بازار سیاه برای داروهای کمیاب ترک اعتیاد

مراکز ترک اعتیاد در حالی این روزها با کمبود داروهای ترک اعتیاد دست و پنجه نرم می‌کنند که تمام این داروها براحتی در بازار آزاد خرید و فروش می‌شود، اما به چند برابر قیمت واقعی‌شان.

افزایش پنج برابری قیمت شربت تریاک با قیمت 150‌هزار تومان و افزایش 45 درصدی قیمت داروی متادون و نوپرمرفین در بازار آزاد، مراکز درمان اعتیاد را ناچار کرده به‌دلیل این مشکل، درمان معتادان را به تاخیر بیندازند یا شیوه درمان را تغییر دهند که این موضوع نیز موجب مشکلاتی برای معتادان در حال ترک می‌شود.

مدیرکل پیشین درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر با نگرانی از وضع موجود، کمبود شربت تریاک و متادون ظرف چندماه گذشته را مشکل جدی می‌داند که اختلاف میان ستاد مبارزه با مواد مخدر و دادستانی کل کشور دلیل به وجود آمدن آن بوده‌ است.

سعید صفاتیان در گفت و گو با فارس می‌گوید: ارسال تریاکی که از دادستانی به کارخانه مواد اولیه دارویی کشور داده می‌شد با تاخیر و مشکل مواجه شده است و تا زمانی که تامین نشود این داروها نیز تولید نخواهد شد و این وضع موجب شده دانشگاه‌ها و مراکز درمانی ترک اعتیاد همچنان با چالش جدی در این زمینه دست و پنجه نرم کنند.

وی با اشاره به کمبود شربت تریاک و متادون در بازار طی هفته‌های گذشته توضیح می‌دهد: مراکز درمان اعتیاد تماس می‌گیرند و نسبت به کمبود متادون در قالب قرص و شربت، نوپرمرفین و شربت تریاک معترض هستند.

به گفته مدیرعامل موسسه دانش اعتیاد و روان‌شناسی(ایرسا)، از 9 استان تهران، یزد، قزوین، مازندران، سمنان،گیلان، خراسان، کرمان و قم تماس گرفته شده و اعلام کرده‌اند که از نظر دارویی با کمبود جدی مواجه هستند.

وی می‌افزاید: مراکز درمان اعتیاد برای یک فرد معتاد، درمان شش ماهه با شربت تریاک را در نظر می‌گیرند، اما با این کمبودها، سیستم درمانی فرد معتاد به هم می‌ریزد و ناچار درمان با متادون جایگزین شربت می‌شود که متاسفانه تاثیر درمانی شربت را برای این افراد ندارد.

صفاتیان تاکید می‌کند: نمی‌توان براحتی روش درمانی را برای معتادان تغییر داد، زیرا شرایط ویژه معتادان طبق پروتکل درمانی، شربت تریاک را انتخاب می‌کند و از سوی دیگر، بیمار درمان دیگری را نمی‌پذیرد.

متادون و مرفین هم کمیاب شد

در شرایطی که به دلیل کمبود شربت تریاک و افزایش یافتن قیمت آن، مراکز درمانی ترک اعتیاد ناچار سراغ گزینه درمان با متادون یا مرفین می‌روند، از گوشه و کنار خبر می‌رسد که این دو قلم دارو نیز در بازار به طور جدی کمیاب شده است.

مدیرکل پیشین درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر، ضمن اشاره به این‌که متادون نیز کمیاب شده و دیگر نمی‌توان آن را جایگزین شربت تریاک کرد، می‌گوید: وضع به گونه‌ای است که پزشکان هر هفته به دانشگاه‌ها می‌روند و در انتظار دریافت دارو می‌مانند در حالی که این روند در گذشته هر ماه یک‌بار اتفاق می‌افتاد.

صفاتیان تصریح می‌کند: طبق مصوبه کمیته درمان وزارت بهداشت، سال گذشته قرار شد مراکز درمانی به معتادان خود 20 درصد قرص و 80 درصد شربت بدهند در حالی که طبق نظر مراکز، هم‌اکنون کمتر از 10 درصد به معتادان قرص داده می‌شود و دلیل آن هم کمبود داروست.

البته رئیس اداره اعتیاد وزارت بهداشت نوزدهم خرداد وعده داده بود حداکثر تا سه هفته آینده شربت تریاک به‌اندازه کافی در بازار توزیع خواهد شد که اگر این وعده درست از آب دربیاید، می‌توان امیدوار شد که قیمت‌های نجومی و البته غیرقانونی که اکنون برای داروهای کمیاب ترک اعتیاد مانند شربت تریاک در بازار سیاه وجود دارد نیز شکسته شود و بیماران نیازمند در این زمینه کمتر متضرر شوند و مراکز درمان اعتیاد هم از وضع بحرانی فعلی خارج شوند.

