تشخیص سرطان تخمدان سخت اما ممکن

آن هم در زمانی که شاید بیماری تا مرحله‌ای پیشرفت کرده باشد که درمان قطعی و موثر آن ممکن نباشد. به این دلیل از سرطان تخمدان به عنوان قاتل خاموش نیز نام برده می‌شود.

اما متخصصان، مجموعه‌ای از علائم جسمی را مورد شناسایی قرار داده‌اند که توجه به آنها می‌تواند به نوعی پیش‌آگهی و تشخیص زودهنگام این بیماری خطرناک تلقی شود.

دکتر صفیه عشوری مقدم، متخصص زنان و زایمان در این باره می‌گوید: بی‌شک کسانی که بستگان درجه اول آنها مبتلا به سرطان تخمدان، رحم، پستان و سرطان روده بزرگ بوده‌اند باید بیشتر نسبت به بررسی‌های تشخیصی این بیماری پیگیر باشند. بر این اساس، خانم‌هایی که دارای سابقه خانوادگی نزدیک درباره این بیماری هستند باید با پزشک متخصص مشورت کنند که آیا نیازی به پیگیری پزشکی نزدیک‌تری دارند یا خیر.

این متخصص در گفت‌و‌گو با جام‌جم به علائم سرطان تخمدان نیز اشاره می‌کند‌ و می‌گوید: این علائم می‌تواند شامل نفخ یا احساس فشار و درد در ناحیه شکم و لگن، بزرگ‌شدن شکم، احساس سیری خیلی سریع بعد از وعده‌های غذایی و ادرارکردن به دفعات و بیش از حد معمول باشد. البته بسیاری از بیماری‌های غیرسرطانی مانند اختلالات قاعدگی، نشانگان روده تحریک‌‌‍‌پذیر و عفونت‌های مثانه نیز می‌تواند با چنین نشانه‌هایی همراه باشد پس در صورت بروز این علائم، فقط باید با متخصص مشورت کرد.

حتی متخصصان زنان تاکید می‌کنند هر خانمی که یک یا تعداد بیشتری از این نشانه‌ها را به طور مداوم تجربه می‌‌کند باید به متخصص زنان و زایمان مراجعه کند تا مورد معاینه لگنی قرار گیرد. پس به تمام خانم‌‌ها در سنین باروری و پس از یائسگی توصیه می‌شود حتی در صورتی که هیچ‌ گونه مشکلی ندارند، حداقل سالی یکبار مورد معاینات لگنی قرار گیرند.

اگر معاینه لگنی‌شان مشکوک باشد مورد بررسی‌های دقیق‌تر از طریق سونوگرافی و آزمایش خون و نمونه‌گیری برای تشخیص دقیق سرطان تخمدان یا رد ابتلا به این بیماری قرار خواهند گرفت.

سن؛ قوی‌ترین عامل خطر

جالب است بدانید سن، قوی‌ترین عامل خطر برای سرطان تخمدان است. بر این اساس، احتمال ابتلا به این بیماری در دوره یائسگی بیشتر است.

به‌خصوص آن‌که بسیاری از خانم‌ها در دوران یائسگی از هورمون‌تراپی استفاده می‌کنند و این عامل خطر ابتلا به این بیماری را در آنها افزایش می‌دهد.

البته این بیماری گاهی در دختران نوجوان نیز دیده می‌شود. یعنی رشد بدخیم و غیرطبیعی سلول‌های تخمدان حتی می‌تواند موجب ابتلا به سرطان تخمدان در سنین مختلف از قبل بلوغ، دوران بارداری و پس از یائسگی نیز بشود، اما شایع‌‌ترین سن ابتلا به این بیماری حدود چهل تا پنجاه سالگی است و 30 تا 40 درصد بدخیمی‌های تخمدان نیز پس از شصت‌وپنج سالگی رخ می‌‌دهد.

البته به گفته دکتر عشوری، احتمال ابتلا به سرطان تخمدان همچون سرطان پستان در زنان چاق بیشتر از دیگر زنان است. پس چاقی و مصرف غذاهای چرب هم در افزایش سرطان‌‌های مختلف از جمله سرطان تخمدان موثر است.

بارداری؛ کاهش‌دهنده خطر

بررسی‌ها نشان می‌دهد سرطان تخمدان در خانم‌‌هایی که زایمان نداشته‌‌اند بیشتر از کسانی که بارداری و زایمان داشته‌اند، بروز می‌کند.

دکتر عشوری در این ارتباط توضیح می‌دهد: خطر ابتلا به این سرطان با هر مرتبه بارداری و شیردهی با جلوگیری از تخمک‌گذاری کاهش می‌یابد. البته از سوی دیگر نیز می‌توان نتیجه گرفت بلوغ زودرس و یائسگی دیررس با افزایش دوره ترشح این هورمون‌ها در یک خانم، خطر این سرطان را افزایش می‌‌دهد.

وی به مصرف قرص‌های ضدبارداری به عنوان عاملی موثر در کاهش خطر سرطان تخمدان اشاره می‌کند و می‌گوید: بررسی‌ها نشان می‌دهد ابتلا به سرطان تخمدان در خانم‌هایی که حداقل پنج سال از قرص‌های ضدبارداری استفاده کرده‌اند نسبت به خانم‌های دیگر 50 درصد کمتر است.همچنین بستن لوله‌ های تخمدان می‌تواند یک خانم را در برابر سرطان پستان محافظت کند.

آیا پیشگیری ممکن است؟

مصرف قرص‌های ضدبارداری تنها روش توصیه‌شده برای پیشگیری از سرطان تخمدان است، اما نباید فراموش کرد مصرف طولانی‌مدت این قرص‌ها می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پستان را نیز افزایش دهد و باید نسبت به آن محتاطانه رفتار کرد.

همچنین بارداری و زایمان می‌تواند به کاهش شیوع این بیماری کمک ‌کند. با وجود این، دکتر عشوری بر انجام تست‌های غربالگری در خانم‌هایی که ریسک فاکتور‌های قوی دارند هر شش ماه یا یک‌سال تاکید می‌کند.

بی‌شک هرچه بیماری در مرحله ابتدایی‌تری تشخیص داده شود، امکان درمان قطعی آن بیشتر است. به بیان دیگر، تشخیص این سرطان در مراحل اولیه یعنی زمانی که محدود به یک یا دو تخمدان است یا تنها به رحم گسترش یافته است در روند درمان بیماری بسیار موثر است حتی در صورتی که سرطان زود تشخیص داده شود، می‌‌توان رحم را حفظ کرد و در سال‌‌های بعد بارداری داشت.

مسیر پر پیچ و خم درمان

درمان این بیماری نیز مانند دیگر انواع سرطان به جراحی و شیمی‌درمانی ختم می‌شود، اما روند درمان و گستره آن به نوع سرطان، میزان انتشار، سن و تمایل بیمار برای بارداری بعدی بستگی دارد. اما با توجه به بالا بودن احتمال برداشتن رحم و تخمدان‌های بیمار و بروز یائسگی زودرس در خانم‌های جوان مبتلا لازم است پیگیری‌های منظم از نظر دیگر بیماری‌ها همچون پوکی استخوان برای بیمار صورت بگیرد.

پونه شیرازی‌‌ -‌‌ گروه سلامت