بیماری باقلازا مختص شمال نیست

سمی که تنها از طریق خوردن باقلای تازه، پخته یا فریز شده وارد بدن نمی‌شود بلکه بوییدن گل و گرده‌های آن و حتی عبور از کنار مزرعه یا حضور در خانه‌ای که در آن باقلا پاک می‌شود باعث تحریک و بروز این علائم می‌شود، اما پرسش اینجاست باقلای سبز سمی است یا حساسیت‌زا؟ عوارض آن دامن چه افرادی را می‌گیرد و ارزش تغذیه‌ای آن چه میزان است؟ این‌که می‌گویند باقلا از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند و چربی و فشار خون را پایین می‌آورد، واقعیت دارد؟

فاویسم همه را درگیر نمی‌کند

باقلا از جمله مواد اکسیدانی است که به اکسید‌شدن حساس است. حال اگر میزان آنزیمی که از این‌گونه فعل و انفعالات در بدن جلوگیری می‌کند، پایین باشد بر اثر اکسایش، دیواره گلبول‌های قرمز خون تجزیه و تخریب شده و کم‌خونی و نارسایی قلبی عارض می‌شود. از سوی دیگر ترکیبات تجزیه شده در سطح بدن پراکنده و در نهایت پوست زرد و نارسایی کلیوی به همراه ضعف شدید، استفراغ، اسهال، دل‌درد، رنگ‌پریدگی، تب و ادرار پررنگ پدیدار می‌شود. این علائم نشانه یک بیماری ارثی و مادرزادی خونی به نام فاویسم است که وابسته به جنس بوده و در پسرها سه برابر دخترها شیوع دارد. برخی فاویسم را آلرژی، عده‌ای مسمومیت غذایی و برخی نوعی بیماری ساختمان خون می‌دانند. بیشتر مبتلایان در رده سنی یک تا ده سال قرار دارند و نوزادان مستعد از طریق شیر مادری که مصرف‌کننده باقلا بوده، دچار این بیماری می‌شوند.

گر چه این بیماری تا آخر عمر همراه فرد است، ولی علائم آن ممکن است تنها یک‌بار سراغ او بیاید. فاویسم بومی سواحل خزر بوده و از هفته اول اردیبهشت تا هفته دوم خرداد افراد مستعد را درگیر می‌کند، اما براساس گزارش‌های اعلام شده سواحل خلیج‌فارس، برخی شهرهای شیراز و روستاهای سیستان و بلوچستان از دیگر کانون‌های شیوع آن است. مصرف آسپیرین، استفاده از حشره‌کش و نفتالین، مواد نگهدارنده سولفیتی و برخی مواد رنگی غذاهای فرآوری شده و عصاره سنتزی نعناع در دهانشویه‌ها از جمله موارد تشدید این بیماری است.

باقلا فسفر و پتاسیم بالایی دارد

با وجود آن‌که باقلا برای برخی افراد دردسرساز است، اما سرشار از ویتامین‌های A، B و C بوده و تقریبا با هر معده‌ای سازگار است. به دلیل میزان بالای پتاسیم بسیار ادرار‌آور بوده و سموم بدن را از طریق کلیه‌ها دفع می‌کند و باعث کنترل فشار خون شده و در نتیجه برای سلامت قلب و عروق مفید است. میزان کلسیم آن تا حدودی از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند. پروتئین، ویتامین A و فسفر آن برای رشد و تقویت هوشی کودکان نافع است و اگر با پوست‌ خورده شود به دلیل فیبر بالا باعث لینت مزاج شده و با دفع زودهنگام مدفوع از افزایش چربی خون می‌کاهد. طبع سرد و تر داشته و برای بلغمی مزاج‌ها مناسب نیست، اما با وجود طبع سرد به دلیل غنی بودن از مواد مغذی، تقویت‌کننده قوای جنسی است.

در طب سنتی از آن برای درمان سرفه‌های خشک، تمیز کردن دستگاه گوارش، درمان روماتیسم و میگرن استفاده می‌شود. برای مبتلایان به زخم معده منعی ندارد و مصرف زیاد آن موجب درد معده، نفخ و سنگینی می‌شود و باید با ادویه‌جاتی که طبع گرمی دارند همچون گلپر و زیره مصرف شود.

فاخره بهبهانی‌/‌ جام‌جم