هزینه درمان بیماران روانی دیوانه‌کننده است

آن گونه که ‌کاظم ملکوتی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران گفته است، میانگین هزینه بستری یک شبانه‌روز برای بیماران روانپزشکی یک میلیون و 800 هزار تومان است و هزینه ویزیت در منزل در یک‌سال یک میلیون و 400 هزار تومان می‌شود که حتی به میزان یک بار نوبت بستری هم نیست.

به گفته این متخصص، طبق برآوردها سه تا پنج درصد بیماران دچار اختلالات شدید روانی هستند و سالی یک بار به بستری نیاز دارند.

حالا فرض کنید که یک بیمار مبتلا به اختلال روانی حاد، سالی دوهفته در بیمارستان بستری شود، با یک حساب سرانگشتی می‌بینید که خانواده این بیمار، مجبور است چند میلیون تومان برای مداوای موقت بیمار، هزینه کند.

بدترین قسمت ماجرا هم اینجاست که بسیاری از خدمات روانپزشکی، فاقد پوشش بیمه‌ای هستند و نظام بهداشت و درمان، کمک به این بیماران را فراموش کرده است.

سرپرستار یکی از بیمارستان‌های خصوصی ویژه بیماران مبتلا به اختلال روان در تهران به جام‌جم می‌گوید: هزینه دو‌هفته بستری بیماران روانپزشکی در بخش خصوصی بین چهار تا پنج میلیون تومان است که در این مدت، خدمات پزشکی مثل دارو، ویزیت پزشک و بستری مداوم در بیمارستان به بیمار ارائه می‌شود.

او درباره هزینه‌های بخش دولتی هم خاطرنشان می‌کند: درست است که بیماران روانپزشکی در بخش‌های دولتی می‌توانند از بیمه سر تخت (بیمه ایرانیان) استفاده کنند و هزینه‌هایشان را تا 300 هزار تومان برسانند، اما مشکل اینجاست که در بخش دولتی، به زحمت تخت خالی پیدا می‌شود و خدماتش هم اصلا قابل مقایسه با بخش خصوصی نیست؛ به همین دلیل هم بسیاری از بیماران که نیاز اورژانسی به خدمات روانپزشکی دارند، مجبور می‌شوند که بخش خصوصی را انتخاب کنند.

کمبود 5000 تخت روانپزشکی در کشور

دکتر علی اکبر نجاتی صفا، عضو هیات علمی دانشگاه تهران و دبیر علمی همایش انجمن روانپزشکان ایران نیز کمبود تخت‌های روانپزشکی در کشور را تائید کرده و در گفت‌وگو با جام‌جم خاطرنشان می‌کند: هم‌اکنون حداقل به 5000 تخت روانپزشکی بیشتر در کشور نیاز داریم تا بتوانیم جوابگوی بیمارانی باشیم که اغلب آنها هم از خانواده‌های کم‌بضاعت هستند.

با وجود آن‌که بسیاری از بیماران روانپزشکی با کمبود تخت خالی روبه‌رو هستند، آمارهای ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز از این حکایت دارد که نیمی از تخت‌های روانپزشکی موجود، در اختیار معتادان مواد مخدر روانگردان مثل شیشه است که همین موضوع نیز پیدا کردن تخت خالی برای بیماران غیرمعتاد را سخت‌تر کرده است.

خدمات روان‌درمانی، خارج از پوشش بیمه‌ها

همین چند روز قبل بود که نماینده وزارت بهداشت در شورای عالی نظام پزشکی، تاکید کرد که بیماران 80 درصد هزینه‌های درمان را پرداخت می‌کنند و در واقع با این حساب، بیمه‌های درمانی تنها 20 درصد از هزینه‌های درمان را پرداخت می‌کنند.

این مساله در مورد بیماران مبتلا به اختلالات روانی ، بغرنج‌تر است و بسیاری از خدمات درمان این بیماران، تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرد.

نجاتی صفا یادآوری می‌کند که هم اکنون بیمه‌ها بجز پوشش برخی داروهای روانپزشکی، دیگر خدمات از جمله روان درمانی را پوشش نمی‌دهند؛ در حالی که یکی از عمده درمان‌های این بیماران، خدمات روان درمانی است.

جدای از تحت پوشش قرار نگرفتن بیمه خدمات روان درمانی، خدمات مشاوره برای این بیماران و حتی برای عموم مردم هم تحت پوشش هیچ بیمه‌ای نیست و به نظر می‌رسد که مسئولان نظام سلامت همچنان گمان می‌کنند که این خدمات برای بهبود اوضاع سلامت روان جامعه، غیرضروری است.

