سلامت روحی و روانی افراد جامعه منجر شود.
به گزارش ایسنا، علی ربیعی در حاشیه اولین همایش ملی نقش مشارکت های اجتماعی روان شناسان و مشاوران در ارتقای سلامت روان جامعه، با بیان این که اکنون بیش از 1071 مرکز مشاوره در کشور فعال است، گفت: تعداد این مراکز امسال 30 درصد افزایش خواهد یافت.
وی سرمایه گذاری در بخش سلامت روانی را از شاخص های توسعه یافتگی دانست و تاکید کرد: از آنجا که زندگی در شهرهای کوچک و بزرگ افراد جامعه را در معرض اختلالات ریز و درشت روانی قرار داده چاره ای نیست جز این که برای ارتقای سلامت و امنیت روانی ساکنان شهرها و روستاها گام برداریم.
وزیر رفاه در این باره به بررسی های آماری که روی مراجعه کنندگان به مراکز مشاوره بهزیستی به عمل آمده اشاره کرد و توضیح داد: این بررسی ها نشان داده مردم به سازمان بهزیستی اعتماد کرده اند و حتی در استان هایی مانند یزد مراجعه زوج ها به مراکز مشاوره ، آمار طلاق را حدود 60 درصد کاهش داده است.
ربیعی معتقد است: روان شناسان نه تنها در حوزه روان اجتماعی، بلکه در حوزه های اقتصادی و فرهنگی نیز می توانند کمک رسان جامعه باشند، چرا که افراد زیادی در شهرهای بزرگ دچار آسیب های روانی شده اند و دیگر نمی توان اختلال های روانی را در شهرهای بزرگ کتمان کرد.

مشاوره، از مدرسه تا زندگی

وقوع 50 درصد طلاق ها در پنج سال اول زندگی مشترک و 15 تا 20 درصد طلاق ها در اولین سال زندگی مشترک، منجر شدن 20 درصد میانگین ازدواج های کشور به طلاق، سیر صعودی طلاق در بسیاری از استان های کشور از جمله پایتخت و...
اینها خبرهای ناخوشایندی است که شاید در ابتدا کمی اغراق آمیز به نظر برسد، اما واقعیت دارد. کارشناسان می گویند اگر پای زوج های جوان، چه پیش از ازدواج و چه در طول زندگی مشترک به مراکز مشاوره باز می شد شاید حالا آمارهای طلاق اینچنین روند رو به افزایش در پیش نمی گرفت.
هرچند سال گذشته مرکز امور زنان نهاد ریاست جمهوری، طرحی را با عنوان «مطلع مهر» با هدف ارائه آموزش هایی به زوج های جوانی که پنج سال از زندگی مشترک شان می گذرد آغاز کرده است، اما مسئولان وزارت رفاه این طرح را چندان کارشناسی شده نمی دانند.
سیدحسن موسوی چلک، مدیرکل دفتر آسیب های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در گفت وگو با جام جم چندان به اجرای چنین طرح هایی خوشبین نیست و آن را بیشتر طرحی مقطعی می داند که در پیشگیری از وقوع طلاق و کاهش آمار جدایی زوج ها در جامعه چندان موثر نیست.
ارائه آموزش های ازدواج نه فقط هنگام ازدواج و حتی در طول زندگی زناشویی، بلکه باید از سال ها قبل طی دوران تحصیل دختران و پسران و متناسب با سن آنها در مقاطع تحصیلی از سوی مشاوران به جامعه هدف آموزش داده شود.
این گفته موسوی چلک است که تاکید می کند: صرفا با مشاوره های دوره ای و مقطعی نمی توان به پایدار شدن زندگی مشترک زوج های جوان دل بست، بلکه برای این کار باید به طور مستمر و ریشه ای کار کرد.
وی دسترسی به خدمات مشاوره ای برای همه مردم در تمام سنین و شرایط اجتماعی را ضرورت دانسته و توضیح می دهد: خدمات مشاوره ای در کشور ما به دو بخش تقسیم می شود، اول: خدمات مشاوره ای که به افراد کمک می کند از زندگی شان لذت ببرند و دیگر خدماتی که پس از وقوع مشکل از آن باید بهره مند شد و کمک می کند تا مشکل پیش آمده به مراحل حاد نرسد و در همان ابتدای راه با تکنیک های مشاوره ای پیش از رسیدن به مرحله حاد برطرف شود.
این مقام مسئول در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تاکید می کند که یکی از اولویت های اصلی این وزارتخانه امسال توسعه مراکز مشاوره ای در سطح کشور است، با این امید که این تلاش به ارتقای سلامت روحی و روانی افراد جامعه کمک کند.

