«خانه باغ»ها، بلای جان دریاچه ارومیه

استان آذربایجان غربی با داشتن 6.2 درصد مساحت کشور، 6.5 درصد کل تولیدات محصولات کشاورزی و باغی را دارد که این خود نشان دهنده ارزش بالای زمین‌های کشاورزی و باغ‌های این منطقه است.

با این حال، تغییر کاربری و فروش این اراضی و باغ‌ها طی سال‌های اخیر روند افزایشی یافته و از آنجا که کشاورزی و باغداری یکی از مشاغل سخت است و همه مردم جامعه توانایی و تخصص باغداری ندارند، خرید باغ از سوی مردمی که معمولا شهرنشین هستند و برای گذراندن اوقات فراغت به خرید باغ اقدام کرده‌اند، کاهش تولید و کیفیت محصولات کشاورزی و باغی را به دنبال دارد.

یک کارشناس اقتصاد کشاورزی در این‌باره به ایسنا می‌گوید: تبدیل باغ و زمین‌های زراعی به قطعه‌های کوچک، پیامدهای منفی زیادی به دنبال دارد که از جمله آنها نبود امکان مدیریت و برنامه‌ریزی درست برای کاهش مصرف آب، استفاده بهینه از خاک، نیروی انسانی و ماشین‌آلات است که سرانجام به افزایش هزینه تولید، کاهش رغبت کشاورزان و باغداران به فعالیت‌های کشاورزی، افزایش مصرف آب و کاهش تولید محصول با کیفیت مطلوب و استاندارد منجر می‌شود.

لورنس انویه تکیه می‌افزاید: این امر موجب افزایش قیمت زمین و باغ شده است و بیشتر خریداران به دنبال تغییر کاربری در باغ‌ها هستند.

ضررهای جبران‌ناپذیر

وی با بیان این‌که افرادی که باغ‌های کوچک خریداری می‌کنند عملا به دنبال فعالیت کشاورزی نیستند و فقط به منظور تغییر کاربری و استفاده تفریحی به خرید باغ اقدام می‌کنند، تصریح می‌کند: اقتصاد منطقه آذربایجان غربی اقتصادی مبتنی بر کشاورزی است و فروش باغ‌ها به‌صورت قطعه‌های کوچک، ضررهای جبران ناپذیری به اقتصاد استان وارد می‌کند.

این کارشناس اقتصاد کشاورزی، باغداری در قطعات کوچک را یکی از عوامل روند کند مکانیزه کردن کشاورزی عنوان می‌کند و می‌گوید: این مساله موجب می‌شود تا برای باغداران به صرفه نباشد که برای قطعه‌ای کوچک باغ به سرمایه‌گذاری و حفر چاه یا سیستم آبیاری قطره‌ای اقدام کنند. وی با بیان این‌که قوانین خوبی درباره جلوگیری از تغییر کاربری در زمین‌های کشاورزی تنظیم شده، ولی افرادی می‌توانند مجوزها را بگیرند، می‌افزاید: بسیاری از این خریداران باغ توانسته‌اند امتیازات آب و برق را نیز اخذ کنند.

انویه تکیه تصریح می‌کند: به طور مثال در مسیر جاده ارومیه ـ مهاباد در کنار کارخانه‌ها و سردخانه‌هایی که وجود دارد، چند خانه مسکونی ساخته شده که زمین آنها در گذشته باغ و زمین کشاورزی بوده است.

وی با اشاره به این‌که خریداران این باغ‌ها سود کلانی از تغییر کاربری در آنها به دست می‌آورند، تاکید می‌کند: تفکیک باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی به قطعات کمتر از حد نصاب تعیین شده در قانون ممنوع است و سازمان ثبت اسناد و املاک باید از خدمات ثبتی از قبیل صدور سند مالکیت تفکیکی خودداری کند.

درآمد ندارد، می‌فروشم

سعید پوراسد، از باغداران ارومیه‌ای دراین‌باره می‌گوید: پدرم حدود سه هکتار باغ داشت که پس از فوتش این زمین‌ها بین من، برادران و خواهرانم تقسیم شد و من امروز حدود نیم هکتار باغ دارم و از آنجا که درآمد باغ کم است، قصد دارم آن را به فروش بگذارم.

فریده درستی نیز که بتازگی باغی در اطراف ارومیه خریداری کرده است، می‌گوید: بتازگی بازنشسته شده‌ام و دو فرزندم در خارج از کشور زندگی می‌کنند، به همین دلیل برای گذراندن اوقات فراغت و تنهایی این باغ را خریداری کردم، ولی هیچ آشنایی با کار کشاورزی و باغداری ندارم.

در همین حال رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی با بیان این‌که امسال جلوگیری از تغییر کاربری‌های غیرمجاز باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی با سرعت بیشتری انجام می‌شود، می‌گوید: سال گذشته سازمان جهاد کشاورزی به یک تفاهم استانی رسید تا برنامه‌های بخش کشاورزی را با سرعت بیشتری انجام دهد.

راهی برای گذران اوقات فراغت

علی مختاری با بیان این‌که بزرگ‌ترین خطر برای مدیریت جهاد کشاورزی اشتباه عمل کردن در تغییر کاربری یا اعطای مجوز است، می‌افزاید: متاسفانه در شهرستان ارومیه یک فرهنگ غلط رایج شده و آن این‌که خانواده‌ها از باغ به عنوان مکانی تفریحی و نه تولیدی بهره می‌برند، در حالی که باید این فرهنگ در میان خانواده‌ها برچیده شود.

وی، افزایش و رونق گرفتن شغل‌های کاذب مانند دلالی باغ و خانه باغ را از تبعات این فرهنگ عنوان و خاطرنشان می‌کند: امسال شاهد قلع و قمع سودجویان و زمین خواران و تغییر کاربری‌های غیرمجاز در زمینه باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی خواهیم بود.

در همین حال معاون امور عمرانی استاندار آذربایجان غربی به ایرنا می‌گوید: مقابله با مصرف نادرست آب در کشاورزی در حوضه دریاچه ارومیه ضروری است.

سیدجواد محمودی با بیان این‌که بحران کم‌آبی و خشکسالی در حوضه دریاچه ارومیه ایجاد شده است که از عوامل آن، کشاورزی‌های آب بر و مصرف نادرست و بی‌رویه آب است، می‌افزاید: برای مقابله با این بحران باید با هر نوع کشاورزی مصرف کننده آب در حوضه آبخیز دریاچه مقابله جدی صورت گیرد.

به گفته وی، عمل به مصوبات استانی و کشوری درباره ممنوعیت کشاورزی در حوضه دریاچه ارومیه الزامی است و دستگا‌ه‌های اجرایی باید عمل به این مصوبات را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار دهند تا برای بهبود شرایط دریاچه کمک شایانی کرده باشند.

محمودی با بیان این‌که دریاچه ارومیه به سه میلیارد مترمکعب آب نیاز دارد که باید تامین شود، تاکید می‌کند: با توسعه در مسیر دریاچه باید مقابله جدی شود تا به این ترتیب شاهد تامین آب مورد نیاز برای احیای دریاچه باشیم.