کتاب‌های مُجاز در بساط غیرمُجاز فروش‌ها!

چاپ نکردن برخی کتاب‌ها به صورت قانونی و از سوی ناشری مشخص در بازه‌های زمانی مختلف سبب شده است، شغلی کاذب شکل بگیرد.

مصداق عینی و بیرونی این شغل کاذب را می‌توان در همین کتابفروش‌هایی که کنار خیابان بساط می‌کنند و کتاب‌های افستی یا به اصطلاح ممنوعه را می‌فروشند، مشاهده کرد.

همین دستفروش‌ها بازار سیاهی برای کتاب درست کرده‌اند. برخی با چاپ کتاب‌های ممنوعه به صورت افست و با علم بر این‌که چنین کتاب‌هایی طرفداران خاصی دارد، به سودآوری خوبی دست می‌یابند.

به‌دلیل رونق بازار کتاب‌های افستی، عرضه این کتاب‌ها از بساط‌ پیاده‌روها فراتر رفته است. در تهران راسته بین خیابان جمالزاده تا میدان انقلاب پاتوقی برای عرضه کتاب‌های اینچنینی شده است.

در آنجا می‌توان همه جور کتابی پیدا کرد. از کتاب‌های روز گرفته تا قدیمی یا افستی و حتی اصل کتاب‌ها که برخی از آنها پیش از انقلاب منتشر شده‌اند.

کتاب‌های زیادی را می‌توان نام برد که در سال‌های اخیر به شکل افست یا ریسو چاپ و توسط دستفروش‌ها و دست‌دوم‌فروش‌ها عرضه شده‌اند. این کتاب‌ها تنها مربوط به داستان و رمان یا موضوع مشخص دیگری نمی‌شود بلکه بسیاری از حوزه‌ها را در برمی‌گیرد.

از رمان تا مجموعه شعر یا برخی کتاب‌های مربوط به مسائل جنسی را می‌توان در میان معروف ترین کتاب‌های افستی دید.

از جمله معروف‌ترین کتاب‌های افستی می‌توان به بسیاری از آثار دکتر شریعتی، صادق هدایت، برخی آثار جمالزاده، آثار نویسندگان عرفان‌های دروغین، کتاب «دو قرن سکوت» دکتر عبدالحسین زرین‌کوب، رمان «صد سال تنهایی» مارکز، «ادبیات چیست» نوشته ژان پل سارتر با ترجمه ابوالحسن نجفی و نیز شعرهای ایرج میرزا و کارو اشاره کرد.

نکته جالب این که برخی از این کتاب‌ها، به‌رغم انتشار رسمی، همچنان به صورت افست چاپ می‌شوند و در دست‌دوم فروشی‌ها و بساط‌ کنار خیابان به فروش می‌رسند.

مثلا کتاب دو قرن سکوت مرحوم دکتر زرین‌کوب با مقدمه‌ای از استاد مطهری و مقدمه خاصی از خود نگارنده این روزها به شکل رسمی در بازار کتاب وجود دارد و متن اصلی آن دچار هیچ‌گونه ممیزی نشده است، به‌رغم این مساله اما نسخه افست این کتاب در اغلب بساط‌های غیرمجازفروشان وجود دارد.

کتاب دیگری که به صورت کاملا مجاز منتشر شده است، رمان صد سال تنهایی با ترجمه بهمن فرزانه یا رمان «زوربای یونانی» با ترجمه محمد قاضی است.

کتاب ادبیات چیست نوشته سارتر با ترجمه ابوالحسن نجفی هم چند سال قبل با ویرایش جدید مترجم و مقدمه‌ای مبسوط منتشر شده است.

آثار صادق هدایت هم در بازه‌های زمانی مختلف از سوی ناشران مختلف چه به صورت یکجا و چه به‌صورت پراکنده منتشر شده‌اند.

آثار دکتر شریعتی نیز چنین هستند و بسیاری از این آثار امروز به‌صورت قانونی و با مجوز اداره کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتشر شده‌اند.

اما به نظر می‌رسد به‌دلایل مختلف از جمله نبود اطلاع‌رسانی شفاف در این حوزه‌ ـ که آن هم می‌تواند دلایل متنوعی داشته باشد ـ هنوز بسیاری از مردم خیال می‌کنند این کتاب‌ها جزو آثار ممنوعه هستند.

در حالی که اگر بدانند این کتاب‌ها با چاپ نو، کاغذ با کیفیت‌تر و قیمتی تقریبا معادل همان قیمت افست منتشر شده‌اند، هرگز آب در آسیاب عرضه‌کنندگان کتاب‌های افستی نمی‌ریزند و به رونق بازار سیاه کتاب کمک نمی‌کنند.

سجاد روشنی - جام‌جم