چرا تخت‌های روانپزشکی افزایش نمی‌یابد؟

با وجود آن‌که کارشناسان نظام سلامت، بر کمبود تخت‌های روانپزشکی تاکید دارند، حال پرسش اینجاست که چرا بیمارستان‌ها تعداد تخت‌های روانپزشکی را افزایش نمی‌دهند؟

دکتر محمدباقر صابری، روانپزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت‌وگو با جام‌جم توضیح می‌دهد: برخی بخش‌های خدماتی بیمارستان‌ها که در آن کارهای تشخیصی مثل رادیولوژی و ام.آر.آی انجام نمی‌شود، بخش‌هایی هستند که درآمدزا نیستند و بیمارستان‌ها هم علاقه‌ای به توسعه این بخش‌ها ندارند.

به گفته صابری، بخش سوختگی و بخش روانپزشکی در بیمارستان‌ها از جمله این بخش‌ها هستند.

مدیرکل پیشین دفتر سلامت روانی وزارت بهداشت، همکاری نکردن برخی روانپزشکان را هم یکی دیگر از مشکلات این بیماران می‌داند و عنوان می‌کند: در حالی که بسیاری از داروهای بیماران روانپزشکی تحت پوشش بیمه نیست، اما در همین شرایط، برخی روانپزشکان با تجویز داروهای خارجی، هزینه‌های بیماران را افزایش می‌دهند؛ در حالی که مشابه داخلی همین داروها هم در بازار وجود دارد.

راه‌حل چیست؟

تعداد بیماران روانپزشکی نیاز به بستری با مصرف مواد مخدر سنگین، رابطه مستقیم دارد و به همین دلیل می‌توان گفت تا وقتی معتاد به مواد روانگردان در کشور وجود دارد، بیمار نیاز به بستری هم روز به روز افزایش پیدا می‌کند.

علاوه بر این گروه معتادان، برخی دیگر از بیماران روانپزشکی هم به دلیل بیماری‌هایی همچون اسکیزوفرنی در بیمارستان‌ها بستری هستند که بیماری آنها هم لزوما ربطی به مواد مخدر ندارد.اما نکته اینجاست که هر دو گروه از این بیماران به هر دلیلی که نیاز به بستری داشته باشند، وظیفه نظام درمان است که آنها را بدون نگاه به سابقه و گذشته آنها مورد حمایت درمانی قرار دهد.

مسعود پزشکیان، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با جام‌جم بر این باور است که راه‌حل حمایت از این بیماران، نباید موردی و مقطعی باشد و باید موضوع را از ریشه حل کرد.

پزشکیان معتقد است ، اگر قانون برنامه پنجم توسعه به طور کامل اجرا شود و همه افراد جامعه، مطابق این قانون تحت پوشش یک بیمه فراگیر قرار بگیرند، دیگر این بیماران مجبور نخواهند بود که هزینه‌های سنگین درمان را یک تنه به دوش بکشند.تخصیص عادلانه و منطقی پوشش‌های درمانی در بین مردم، اختصاص 10 درصد از درآمدهای حاصل از هدفمندی یارانه‌ها به نظام سلامت و جلوگیری از بی‌نظمی و رانت در بخش هزینه‌های درمان، مواردی از این قانون است که به گفته پزشکیان می‌تواند در صورت اجرای دقیق دولت، مشکلات بیماران روانپزشکی و دیگر بیماران را به صورت ریشه‌ای حل کند.

البته با وجود این‌که تاکنون، یک ریال از سهم هدفمندی یارانه‌ها به نظام درمان اختصاص پیدا نکرده است، بعید به نظر می‌رسد که دولت به این زودی‌ها حاضر شود سر کیسه را شل کند و برای حمایت از بیماران روانپزشکی، آستین‌ها را بالا بزند.

اما نباید فراموش کرد که همواره هزینه‌های درمان بیماران روانپزشکی نیاز به بستری بسیار کمتر از هزینه‌های بستری نشدن این بیماران است؛ یعنی در حالی که می‌توان با تدبیر و درایت، یک درصد از نیروهای فعال جامعه را به جامعه بازگرداند، اما به نظر می‌رسد که این کار هنوز در گیرودار بروکراسی‌ها و تخصیص ندادن بودجه‌های مناسب است.

امین جلالوند ‌-‌ گروه جامعه