در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
بازی خوب بازیگران جدا از انتخاب و تلاش خود آنها به عوامل بسیار دیگری بستگی دارد، اما خوب یا بد موفقیت یا شکست یک فیلم به نام این پیشقراولان رقم میخورد. البته همانقدر که بازیگران بیشتر دیده میشوند، باید انتظار این حداقل فشارها و خطرات در صف خط مقدم بودن یک فیلم را هم تحمل کنند و تاب بیاورند.
فیلمهای فعلی اکران، سربازانی از نسلهای مختلف بازیگری دارد که در مجموع نقش موثری در بازخورد مناسب تماشاگران و رونق سینماها دارند. این روزها میتوانید به سینما بروید و با هر سلیقهای بازی دلخواه خود را جستجو و با رضایت، سالن سینما را ترک کنید. مروری بر بازی فرامرز قریبیان و رامبد جوان در فیلم «گناهکاران» به عنوان نمونه برآیندی از سطح و شیوه بازیگری نسلهای مختلف و مسیر طی شده سالیان دراز این هنر پرطرفدار در ایران ارائه میدهد.
فرامرز قریبیان
فرامرز قریبیان، بازیگر کهنهکار سینمای ایران 45 سال است در فیلمها نقشآفرینی میکند و جزو آن دسته از بازیگران است که همواره شأن و کلاس خود را در بازیگری حفظ کرده است. شیوه بازیگری او که مبتنی بر آرامش و متانت حتی در فعالترین و پرتحرکترین نقشهاست، به اضافه رفتار بیرونی بیحاشیه و فروتنانهاش باعث شده تماشاگران دیروز و امروز همواره از او با احترام یاد کنند.
او با اینکه اولین بازیاش را سال 47 و در فیلم «بیگانه بیا» از مسعود کیمیایی انجام داد و فرصت و موقعیت کافی هم برای بازی در فیلمهای فراوان و تثبیت جایگاهش بهعنوان یک بازیگر ـ ستاره را داشت، اما ترجیح داد خیلی وارد جریان غالب سینمای آن دوران نشود و آهسته و پیوسته کار کند. شاخصترین نقش او در سینمای پیش از انقلاب، قدرتِ «گوزنها» بود که به شمایل چریکهای مبارز تبدیل شد.
قریبیان طی سالهای بعد از انقلاب در فیلمها و نقشهای متنوعی بازی کرد که سفیر، سناتور، ترن، کانیمانگا، بندر مهآلود، ردپای گرگ و میخواهم زنده بمانم برخی از ماندگارترین کارهای او هستند.
این بازیگر مانند بعضی بازیگران سراغ کارگردانی هم رفت و فیلمهای جدال در تاسوکی، قانون و چشمهایش را ساخت که فیلم آخر با نظر مثبت برخی منتقدان روبهرو شد. قریبیان اما با کارگردانی فیلم گناهکاران بسیاری از تماشاگران و منتقدان را غافلگیر کرد و چشمههایی از استعدادش در کارگردانی را به رخ کشید.
در سینمای جهان نیز بازیگرانی وجود دارند که پس از پشت سرگذاشتن دوران اوج و جوانی از جلوی دوربین به پشت دوربین نقل مکان میکنند و بر صندلی کارگردانی مینشینند. البته این جابهجایی لزوما موفقیتآمیز نیست و بیشتر مواقع بهتر است بازیگران به همان هنر بازیگری خود اکتفا کنند و پا در کفش فیلمسازان نکنند.
در این میان، استثناهایی مثل کلینت ایستوود و مل گیبسون هم وجود دارند که اتفاقا در کارگردانی موفقتر از بازیگری عمل کردهاند و تماشاگران مشتاقانه منتظر آثار بعدی آنها در مقام فیلمساز هستند.
قریبیان نیز با فیلم گناهکاران خیلیها را به ادامه مسیر کارگردانیاش امیدوار کرده است، هرچند جایگاه بازیگری او هنوز هم مثل سابق اهمیت بالایی دارد و او با ایفای نقش پلیس کهنهکار این فیلم نشان داده که کارگردانی او به منزله فاصله گرفتن از بازیگری نخواهد بود. استیل بازیگری، فرم راه رفتن، دویدن، سلاح دست گرفتن، میمیک صورت و بازی با چشمها و لبهای او تا حدی یادآور شکل و شمایل هریسون فورد است. فضای شبه آمریکایی این فیلم پلیسی ـ نوآر هم در تشدید این شباهت نقش بسزایی دارد.
یکی از امتیازات فیلم، یکدستی بازیها و هدایت کارگردان برای خلق فضایی ماجرایی است و از همین رو قریبیان بازیها را به مسیری تقریبا نمایشی و جذاب سوق میدهد. بازیگران ضمن اشاراتی ریز و جزئی که نشاندهنده هویت ایرانیشان باشد، در بیشتر موارد نخواستهاند اسیر واقعیات ملموس اینجایی شوند و بیشتر باورپذیری و انتقال واقعیت جهان فیلم را مبنای کار خود قرار دادهاند.