فروش کمیاب‌ها تا پنج برابر قیمت در بازار سیاه

کمبود شربت تریاک و همزمان با آن کمیاب شدن متادون و دیگر داروهای ترک اعتیاد درحالی مراکز درمان ترک اعتیاد معتادان را در تنگنا قرار داده که برخی اخبار از فروش قاچاقی این داروها در بازار سیاه حکایت دارد.

در حالی مراکز تخصصی ترک اعتیاد از کاهش 90‌درصدی دسترسی شان به شربت متادون و برخی دیگر از داروهای ترک اعتیاد خبر می‌دهند و از این وضع ابراز نگرانی می‌کنند که پرسش اینجاست اگر این کمبود‌ها وجود دارد پس چطور شربت ترک اعتیاد، متادون و برخی دیگر از داروهای مورد نیاز که برای ترک اعتیاد از آنها استفاده می‌شود به آسانی در بازار آزاد خرید و فروش می‌شود؟

ایجاد بازار سیاه برای این داروها در شرایطی است که افراد سودجو ـ که قطعا در جریان کمبود این داروها در چرخه مراکز درمانی قرار دارند ـ بخوبی می‌دانند متقاضیان این داروها که تعدادشان هم کم نیست، چاره‌ای ندارند تا داروهای مورد نظر را از بازار آزاد و حتی تا چند برابر قیمت واقعی تهیه کنند و بنابراین همین مساله به کسب و کار دلالان بازار سیاه خرید و فروش داروهای ترک اعتیاد، رونقی دوچندان خواهد بخشید.

این موضوع را مدیرکل پیشین درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر نیز قبول دارد، صفاتیان می‌گوید: زمانی‌که می‌گوییم متادون نداریم و بعد در بازار آزاد براحتی خرید و فروش می‌شود چه جوابی می‌توانیم به بیماران بدهیم؟ معتادان فکر می‌کنند مراکز نمی‌خواهند دارو بدهند، پس زمانی می‌توان موضوع کمبودها را پذیرفت که در سیستم قاچاق( بازار سیاه ) هم این داروها پیدا نشود.

گزارش‌ها نشان می‌دهد شربت تریاک نیز با وجود اعلام مبلغ قانونی آن از سوی منابع رسمی (که البته در شرایط فعلی کمیاب شده است) در بازار آزاد با چهار یا پنج برابر قیمت حدود 150 هزار تومان خرید و فروش می‌شود.

صفاتیان با اشاره به خریدو فروش این داروها در بازار سیاه به چند برابر قیمت قانونی می‌گوید: قیمت دارو در یک هفته گذشته برای سه قلم متادون، شربت تریاک و نوپرمرفین با 45 درصد افزایش مواجه بوده و این هزینه زیادی برای مراکز ایجاد کرده، در حالی که تعرفه پزشکی این داروها هنوز ثابت مانده است.

بی‌اعتمادی معتادان به مراکز ترک

کمبود شربت تریاک و دارویی مانند متادون و مرفین در هفته‌های اخیر برای مراکز ترک اعتیاد چاره‌ای نگذاشته جز‌این‌که تا زمانی که این کمبودها برطرف شود، شیوه درمان بیماران را از متادون به نوپرمرفین و بعد به شربت تریاک تغییر دهند، اما صفاتیان این تغییر شیوه درمان را به ضرر معتادان می‌داند.

وی با تاکید براین‌که فرد معتاد بیمار عادی نیست، می‌گوید: اولین عارضه تغییر روش درمان این است که معتاد از سیستم درمان خارج و نسبت به مراکز بی‌اعتماد می‌شود، از سوی دیگر خانواده معتادان فکر می‌کنند مراکز درمانی به آنها دروغ می‌گویند و این موضوع به روش‌های ترک بی‌اعتمادی به وجود می‌آورد.

صفاتیان با تاکید بر این‌که وزارت بهداشت قبل از افزایش قیمت دارو باید تعرفه‌ها را مشخص کند، تصریح کرد: به‌نظر می‌رسد بین ستاد مبارزه با مواد مخدر و وزارت بهداشت ناهماهنگی ایجاد شده، زیرا بیشترین درمان معتادان در ارتباط با متادون و داروست که متاسفانه بیشترین مشکل نیز در همین حوزه وجود دارد.

این کارشناس حوزه اعتیاد با انتقاد از این‌که چرا مسئولان دستگاه‌های ذی‌ربط پاسخگوی این وضع نیستند، می‌گوید: کارخانه‌های تولید این داروها نسبت به نبود برنامه‌ریزی در میزان تولید خود معترض هستند که همین شرایط سیستم پخش داروها را نیز دچار اختلال کرده است ضمن این‌که چون دانشگاه‌ها نیز نیاز خود را دیر اعلام می‌کنند، شرایط ناخوشایند و نگران‌کننده‌ای در شرایط فعلی در حوزه درمان اعتیاد پیش روست.

پوران محمدی ‌- گروه جامعه