ردپای شپش از خانه تا مدرسه

اما چنین تصوراتی گرچه منکر ضرورت رعایت اصول بهداشتی از سوی اولیای خانه و مدرسه نمی‌شود، اما نباید به آن منجر شود که والدین در ابتلای شپش فرزندشان، خود یا مسئولان مدرسه را مقصر بدانند، چراکه به گفته دکتر سید مسعود داوودی، متخصص پوست و مو، شپش سر، به هیچ وجه به سطح بهداشت و رعایت نکردن نکات بهداشتی مرتبط نیست .به بیان دیگر ابتلا به بیماری شپش یا پدیکلوزیس سر از مدرسه صورت نمی‌گیرد، بلکه از خود دانش‌آموز به دیگر همکلاسی‌ها انتقال می‌یابد.

به بیان دیگر شرایط مساعد برای انتقال شپش و تکثیر و تخم‌ریزی آن در موهای کودک در سفر و استفاده از ملحفه و رو بالشتی آلوده به شپش، رفت و آمد به مکان‌های عمومی یا داشتن مهمانی که ناقل این بیماری است، فراهم می‌شود.

دکتر داوودی با تاکید بر این‌که برای جلوگیری از شیوع بیماری در سطح گسترده باید به مسائل بهداشتی دانش‌آموزان در خانواده و مدرسه توجه کرد، می‌گوید: علت بروز بیماری شپش موی سر در میان دانش‌آموزان به رعایت نکردن بهداشت محیطی مدارس مربوط نیست؛ چرا که شپش بیش از چند ساعت روی زمین یا هر مکان دیگری، بجز ساقه موها نمی‌تواند زنده بماند؛ یعنی علت انتقال آن از یک دانش‌آموز به دانش‌آموز دیگری، تراکم دانش‌آموزان و قرارگیری وسایل شخصی، مقنعه یا ژاکت آنها روی چوب رختی‌های مشترک است.

به بیان دیگر اگر شرایط به گونه‌ای بود که هر دانش‌آموز، وسایل شخصی خود را در کمد اختصاصی خودش می‌گذاشت، جلوی انتقال این بیماری تا حد زیادی گرفته می‌شد.

البته این متخصص پوست تاکید می‌کند: دو نوع شپش دیگر یعنی شپش بدن و ناحیه تناسلی وجود دارد که نوع اول در کارتن خواب‌ها و ولگردها دیده می‌شود و ابتلا به این دو نوع بیماری، بر خلاف شپش موی سر بشدت به رعایت نکردن اصول بهداشت فردی وابسته است.

شپش در لابه‌لای موی دختران چه می‌کند؟

بی‌شک پر پشت و متراکم بودن ساقه موها در دخترها و خانم‌ها، استعداد آنها را برای ابتلا به شپش موی سر و این‌که تا مدت‌ها عفونت یا آلودگی بتواند در لابه‌لای موها باقی بماند، بیشتر می‌کند.

به گفته دکتر داوودی، اولین نشانه آلودگی با شپش موی سر، خارش و سپس کم‌خوابی، تحریک‌پذیری و بی‌تمرکزی کودک به درس است. تخم‌های ریز شپش، به شکل ذرات ریز سفید رنگ که با نظمی مشخص روی ساقه موها قرار گرفته و جداکردن‌شان براحتی با دست ممکن نیست، قابل مشاهده است.

این متخصص پوست ادامه می‌دهد: نکته مهم اینجاست که شپش براحتی قابل درمان است و تنها نکته مهم برای درمان آن، تشخیص سریع است .پس نه والدین و نه مربیان نباید در صورت مشاهده این بیماری در دانش‌آموزی یکدیگر را سرزنش کنند، بلکه باید بسرعت اقدامات کنترلی و درمانی را برای پیشگیری از انتقال بیماری به دیگران آغاز کنند.

مهم‌ترین اقدام والدین در چنین مواردی استفاده از شامپوهای طبی، طبق دستور پزشک و جداکردن تخم حشره از روی ساقه موها با استفاده از شانه‌های دندانه ریز آغشته به محلول سرکه و آب، دست‌کم دو بار در روز و به مدت یک هفته است؛ گرچه اقدامات کنترلی باید تا سه هفته از سوی والدین ادامه یابد. مهم‌ترین اقدام کنترلی مسئولان مدارس کنترل موی سر دیگر دانش‌آموزان و اتخاذ تمهیداتی برای قرار دادن وسایل شخصی هر دانش‌آموز با کمترین امکان تماس با دانش‌آموزان دیگر است.

پیشگیری چگونه ممکن است؟

گرچه شواهد علمی برتاثیر شامپو زدن مکرر موها در کودکان برای پیشگیری از ابتلا به شپش موی سر وجود ندارد، اما متخصصان بر دو بار درهفته شامپو کردن موهای کودکان بویژه دختر بچه‌ها تاکید می‌کنند.

به گفته دکتر داوودی با مشاهده موردی از ابتلا به شپش در مدرسه، والدین باید با دقت وضع فرزند خود را مورد بررسی قرار دهند. حتی در صورت مشاهده هر گونه خارش، استفاده از شامپوهای طبی را شروع کنند. البته این اقدام بهتر است به عنوان پیشگیری از سوی همه اعضای خانواده صورت بگیرد.

با وجود این متخصصان بر رعایت چند نکته مهم برای پیشگیری از بیماری شپش موی سر در دانش‌آموزان تاکید می‌کنند:

- موی سر کودک‌تان را هفته‌ای یکبار بررسی کنید.

- به فرزندتان یاد بدهید تا از اشیای دیگران مثل شانه، تل و مقنعه به هیچ وجه استفاده نکند.

- بهتر است دانش‌آموزان دختر در مدرسه، بویژه در فصل شیوع شپش، مقنعه خود را از سر خارج نکنند.

- پالتو یا بارانی دانش‌آموزان نیز باید ابتدا در نایلون قرار داده شود و سپس در کلاس آویزان شود تا با هم تماس نداشته باشد.

- همچنین در صورت آلوده شدن دانش‌آموز با شپش، لباس‌های وی و همچنین ملحفه و روبالشی را با آب جوش شسته و اتو و یا این‌که به مدت یک هفته در نایلون در بسته نگهداری کنید. فراموش نکنید که شپش موی سر، بیماری وحشتناکی نیست و با اقدام درست و بموقع درمان می‌شود. پس علتی برای نگرانی و افکار بسیار منفی درباره آن وجود ندارد .

پونه شیرازی‌ ‌/‌‌ گروه سلامت