از سوی دیگر ادای دینها و ارجاعات فیلم به نمونههای موفق این ژانر نقش موثری در شیوه بازیگری بازیگران دارد. اشاره آشکار به فیلم «هفت» دیوید فینچر حتی در جاهایی باعث مقایسه بازی فرامرز قریبیان و رامبد جوان با مورگان فریمن و براد پیت میشود گو اینکه در اینجا هم مثل آن فیلم ما شاهد دوستی و همکاری یک پلیس پا به سن گذاشته با یک پلیس جوان برای رمزگشایی سلسله قتلهایی پیچیده هستیم.
رامبد جوان
بازیگرانی که عمری را در نقشهایی خاص و ثابت بازی میکنند و بعد دست به چرخشی یکباره در کارنامه حرفهایشان میزنند، اغلب به چشم میآیند و بخصوص هیات داوران جشنوارهها اگر نتواند ذوقزدگی خود را مهار و کنترل کند، جایزهای از سر وجد به آن بازیگر اعطا خواهد کرد. تا پیش از تماشای فیلم گناهکاران تصور نگارنده هم این بود که اعطای سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد در سی و یکمین جشنواره فیلم فجر به رامبد جوان از همین جنس است و او صرفا به دلیل چرخشی که از بازی در نقشهای کمیک به نقشی جدی انجام داده، این موفقیت را به دست آورده است، اما این ذهنیت با دیدن بازی او نقش برآب شد.
رامبد جوان در نقش سرگرد و کارآگاهی جوان که مامور دستگیری قاتل معشوقه سابقش میشود، چنان مسلط بازی میکند که انتخاب او را از هرگونه خطایی مبرا میکند. از این جهت باید به فرامرز قریبیان آفرین و دست مریزاد گفت که این ریسک را به جان خریده و انصافا رامبد جوان نهتنها او را ناامید نکرده، بلکه با بازی آگاهانه و درست، حضورش را به برگ برنده فیلم تبدیل کرده است.
تعامل درست کارگردان و بازیگر و درک دقیق نقش و فضای فیلم باعث شده جوان از حشو و زوائد بازیهای اغراقآمیزش در فیلمهای کمدی فاصله بگیرد و شخصیتی خلق کند که پیش از این نه در کارنامه خودش سابقه داشته و نه به جرات در سینمای ایران نمونهای داشته است.
تقابل عشق و وظیفه، نمود درخشانی در چشمهای شخصیت سرگرد روانگر (با بازی رامبد جوان) دارد و او بخوبی خستگی ناشی از بیخوابی برای کشف نقاط مبهم پرونده و افسردگی برآمده از از دست دادن همیشگی یار را در گفتار و رفتارش نشان میدهد. به اینها اضافه کنید، شوک و غافلگیری پایانی را که اتفاقا بخش زیادی از تاثیرگذاریاش را جدا از فیلمنامه، مدیون بازی کنترلشده جوان است. از همین رو تماشای دوباره فیلم و مرور همه لحظات بازی این کاراکتر و دقت در کنشها و واکنشهای این شخصیت خالی از لطف نخواهد بود و مخاطبان را به رهیافت تازهای از نقش و کل فیلم میرساند.
فیلمنامه پرجزئیات سام قریبیان و کارگردانی حساب شده قریبیانِ پدر، باعث به بار نشستن همکاری این دو بازیگر جوان و پیشکسوت شده است. شخصیت این دو کارآگاه به واسطه همراهی برای کشف معمای قتل نیاز به بده بستان و همکاری مستمر دارد که البته نیازمند همکاری و تعامل متقابل و درست بازیگران این نقشهاست.
در وصف اهمیت پارتنر و شریک بازیگری بسیار گفته و نوشتهاند و حالا با گناهکاران، شاهد یکی از بهترین و ماندگارترین زوجهای تاریخ سینمای ایران هستیم. بین نسل فرامرز قریبیان و رامبد جوان فاصله زیادی وجود دارد و هرکدام محصول دوران مخصوص خود هستند، اما وقتی همه چیز سرجای خودش باشد و بازیگران درک درستی از نقشها و فضای قصه داشته باشند، حاصلی چنین تماشایی در پی دارد که بهرهاش را علاوه بر خود آنها، تماشاگران خواهند برد.
اینجا محلی است برای رقابت رفاقتآمیز دو نسل که دیگر بحث نگاه جوان به آینه در آن محلی از اعراب ندارد و هردو بازیگر کاربلدِ پیر و جوان آن چیزی را که باید در خشت خام میبینند.
علی رستگار / گروه فرهنگ و هنر
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
برای بررسی کتاب «خلبان صدیق» با محمد قبادی (نویسنده) و خلبان قادری (راوی) همکلام شدیم