قبح مراجعه به مشاور شکسته شود

مثل خیلی چیزهای دیگر که هنوز فرهنگ آن در جامعه ما جا نیفتاده است، مشاوره گرفتن و مراجعه به مراکز مشاوره در صورت لزوم، ضرورتی است که فرهنگ آن هنوز در میان ایرانی ها جا نیفتاده است.
هنوز هم پا گذاشتن به مطب روان شناس برای خیلی ها یعنی اختلال روانی و حتی دیوانگی، هنوز هم مراجعه به مرکز مشاوره تابوست و...
دکتر سیدحسن علم الهدایی، روان شناس و استاد دانشگاه فردوسی مشهد معتقد است هنوز فرهنگ مراجعه به مشاوره در جامعه ما نهادینه نشده و هنوز هم قبح رفتن به مطب روان شناس از ترس خوردن برچسب دیوانگی شکسته نشده است.
وی به جام جم می گوید: در حالی که براساس فرهنگ رایج در بسیاری از کشورهای دنیا، شهروندان به هنگام ضرورت چه برای تصمیم گیری های فردی و چه گروهی مراجعه به مشاور را ضرورت می دانند اما هنوز در جامعه ما افراد بسیاری وجود دارند که با وجود نیاز روحی و روانی برای مشاوره گرفتن از روان شناس هنوز از حضور در مراکز مشاوره یا مطب روان شناس و روانپزشک خجالت می کشند و آن را زشت می دانند.
این موضوع بویژه در روابط زناشویی بروشنی دیده می شود که همین کوتاهی زوجین در مراجعه به مرکز مشاوره موجب ریشه دار شدن مشکل شان شده و گاه به فروپاشی زندگی مشترک می انجامد.
علم الهدایی با تاکید بر ضرورت ارتقای سطح فرهنگ افراد جامعه نسبت به کارکرد مراکز مشاوره و لزوم مراجعه افراد به آنها با احساس کوچک ترین اختلال و مشکلی در زندگی می افزاید: شهروندان باید نسبت به کارکردهای مراکز مشاوره آگاه شوند تا بتدریج فرهنگ مراجعه به روان شناس و مراکز مشاوره نیز در جامعه نهادینه شود.

جای خالی مشاوره در ادارات

اگر کارمندان یا کارگران مجموعه ای انگیزه ای برای کار کردن ندارند، اگر کار برایشان خسته کننده شده است، اگر جواب ارباب رجوع را سر بالا می دهند، اگر دائم با کارمندان دیگر چالش و بگومگو دارند، اگر رئیس حرف کارمند و کارمند حرف رئیس را نمی فهمد و... تمام این ها از اختلالات رفتاری ریز و درشتی نشات می گیرد که امروزه در بسیاری از ادارات، سازمان ها و دستگاه ها بروشنی میان افراد شاغل دیده می شود.
دکتر علم الهدایی معتقد است شاید اگر خدمات مشاوره ای در میان جمعیت شاغل ادارات و سازمان ها به کارکنان ارائه شود تا حد زیادی از تنش های رفتاری موجود کارکنان ادارات که گاه نه فقط دامنگیر ارباب رجوع هم می شود، بلکه زندگی خانوادگی کارمندان را نیز تحت تاثیر قرار می دهد کاسته شود.
علم الهدایی تصریح می کند که سرمایه گذاری روی سلامت روانی و اخلاقی کارمندان یک مجموعه نه فقط به نفع این قشر، بلکه به نفع ارباب رجوع که شهروندان شهر هستند نیز خواهد بود.

فعلا عملی نیست

چه مراکز مشاوره در ادارات راه اندازی شود و چه پای مشاوران به ادارات باز شود، مهم این است که باید روی سلامت روحی و روانی افراد شاغل در هر بخشی که مشغول به کارند فکر اساسی شود؛ اما آیا وزارت رفاه نیز این ضرورت را احساس کرده است؟
هرچند وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این همایش با یادآوری این که محیط های کاری در شهرهای صنعتی کوچک به اشکال متفاوت با تنش های فردی مواجه است، تاکید کرد که اکنون با محیط های کاری پرتنش مواجهیم و بخشی از کم کاری در محیط های کاری نیز به دلیل وجود همین محیط های پرتنش است، بنابراین باید محیط های کاریمان را شاداب کنیم، اما به نظر می رسد هنوز وزارت رفاه نسخه ای برای شاداب سازی محیط های کاری ارائه نداده واین کار را به مسئولان ادارات و سازمان ها سپرده است.
سیدحسن موسوی چلک، مدیرکل دفتر امور آسیب های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به جام جم می گوید تا جایی که او اطلاع دارد برنامه ای برای راه اندازی مراکز مشاوره در ادارات وجود ندارد بنابراین بهترین کار این است که از ظرفیت های موجود استفاده شود تا این که از طرح هایی که اکنون عملی شدن آنها امکان پذیر نیست حرف زد. به این معنی که می توان به جای راه اندازی مرکز مشاوره در یک اداره که احتمالا هزینه بر نیز خواهد بود به صورت دوره ای مشاوران برای ارائه خدمات به کارمندان به ادارات و سازمان ها مراجعه کنند که البته اجرایی شدن چنین برنامه هایی نیز علاوه بر حمایت وزارت رفاه، به همکاری و احساس نیاز سازمان ها و ادارات دولتی به ضرورت توجه به سلامت روحی و روانی کارمندانشان نیز بستگی زیادی دارد.
>> جام جم آنلاین/ پوران محمدی