رسوایی بزرگ برای دولت پاکستان

وجود چنین پرسش‌ها و ابهاماتی بود که باعث شد کمیسیون پنج‌نفره‌ای در پاکستان برای بررسی این موضوع تشکیل شود. حال با گذشت دو سال از این حادثه، این کمیسیون اولین گزارش خود را در اختیار رسانه‌ها قرار داده است؛ گزارشی که نوک پیکان انتقادهایش بیش از همه به سمت دولت و مقامات عالی‌رتبه پاکستان نشانه رفته است.

ریاست این کمیسیون تحقیق را جاوید اقبال، قاضی پیشین دیوان عالی به عهده داشت و یک سپهبد ارتش پاکستان، قاضی پیشین دادگاه عالی، رئیس پلیس و سفیر پیشین این کشور در آمریکا نیز وی را در این راه همراهی می‌کردند.

به گزارش منابع خبری، نخستین نشست این کمیسیون در جولای 2011 دو ماه پس از حمله نیروهای ویژه آمریکایی برگزار شد و برای تهیه گزارش 52 جلسه استماع و هفت بازدید میدانی به انجام شد.

گفته می‌شود برای تهیه این گزارش از 201 نفر از مقامات اطلاعاتی پاکستان و زنان بیوه بن‌لادن مصاحبه به عمل آمده است. احمد شجاع پاشا، رئیس پیشین سازمان اطلاعات پاکستان از افراد مهمی بود که در تحقیق این کمیسیون مورد پرسش قرار گرفت.

گرچه گزارش این کمیسیون شش ماه پیش به پایان رسید، اما مقامات پاکستان جلوی انتشار آن را گرفتند تا این‌که روز دوشنبه یک نسخه افشا شده از آن از سوی شبکه خبری الجزیره منتشر شد.

الجزیره این گزارش را که متشکل از 336 صفحه است در وب‌سایت خود منتشر و اعلام کرد یک صفحه مربوط به شهادت یکی از مقامات اطلاعاتی پاکستان در توصیف جزئیات همکاری امنیتی پاکستان با آمریکا حذف شده است. البته چند ساعت پس از انتشار این گزارش، شرکت نظارتی مخابرات پاکستان دسترسی به وب‌سایت الجزیره در داخل این کشور را مسدود کرد.

اهمال و سستی دولت پاکستان

یافته‌های این کمیسیون در توصیف ناتوانی پاکستان در دستگیری بن‌لادن بیشتر از آن‌که بر دسیسه‌چینی تاکید کند، بر ناتوانی و بی‌کفایتی دولتمردان پاکستانی اشاره دارد. این گزارش درباره برخی از شهادت‌های مقامات دولت پاکستان ابراز تردید کرده و گفته است برخی پرسش‌های کلیدی بی‌پاسخ مانده‌اند و این احتمال به وجود آمده که مقامات امنیتی به طور پنهانی به بن‌لادن کمک کرده باشند.

این گزارش برخی بخش‌های دولتی و امنیتی پاکستان را به باد انتقاد گرفته است که برخی از آنها عبارتند از: کوتاهی‌ مقامات پاکستان برای پیدا کردن بن‌لادن پیش از حمله نیروهای آمریکایی، بی‌کفایتی مقامات مرزبانی که به یکی از همسران بن‌لادن اجازه عبور از مرز و ورود به ایران را دادند، بی‌کفایتی مقامات شهرداری که نتوانستند ساخت‌وساز غیرمعمول در خانه بن‌لادن را شناسایی کنند و کوتاهی مقامات بلندپایه پلیس در انجام وظایف‌شان. این گزارش همچنین اعلام می‌کند بن‌لادن در اواسط سال 2002 وارد پاکستان شده و پیش از اقامت در منطقه ابیت آباد در سال 2005، شش بار تغییر مکان داده است.

این کمیسیون با مقامات ارتش پاکستان که نتوانستند ورود بالگردهای آمریکایی به حریم هوایی پاکستان را شناسایی کنند نیز مصاحبه و عنوان کرده در شب دوم می 2011 اولین جنگنده پاکستانی درست 24 دقیقه پس از آن‌که آمریکایی‌ها پاکستان را ترک کردند، به آسمان برخاسته است. مقام‌های پاکستانی گفته‌اند جت‌های این کشور برای حمله به بالگردهای آمریکایی گسیل شدند، اما دیگر دیر شده بود.

در این گزارش تاکید شده است: ابعاد بی‌کفایتی در میان مقامات پاکستانی اگر نخواهیم اغراق کنیم، شگفت‌آور است. سازمان اطلاعاتی ارتش پاکستان کاملا در تعقیب اسامه بن‌لادن کوتاهی کرد.

این گزارش اعلام می‌کند که چگونه همسایگان، نیروهای پلیس، امنیتی و اطلاعاتی نسبت به بزرگی، شکل عجیب، سیم‌های خاردار و نبود رفت و آمد از اقامتگاه بن‌لادن مشکوک نشدند.

این گزارش حمله یکجانبه نیروهای آمریکایی به خاک پاکستان را اقدامی غیرقانونی و غیراخلاقی خوانده و آن را اقدامی جنگی علیه پاکستان معرفی کرده است.

نکاتی از زندگی خصوصی بن‌لادن

گزارش کمیسیون تحقیق به گوشه‌ای از زندگی خصوصی بن‌لادن طی مدت اقامتش در پاکستان نیز اشاره کرده است. بنابه گفته بستگان بن‌لادن، او مال و اموال کمی داشته و در زمان آمدن به آخرین مخفیگاه خود فقط سه لباس تابستانی و سه لباس گرم همراه داشته است. در این میان اما آنچه نظرها را به خود جلب کرده است کلاه گاوچرانی بن‌لادن بوده است. گفته می‌شود رهبر القاعده زمانی که برای هواخوری به حیاط می‌آمده از این کلاه برای جلوگیری از شناسایی به وسیله تصاویر هوایی و گشت‌زنی هواپیماهای بدون سرنشین استفاده می‌کرده است.

در گزارش کمیسیون تحقیق به نقل از مریم، همسر یکی از مشاوران ارشد بن‌لادن آمده است که رهبر پیشین القاعده یک بار در مسیر حرکت به بازار به دلیل سرعت غیرمجاز از سوی پلیس متوقف شده است. همراهان بن‌لادن توانسته‌اند ماجرا را حل و فصل کنند. در گزارش مشخص نشده که ماموران پلیس رشوه دریافت کرده‌اند یا نتوانسته‌اند بن‌لادن را شناسایی کنند. بر اساس گزارش کمیسیون تحقیق پاکستان، بن‌لادن در خانه به نوه‌هایش درس می‌داده و بر بازی و اوقات آنها نظارت داشته است. بن‌لادن به کاشت سبزیجات در باغچه خانه علاقه داشته و بین نوه‌هایش برای بهترین شخم زدن باغچه مسابقه برگزار می‌کرده است.

گزارش‌ها نشان می‌دهد بن‌لادن زمانی که کشته شد، حال جسمی مناسبی نداشته است. گفته می‌شود او دچار نارسایی کلیه بوده و حتی در زمان فرارش عمل پیوند کلیه انجام داده است.در گزارش دولت پاکستان آمده، بن‌لادن هر وقت احساس کسالت و خستگی می‌کرد، شکلات با سیب را به هر غذای دیگری ترجیح می‌داد.

حسین خلیلی / گروه بین‌الملل